Morgunblaðið - 26.09.1978, Qupperneq 17

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 26. SEPTEMBER 1978
17
T
AWACS lendir á Keflavíkurflugvelli. Hin torkennilega yfirbygging, sem lítur út eins og fjúgandi diskur, er ratsjárloftnetið.
Fyrsta AWACS-þotan utan Banda-
rikjanna komin til vamarliðsins hér
FYRSTA AWACS þotan, sem tekin er í notkun utan
Bandaríkjanna, kom til Keflavíkur um hádegisbilið
á laugardaginn var. Ætlunin er að hér á landi hafi
tvær slíkar þotur bækistöð og er hin síðari
væntanleg til Keflavíkur fyrir næstu mánaðamót.
Til þessa hafa tíu slíkar þotur verið teknar í notkun,
fimmtán að auki eru í smiðum í Bandaríkjunum um
þessar mundir.
AWACS-þoturnar eru búnar
háþróuðum ratsjár- og tölvu-
stýritækjum, og má raunar
segja að hér sé um að ræða
fljúgandi tölvur. Þær eiga að
annast eftirlit á varnarsvæði
Atlantshafsbandalagsins um-
hverfis ísland, og eru svo
afkastamiklar að þær geta
fylgzt með ferðum milli 2—300
flugvéla í einu. Um borð er gert
ráð fyrir 17 manna áhöfn, en sé
langt úthald nauðsynlegt geta
tvær áhafnir verið um borð og
skipzt á. Þoturnar hafa mikið
flugþol, en geta tekið eldsneyti á
flugi, þannig að þær geta verið á
flugi í marga daga samfleytt, ef
á þarf að halda.
Jerold Mack höfuðsmaður í
bandaríska flughernum svaraði
spurningum fréttamanna um
AWACS-þoturnar skömmu eftir
komuna hingað á laugardaginn,
og kom þá meðal annars fram að
einn helzti kostur þeirra felst í
því að ratsjárnar um borð
tilkynna um ferðir allra flugvéla
á eftirlitsvæðinu, hvort sem þær
fljúga hátt eða lágt, en lengi
hefur það verið vandkvæmum
bundið að fylgjast með vélum,
sem fljúga í lítilli hæð. Auk þess
að hafa auga með umferð í lofti
úr AWACS er unnt að fylgjast
með skipaferðum. Mack höfuðs-
maður var að því spurður hvort
hægt væri að gera sér grein
fyrir þeim vinnusparnaði sem
yrði með tilkomu þessara full-
komnu tækja. Kvað hann útilok-
að að áætla slíkt, enda vissi
enginn enn sem komið væri um
afkastagetu þeirra, því að sífellt
kæmu í ljós nýir möguleikar
varðandi vinnuhagræðingu. Þá
var höfuðsmaðurinn að því
spurður hvort ekki væri hægt að
reka AWACS-flugið frá Noregi,
þannig að óþarfi væri að hafa
þoturnar hér á landi. Sagði
hann það skoðun hernaðarfræð-
inga að of áhættusamt væri að
hafa svo dýr og fullkomin tæki,
Jerold Mack höfuðsmaður útskýrir tækjabúnað AWACS um borð í þotunni.
sem hér er um að ræða, svo
nálægt landamærum Sovétríkj-
anna. Sæju Norðmenn sjálfir
um nauðsynlegt eftirlit þar um
slóðir, og hefðu til þess mjög
fullkomnar ratsjárstöðvar á
landi, örskammt frá landamær-
unum, og hefðu þannig auga
með hverri einustu flugvél sem
hreyfði sig til eða frá sovézku
herstöðvunum á Kolaskaga, en
þar er sem kunnugt er mesta
vopnabúr veraldar. Þaðan eru
meðal annars gerður út TU-126
ratsjárþotur, en þær hafa svip-
uðu hlutverki að gegna og
AWACS.
Enn er óráðið hvort og hven-
ær AWACS-þotur verða teknar
í notkun í fleiri ríkjum Atlants-
hafsbandalagsíhs en Bandaríkj-
unum og Islandi, en Vest-
ur-Þjóðverjar hafa sýnt veru-
legan áhuga á þeim, og er líklegt
að af slíkum kaupum verði í
náinni framtíð. Hlutverk þotn-
anna, sem verða á vegum
varnarliðsins á Keflavíkurflug-
velli, verður einskorðað við
eftirlitssvæðið umhverfis Is-
land, en AWACS geta ef þörf
krefur skipzt á tölvuupplýsing-
um við Nimrodþotur Breta, sem
gegn hliðstæðu eftirlitsstarfi.
AWCS er skammstöfun, sem
stendur fyrir Airborne Warning
and Control System. Verð
hverrar þotu fullbúinnar er 55
milljónir bandaríkjadala, eða
tæpir 17 milljarðar íslenzkra
króna.
Það olli okkur minnihlutamönn-
um vonbrigðum, að ekki skyldi vera
sú reisn yfir meirihluta bæjar-
stjórnar að samþykkja strax slíka
tillögu þó hún væri flutt af
minnihlutamanni, þar sem ekki var
um meira fjárhagslegt atriði að
rsHtta. eða framkvæmd en raun ber
vitni.
Nú þarf að fylgja málinu vel eftir
í bæjarráði. Mér þótti rétt'að vekja
athygli Kópavogsbúá á þessum
vinnubrögðum meirihluta bæjar-
stjórnar, Alþýðubandalagsins, Al-
þýðuflokksins og Framsóknar, ef
það mætti verða til þess, að fólk láti
í sér heyra og meirihlutinn verði
knúinn til að setja gangbrautarljós-
in upp strax.
Svolítið var það neyðarlegt, að í
lok þessa fundar var til afgreiðslu
tillaga frá einum fulltrúa meiri-
hlutans, um að kjósa 5 manna nefnd
til að annast sérstaklega samskipti
við vinabæ Kópavogs á Grænlandi,
Angmaksalik. Flutningsmaður, Jó-
hann H. Jónsson, lýsti slæmu
ástandi þar og hvað Danir færu illa
með þessa vini okkar með selstöðu-
verzlun o.fl., og nauðsynlegt væri að
við athuguðum sérstaklega á hvern
hátt við gætum veitt aðstoð,
hugsanlega tækniaðstoð o.fl. En
fyrst þurftu bæjarstjóri og formað-
ur bæjarráðs að fara í „námsferð"
til Danmerkur og síðan getum við
væntanlega aðstoðað Grænlend-
inga.