Morgunblaðið - 17.09.1978, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 17. SEPTEMBER 1978
39
Þegar kaldast var og vætusamast var sérstöku tjaldi rennt niður til að skýla belgaförunum fyrir verst
veðrunum. Ljósm. Newsweek/Larry Newman.
Bláklukkur 10
(Campanula)
Risaklukka (C. latifolia)
er evrópsk tegund. Hún er
langstærst af þeim sem
ræktaðar eru úti í görðum,
allt að metri á hæð og
stundum jafnvel meira.
Stönglarnir eru blöðóttir
og mjög stinnir svo hún
þarf lítinn eða engan
stuðning.
Blómin koma úr efstu
blaðöxlunum og í stuttum
klasa á stöngulendunum.
Klukkurnar eru mjög stór-
ar og langar og standa
lárétt út frá stönglunum,
fjólublá á lit. Risaklukkan
blómstrar seint í júlí eða í
ágúst og er mjög tilkomu-
stórum víðum og grunnum
klukkum, ljósbláum eða
hvítum. Laufblöðin eru
flest í hvirfingu við jörð.
Þau eru löng og mjó og
nokkuð þykk. Fagurklukka
er fremur viðkvæm og
verður fallegust í góðu
skjóli.
Höfuðklukka (C.
glomerata) er mun lægri
en hinar tvær, eða 30—50
sm á hæð. Hún er harð-
gerðust þessara þriggja og
mjög auðræktuð. Blómin
eru mun minni en á hinum
en þau standa þétt saman
í stórum fallegum kollum á
stöngulendunum, dökk-
mikil meðan hún blómstr-
ar. Nokkur afbrigði er til
t.d. Macrantha með öllu
stærri og rauðleitari blóm
og Highcliffe með dökk-
fjólublá blóm.
Fagurklukka (C.
persicifolia) er önnur
hávaxin tegund, sem verð-
ur 50—80 sm á hæð. Hún
er komin frá Suður-
Evrópu og hefur verið
mjög lengi í ræktun.
Hennar er getið í
garðyrkjubók þegar á
árinu 1596. Það er óhætt
að segja að þessi tegund
ber nafn með rentu, svo
yndisfögur sem hún er
þegar hún stendur í blóma
seinni hluta sumars. Blóm-
stönglarnir eru þá alsettir
Fagurklukka
C. Persicifolia
fjólublá að lit. Höfuð-
klukka verður fallegust í
rakri og frjórri mold. Hún
hefur skriðula jarðstöngla
og þarf að fylgjast með því
að hún þrengi ekki um of
að hógværari nágrönnum.
Venjulega þarf að stinga
utan af henni á vorin.
Campanula moesiaca er
skyld tegund sem hefur
verið lítið eitt ræktuð hér
á síðustu árum. Hún er þó
nokkuð frábrugðin höfuð-
klukku, með litla ljósbláa
blómkolla í öllum blaðöxl-
um upp eftir stönglunum.
Hún mun aðeins vera
tvíær, því miður, þar sem
hún myndar enga skriðula
stöngla og blaðhvirfingin
deyr út eftir blómgun.
H.S.
Reifir fullhugar að ferðaiokum ásamt eiginkonum sínum.
ísland. Yost er einn þeirra sem
freistað hefur að komast yfir
Atlantsála í loftbelg, en för hans
endaði 1,000 km útaf Portúgal
eftir 4'/2 sólarhring í loftinu og
tæplega 4,500 km ferðalag árið
1976.
Þá var hópur veðurfræðinga á
veðurstofunni í Bedford í Massa-
chusetts á stöðugum verði og með
aðstoð tölvu var heppilegustu
veðurskilyrðanna leitað. Og það
var ekki fyrr en grænt ljós kom frá
veðurstofunni að haldið far í
loftið. Þann 11. ágúst benti allt til
þess að sterkir vestlægir vindar
yrðu næstu dagana yfir Atlants-
hafi og háþrýstihryggur gaf til
kynna að ekki yrði hryssingslegt
veður á leiðinni.
Tólf manns fylgdust með ferð
Tvíarnarins í veðurstofunni. I
fyrstu höfðu þeir beint talstöðvar-
samband við veðurstofuna, en
loftfarið hafði þó vart kvatt
Nýfundnaland þegar tækin gáfu
sig. Þeim félögum tókst þó að hafa
samband við radíóamatöra og
flugvélar í farþegaflugi á milli
Evrópu og Bandaríkjanna og koma
þannig skilaborðum til veðurstof-
unnar. Ennfremur var í Tvíernin-
um tæki sem sendi frá sér
gerfitunglsútvarpsmiðunargeisla
um Nimbus-6 gerfihnött banda-
rísku geimvísindastofnunarinnar.
Þar af leiðandi var loftfarið sífellt
„í sjónmáli" vísindamanna í
Goddard geimferðamiðstöðinni í
Maryland-fylki.
Að ferðalokum. Tvförninn lentur á hveitiakri fyrir vestan París og
kapítula sögunnar þar með lokið.
miðja vegu yfir hafinu hélt
Anderson að rifa hefði opnast á
loftbelgnum því Tvíörninn missti
skyndilega talsverða hæð, hrapaði
úr 16,000 fetum í 13,500 fet. Slíkt
gat haft alvarlega afleiðingar því
afdrif ferðarinnar komu til með að
ráðast af því hvort þremenningun-
um tækist hverju sinni að halda
loftfarinu í hagstæðustu vindalög-
um loftsins. Til að afstýra vand-
ræðum varpaði áhöfnin rúmum
100 kílógrömmum af ballest fyrir
borð.
Loftbelgsfarar ráða eingöngu að
stjórna lóðréttum hreyfingum
loftfars með því að létta farið með
því að fleygja ballest. Þannig geta
þeir leitað að hagstæðum vindi,
því hann einn ræður láréttum
hreyfingum loftfarsins. í þessu
skyni voru um 1,800 kg af ballest
höfð meðferðis í Tvíerninum, en
við lendingu voru eftir um 300 kg.
Sandur og blý eru helzta ballestin
en undir lokin hentu þremenn-
ingarnir einnig tækjum, gólfflek-
um, kuldafatnaði og matvælum
fyrir borð.
Þeir tímar komu og að erfiðið
reyndi á andlegt þrek og þolin-
mæði ofurhuganna. Einkum sótti
þunglyndi á Newman, en Abruzzo
og Anderson minntust þá gjarnan
á hve ' miklu meiri raun fyrri
tilraun þeirra var, og sljákkaði þá
í Larry.
Margir komu
við sögu
Margir komu við sögu við
undirbúning ferðar Tvíarnarins þó
að þremenningarnir sjálfir legðu
þar að sjálfsögðu mest að mörkum,
en þeir munu samanlagt hafa
varið þúsundum klukkustunda í
undirbúninginn. Þeir höfðu bæði
yfir hugviti, reynslu, tækjabúnaði
og fjármagni að ráða, en samt
voru fleiri til kvaddir. Meðal
þeirra sem veittu ráð var Ed Yost,
einn helzti hönnuður loftbelgja í
Bandaríkjunum, en hann gerði
nokkrar endurbætur á fyrri
Tvíerninum sem nauðlenti við
Annað bernskuskeið
en leikföngin
stærri nú
Ben Abruzzo, Maxie Anderson
og Larry Newman eru allir frá
borginni Albuquerque í Nýju
Mex’kó, en þar eru höfuðstöðvar
loftbelgjaíþróttarinnar í Banda-
ríkjunum. Veðurfar er þar stöðugt
og daglega munu um 10% af öllum
loftbelgjum Bandaríkjanna vera á
sveimi yfir borginni. Abruzzo og
Anderson eru auðugir iðnjöfrar og
hvor um sig er fjögurra barna
faðir. Þeir hafa verið með dellu
fyrir loftbelgjum í árafjölda.
Newman er aftur á móti byrjandi
í belgferðum, en er vel að sér í
siglingafræði og var boðið að slást
í förina. Hann er forstöðumaður
einnar stærstu svifdrekaverk-
smiðju Bandaríkjanna. Allir eru
þremenningarnir með flugpróf og
reyndir á því sviði, Newman þó
reyndastur þar sem hann hefur
réttindi til að fljúga farþegaþotum
og er með 6,000 flugtíma að baki.
En hvað veldur þessum mikla
áhuga þeirra á belgferðum. „Fyrir
okkur er þetta heilmikil ögrun,"
sagði Anderson. „Við erum og
eiginlega að upplifa annað *
bernskuskeið okkar." „Já, Maxie,"
sagði Ben Abruzzo, „nú eru
leikföngin bara stærri í sníðum."
— ágás. Úr Newsweek, Time
og frásögnum fréttastofa.