Morgunblaðið - 16.09.1978, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 16. SEPTEMBER 1978
Ekki eralltfengið
með nafninu
„Islandssill”
Mörgum verður tíðrætt um þá
miklu erfiðleika sem nú eru á
helztu síldarmörkuðum íslend-
inga og gildir einu hvort um er að
ræða saltaða síld eöa frysta síld.
Síldin sem íslendingar seldu í
fyrra hefur ekki þótt slík gæða-
vara aö fólk hafi sóst eftir henni,
þá hefur íslenzka síldin einnig
þótt alltof dýr og sumir kaupend-
ur telja sig hafa tapað miklu á að
kaupa hana, en þó er það
misjafnt eftir löndum. Þá þefur sú
breyting orðið á okkar helztu
síldarmörkuöum aö neyzla á
saltaðri síld hefur dregist saman,
og einnig hafa Kanadamenn
boðið mikið af saltaðri og frystri
síld á lægra verði en íslendingar
geta boðiö.
Margir íslendingar eiga erfitt með
að skilja hvers vegna nú sé
erfiðleikum háð að selja íslenzka
síld, því hér áöur fyrr var íslenzka
síldin lofsungin víöa um heim, en
sú síld, sem nú er veidd og unnin
á íslandi, er ekki sama gæöasíld-
in og veiddist við Norður- og
Austurland á sínum tíma. Síldin,
sem veiddist þar, var af norsk-ís-
lenzka stofninum að stórum hluta
og einnig af íslenzka vorgots-
stofninum. Þessir tveir stofnar
sjást nú ekki viö landið, og lítil
von til þess að þeir veiöist hér við
land á allra næstu árum. Síldin
sem nú veiðist er íslenzka
sumargotssíldin, sem bæði er
mun smærri og yfirleitt magrari
en tveir áðurnefndir stofnar.
Á síöasta ári var heimilað að veiöa
25 þús. lestir af síld en alls
veiddust rösklega 28 þús. lestir
og í haust má veiða 35 þús. lestir.
Söltun í fyrra nam um 152 þús.
tunnum og útflutningsverðmæti
saltsíldar var tæplega 4 milljaröar
kr. Þá voru frystar um 4500 lestir
fyrir erlendan markað og var
útflutningsverömætiö um 900
milljónir og voru því síldarafuröir
fluttar út fyrir 5000 millj. kr. í
fyrrahaust. Við þetta bætist síöan
að nokkurt magn af síld fór til
niðursuðu- og lagningarverk-
smiöja innanlands og nokkur síld
var fryst itl beitu.
„Þó að ekki sé búið að semja um
sölu á nema 70 þús. tunnum, þá
er ekki öll nótt úti enn,“ sagði
einn af forráöamönnum salt-
síldarframleiðenda þegar rætt
var viö hann. Hins vegar var þessi
sami maöur ekki of þjartsýnn á
framhaldið, en benti þó á, að á
fimmtudag hefði komiö skeyti frá
Moskvu, þar sem beöið var um
frekari viðræður viö fulltrúa
Síldarútvegsnefndar þar í borg
nú strax eftir helgina, en Rússar
hafa þegar samið um kaup á 50
þús. tunnum. Þá væri einnig von
um að selja um 5000 tunnur af
saltsíld til Danmerkur og aörar
5000 þús. til Þýzkalands.
En hvaö er það sem veldur því að
illa gengur að selja sildina? Mjög
mikið framboð er nú af saltsíld
frá Kanada eins og fyrr segir.
Hefur Kanadamönnum þegar
tekizt að útiloka íslendinga af
pólska markaðnum og eru á
górði leið með að ýta okkur út af
markaðnum í Þýzkalandi einnig.
Hráefnisverð til skipa í Kanada er
helmingi lægra en á íslandi og
Unnið við síldarflökun fyrir frystingu. 1 jósm J™s Mikaelsson
Væntanlega munu söltunar-
stöövarnar þurfa að greiða að
meðaltali 91—93 kr. (með stofn-
fjársjóösgjaldi) fyrir hvert kg, eöa
rösklega 12 þús. kr. fyrir hráefni í
hverja tunnu. Á sl. ári kostaöi
hráefni í tunnu að meðaltali 9200
kr. að því er Morgunblaðinu var
tjáð, eða 71—73 kr. kílóiö aö
meöaltali. Þá fékk ég það upplýst
að á sl. ári hefði kostaö á milli
5000 og 6000 kr. að salta í og
fullverka hverja tunnu fyrir út-
skipun, innlendar hækkanir á
launasvæöinu milli ára eru um
55%, þannig að ekki er fjarri lagi
að áætla aö kostnaður við söltun
og verkun verði í haust
8000—9000 þús. kr. Við þetta
bætist svo að áætlaður kostnað-
ur viö tunnu, salt og kryddkaup,
er 6400 krónur. Þessir þrír liðir
kosta því hverja söltunarstöö kr.
26.900 ef farinn er maðalvegur
milli talna. Þannig að dæmiö gerir
ekki meira en að ganga upp hjá
söltunarstööinni.
Eins og Morgunblaðið hefur skýrt
frá, þá vilja útvegsmenn að
síldarskiþunum verði heimilað að
sigla með síldina ísaða til Dan-
merkur. Einn áhrifamaður meðal
útvegsmanna skýrði mér frá því,
að Síldarútvegsnefnd legðist
gegn því að siglt yrði með ísaöa
síld til Danmerkur, en þó ekki allir
nefndarmenn. „Við útgerðar-
menn viljum að skipunum veröi
strax heimilað að sigla með
síldina og þá með sérstakri
stjórnun. Ef ekki tekst aö selja
miklu meira af saltsíld eða semja
um sölu á frystri síld, þá er of
seint að segja við okkur um
mánaöamótin nóvem-
ber—desember: „Það géngur
ekkert að semja, nú megið þið
láta skipin sigla. Það þýöir
bókstaflega ekkert að láta mörg
skip sigla með síld til Danmerkur
samtímis, markaðurinn þar
myndi aldrei þola það.“ Á þessu
atriði byggist vilji útgerðar-
manna, láta eitt til tvö skip sigla í
einu.
Taliö er að markaðurinn í
Hirtshals og Skagen þoli
400—600 tonn af síld á dag og
að undanförnu hefur verðiö á
uppboðsmörkuöunum þar verið
175—300 kr. ísl. á kíló, allt eftir
gæðum og stærð síldarinnar.
Af þessum atriðum öllum sést aö
ekki er nóg að veíða síldina. Ef
við eigum að geta verkað síldina
hér á landi og selt, veröa
íslendingar að geta boöið svipað
verð og aðrar þjóðir. Það er ekki
allt fengiö með því einu að bjóða
„Islandssill".
Þ.Ó.
Síldin skoöuð.
að síldin ætli aö reynast mun
feitari nú, en hún hefur mælst allt
að 21%, í fyrra var síldin yfirleitt
ekki nema 13—14% feit.
En það eru fleiri en Þjóðverjar, sem
hafa kvartað undan gæðum
íslenzku síldarinnar. Undirrituð-
um er kunnugt um aö þaö hafa
Svíar einnig gert. Sænskir síldar-
kaupendur segja að fitumagnið
hafi verið of lítið, og síldin einnig
of smá. Hægt sé að fá stærri síld
frá Noregi. Of steint sé að veiöa
síldina í nóvember, hún sé miklu
betur fallin til söltunar í byrjun
október. Þá segja þeir ennfremur
að íslenzka síldin sé of dýr og
erfitt að fá neytendur til að kaupa
hana. Svíarnir hafa hins vegar
áhuga á aö fá keypta ediksaltaöa
síld frá íslandi, eins og Þjóðverj-
ar, aö því er einn síldarsaltenda á
Suöurlandi tjáöi mér.
Fyrir skömmu tókust samningar
um sölu á 20 þús. tunnum af síld
til Svíþjóöar, en ekki er vitað
árangurs. Þegar í vor reyndi þessi
kaupandi aö selja síldina á 1.90
DM kílóið og ætlaði að taka á sig
allt að 800 þús. marka tap (um
123 millj. kr.), en kaupendur
fundust ekki aö heldur. Þessi
kaupandi hefur ekki viljaö kenna
gæðum síldarinnar um að hún
gekk ekki út, heldur að veröiö á
síldinni sé alltof hátt.
Þess má geta hér að á sl. ári fluttu
Kanadamenn 109 þús. tonn af
frystri síld til Evrópu, mest fór til
Þýzkalands, og verðkröfur þeirra
voru aörar en íslendinga. Þessi
útflutningur Kanadamanna hefur
haldið áfram á þessu ári, og selja
þeir nú síldina á 2.20—2.30 DM
hvert cif., en ekki hefur gengið of
vel að selja síldina á þessu veröi
og eru því miklar birgðir í
Þýzkalandi.
Menn innan frystiiðnaöarins á
íslandi vonast þó til að eitthvað
verði hægt aö selja af frystri síld
en helzta vonin viröist í því að
Þýzkalandi og í verðbólgunni hér
heima getur ekkert annað gerzt
en að við verðum undir,“ sagði
einn af forráðamönnum frysti-
iðnaðarins þegar rætt var við
hann.
„Mér fannst söltunin í fyrra koma
betur út en í hitteðfyrra, en mér
lízt ekki meira en svo á að salta
síld í haust,“ sagöi einn þeirra
síldarsaltenda sem rætt var við.
„í fyrra töldum viö okkur fá um 21
þús. kr. fyrir hverja fullverkaða
tunnu. Þær 70 þús. tunrtur sem
nú hafa selzt, eru seldar á sama
verði og í fyrra ef miðað er við
dollar, þýöir aö við fáum væntan-
lega 27—28 þús. kr. fyrir tunnun-
a.“
En hvernig skiptist kostnaðurinn
við síldarverkunina niöur? Gert er
ráö fyrir aö 130—140 kg af
hráefni fari aö meöaltali í tunnu,
en ekki er sama hvort síldin er
rúnsöltuð eða hausuð og slóg-
dreginn á venjulegan máta.
hvort samið verður um viðbótar-
magn.
Um finnska markaðinnn er það aö
segja, að í fyrstu virtist mönnum
líka íslenzka síldin vel, en í sumar
bárust þaðan kvartanir um
„seigan pækil“ o.fl. Reyndist
þetta á rökum reist, en hins vegar
mátti rekja skemmdir í síldinni
beint til Finna, sem reyndust hafa
geymt síldina viö allt of hátt
hitastig. Engu að síöur hefur
þetta orðið til þess, að samningar
við Finna hafa gengið mjög
erfiðlega.
Enn hefur ekki tekizt að selja frysta
síld úr landi og eins og Morgun-
blaðið hefur skýrt frá, þá liggja
kaupendur frystrar síldar með
miklar birgðir óseldar, sem þeir
keyptu frá íslandi í fyrrahaust, og
á þetta einkum viö fyrirtæki í
Þýzkalandi, sem keypti lang-
mesta magnið. Alls voru fluttar út
um 4500 lestir af frystri síld eftir
sl. vertíð. Vitað er að í sumar lá
stærsti síldarkaupandinn í Þýzka-
landi með 2000 lestir óseldar.
Þessi kaupandi keypti hvert kg á
2.10 DM, en með uppskipunar-
og lagerkostnaði var verðið
komið í kr. 2.30 DM hvert kíló.
Þessi kaupandi hefur reynt að
selja síldina um alla Evrópu án
selja frosin flök og ediksöltuö
flök. í því skyni hafa verið settar
upp og verið er aö setja upp
fjölda flökunarvéla víða um land,
en þetta mál mun væntanlega
skýrast á næstu dögum og
vikum. Ljóst er að mun lægra
verð fæst fyrir ediksaltaöa síld en
síld staltaða á venjulegan hátt,
hins vegar vilja kaupendur al-
mennt fá þessa síld í venjulegum
tunnum, og getu þetta því orðiö
nokkurs konar þrautalending.
„Þaö liggur nokkurn veginn fyrir
aö þaö er vænlegra aö selja
ediksöltuð flök en heilfrysta síld.
En það er barizt um markaðinn í
ennfremur er staöhæft að
vinnslukostnaður sé þar einnig
lægri.
Þær fréttir hafa borizt frá V-Þýzka-
landi, aö gæöi íslenzku saltsíldar-
innar hafi valdiö þar miklum
vonbrigðum í fyrra, og segja
kaupendur síldina of magra.
Sumir þeirra segjast vera nær
ófáanlegir til að kaupa ísl. síld í
haust, og telja að helztu fram-
tíðarmöguleikar fyrir ísl. sumar-
gotssíld séu í hraðfrystum „sam-
flökum" og í ediksíld
„sauerlappen“.
Einstaka þýzkur kaupandi segir, aö
það hafi verið mikil mistök að
semja við íslendinga í fyrra: „Við
áttum von á feitri og bragðgóðri
vöru, en svo reyndist ekki.
Þjóðverjar vilja feita og mjúka
síld." Það kemur fram hjá þýzk-
um kaupendum að þeir telji
Kanadasíld betri en þá íslenzku,
og segja þeir aö ekki komi til
mála og kaupa ísl. síld, nema
verulegur skortur verði á saltsíld,
en vilja hins vegar kaupa edik-
saltaöa síld og hraðfyrsta.
Hér þarf að bæta því við, að í fyrra
haust var síldin sem veiddist við
SA-land óvenjulega mögur, en
fyrstu fitumælingar sem teknar
hafa veriö í haust, benda til þess
Fréttaskýring