Morgunblaðið - 26.09.1978, Síða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 26. SEPTEMBER 1978
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvœmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Rítstjórar Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulitrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson
„Þak” á skattheimtu
í þjóðfélaginu
Iályktun nýkjörinnar stjórnar
Sambands ungra framsókn-
armanna um skattamál er rétti-
lega veitzt að meintum skatt-
svikum í þjóðfélaginu. Það
kemur hins vegar spánskt fyrir
sjónir hjá hinum ungu fram-
sóknarmönnum, að hin meintu
skattsvik eru nýtt sem rök-
semdafærsla til réttlætingar
afturvirks tekjuskattsauka. í
ályktuninni er þeim, sem
„hneykslast á afturvirkni"
skattaukans talið nær að „huga
að því meini, sem grafið hefur
um sig í íslenzku þjóðfélagi,
skattsvikunum", eins og það er
orðað.
Ekki verður séð, að hinir ungu
framsóknarmenn hafi minnstu
ástæðu til að vega að þeim stóra
hópi samvizkusamra framtelj-
enda, sem nú lenda í tekjuskatts-
auka. Nær virðist að beina geiri
sínum að þeim, sem tekjuskatts-
aukinn nær ekki til vegna
meintra skattsvika. Þá hefði
mátt eyða nokkrum orðum að
þeirri ríkisstjórn, sem setti
bráðabirgðalög um afturvirkan
tekjuskattsauka, án þess að gera
hina minnstu tilraun til að ná til
meintra skattsvikara. Afturvirk
tvísköttun á samvizkusamlega
framtaldar tekjur fyrra árs, sem
telja verður siðferðilega ranga
og lagalega vafasama, er á engan
hátt tengd úrbótum varðandi
skattsvik í bráðabirgðalögum
ríkisstjórnarinnar. Þeir stjórn-
málaflokkar, sem hæst hafa
talað um skattsvik, hafa í lögum
þessum fyrst og fremst náð til
þeirra, er telja rétt fram. Það er
í fullu samræmi við það, að
Alþýðuflokkur, sem þóttist berj-
ast gegn tekjuskatti á almennar
launatekjur, stendur nú að
afturvirkum tekjuskattsauka; og
að Alþýðubandalag, sem harðast
barðist gegn „tímabundnu vöru-
gjaldi", stendur nú að helmings
hækkun þess á tilteknar vöru-
tegundir.
Það er fyllilega tímabært að
samtök ungra áhugamanna um
þjóðfélagsmál geri því skóna,
hvern veg verði bezt staðið að
tekjuöflun ríkissjóðs í framtíð-
inni; þann veg að skattheimtan
komi sem réttlátast niður á
þjóðfélagsþegnana. Það væri til
að mynda hyggilegt að setja
hóflegt „þak“ á skattheimtu
ríkis og sveitarfélaga í hlutfalli
af þjóðartekjum. Þá yrði ríkis-
búskapurinn, ríkisrekstur og
ríkisframkvæmdir, meir í sam-
ræmi við raunverulega getu
þjóðarinnar hverju sinni. Þá
yrði líka fyrir það girt, að
opinber skattheimta gengi svo
nærri aflafé heimila og einstakl-
inga, að raunverulegt ráðstöfun-
arfé þegnanna yrði skert um of.
Það er ekki lítið réttlætis- og
hagsmunaatriði fyrir hvern ein-
stakling þjóðfélagsins, hvaða
ráðstöfunarfé hann heldur eftir
af tekjuoflun sinni, þegar skatt-
heimta ríkis- og sveitarfélaga
hefur tekið sitt. Það atriði
snertir „kjarabaráttu" hins al-
menna borgara ekki síður en
ýmislegt annað, sem hærra er
haft um.
Það er því tímabært að sam-
tök, er láta sig þjóðmál varða,
álykti úm skattamál. En það er
út í hött að réttlæta vafasaman,
afturvirkan tekjuskattsauka,
sem fyrst og fremst bitnar á
heiðarlegum framteljendum,
með meintum skattsvikum í
þjóðfélaginu, sem hin nýju
bráðabirgðalög vinstri stjórnar-
innar hrófla í engu við. Það er
hrein rökleysa.
Verkefni og tekju-
öflun sveitarfélaga
Nefnd sem fráfarandi fé-
lagsmálaráðherra, Gunnar
Thoroddsen, skipaði á árinu 1976
til að fjalla um skiptingu verk-
efna og tekjustofna milli ríkis-
og sveitarfélaga, svo og um
önnur samskipti þeirra, hefur nú
skilað áfangaskýrslu varðandi
verkefnaskiptingu. Nefndin
áformar að skila skýrslu um
tekjustofna og stjórnsýslumál
síðar á þessu ári. Skýrsla þessi
verður vonandi upphafið að
réttlátari og hagkvæmari verk-
efna- og tekjuskiptingu þessara
stjórnsýsluaðila en nú er við
lýði.
Landsþing sveitarfélaga, sem
háð var í þessum mánuði, féllst í
aðalatriðum á þær tillögur til
verkaskiptingar, er nefndin lét
frá sér fara, en taldi rétt að bíða
með heildarafstöðu unz tillögur
nefndarinnar um tekjuskiptingu
væru fram komnar. Ljóst er þó
að fyrirhuguðum auknum verk-
efnum sveitarfélaganna verður
að mæta með auknum tekju-
stofnum eða tekjutilfærslu frá
ríki til sveitarfélaga. Þá þarf
jafnframt að huga að þróun
stjórnsýslukerfisins í það horf,
að undirstaðan verði starfhæfar
einingar, sem geti tekið við
nýjum verkefnum og leyst þau
fullnægjandi af hendi.
Sveitarfélö'gin eru elztu
stjórnsýslustofnanir þjóðfélags-
ins og tryggja að sínu leyti enn í
dag eðlilega valddreifingu í
landinu. Staðbundin þekking
sveitarstjórnarmanna á óskum
og þörfum samborgara og að-
stæðum á heimaslóðum, tryggir
og betri og ódýrari framkvæmd-
ir og þjónustu en ella. En
sveitarfélögin þurfa að sjálf-
sögðu að fá sinn eðlilega hluta
sköttunar í þjóðfélaginu. Rætt
hefur verið um þá leið að þau
sitji að allri tekjusköttun, en
ríkissjóðurinn haldi sig við
eyðsluskatta. Nauðsynlegt er að
almenn umræða eigi’sér stað í
þjóðfélaginu um hlutverk sveit-
arfélaga, verkefni og tekjuöflun,
einmitt nú þegar skýrsla verk-
efnanefndarinnar verður til um-
fjöllunar. Ymislegt bendir og til
þess að sveitarfélögin í landinu
þurfi að vera vel á verði um
tekjuöflunarleiðir sínar. Eyðlu-
gleði stjórnvalda í ríkisbúskapn-
um kann að stangast á við þarfir
sveitarfélaganna í þessu efni.
Á FUNDI í Félagi kaþólskra
leikmanna. sem haldinn var í
gærkvöldi. sagði Torfi Ólafsson
hankamaður. ritstjóri hlaðs
kaþólskra hér „Merki Kross-
ins" frá för sinni til V-Þýzka-
lands á landsmót kaþólskra
Þjóðverja. — Á þessu móti hitti
Torfi og ræddi við Móður
Theresu. frá borginni Kalk-
útta. Konuna sem fyrir mörg-
um árum hlaut heimsfrægð
íyrir starf sltt meðal sjúkra
manna og deyjenda í þessari
indversku milljónaborg.
Er Torfi Ólafsson sennilega
fyrsti íslendingurinn sem hitt-
ir Móður Teresu að máli. —
Honum sagðist svo frá þessari
för sinni og er fundum hans og
Teresu bar saman.
Fyrir rúmri viku var ég
staddur í borginni Freiburg í
Myndin
sem
„Móðir
Teresa"
afhenti
Torfa.
Neðan
undir
myndina
hefur hún
skrifað
kveðjunai
God hlcss
you.
Móðir Teresa
í Kalkútta sendir
íslendingum þakkir
Breisgau í Vestur-Þýskalandi,
boðinn þangað af Bonifat-
us-Werk í Paderborn, til þess að
segja frá starfi kaþólsku kirkj-
unnar hér, á kynningarfundi
Norðurlanda, sem haldinn var í
sambandi við 85. landsmót
kaþólskra Þjóðverja. Á móti
þessu var margt frægra og
góðra gesta og meðal þeirra sú
kona, sem frægust hefur orðið á
síðari tímum fyrir kærleiksríkt
fórnarstarf í þágu sjúkra manna
og deyjandi í Kalkútta á Ind-
landi, Móðir Teresa, stofnandi
reglu Kærleikstrúboðanna.
Móðir Teresa talaði á tveim
stöðum laugardagskvöldið 16.
september og komust færri en
vildu að til að hlusta á hana.
Fyrir atbeina ungs prestaskóla-
nema frá Frakklandi, Jacques
Rolland, sem býr sig undir
prestþjónustu hér á landi, gafst
mér tækifæri til að hitta Móður
Teresu kvöldið eftir, ásamt
Jacques og öðrum prestaskóla-
nema, og ræða við hana stutta
stund.
Við komum til móts við hana í
húsi St. Vincentsystra, þar sem
hún bjó. Okkur var vísað inn í
lítið herbergi og þangað kom
hún að vörmu spori, lítil kona,
rétt innan við sjötugt, með
hrukkótt andlit og dökka húð af
útiveru í sólarbruna Indlands,
augnatóttirnar djúpar og augun
samankipruð, þessi augu sem
lýstu af gleði og lífsfjöri þegar
hún sagði okkur frá atvikum úr
starfi sínu og hló þá gjarnan við,
því það er grunnt á hlátrinum
hjá henni.
Ég sagði henni að kaþólska
kirkjan hér á landi hefði gefið út
bækling uin hana og starf
hennar, útdrátt úr bók Malcolm
Muggeridges, og hefði. honum
verið svo vel tekið að nú væru
innan við 100 eintök af honum
óseld. Hún ætti marga vini og
aðdáendur á Islandi og henni
bærust stöðugt gjafir og áheit.
Oftast væri þeim komið til
Karmelsystra í Hafnarfirði en
einnig bærust gjafir beint til
þeirra sem taka á móti gjöfum
til hennar hér. Og nú spurði ég
hana hvort ekki væri ráð að ég
sendi henni þessi eintök sem
eftir væru óseld og hún skrifaði
nafnið sitt á þau og svo gætum
við selt þau fyrir hærra verð til
ágóða fyrir starfsemi hennar og
systra hennar. Hún hló við og
sagði: „Nei, það vil ég ekki. Ég
vil ekki nein fjáraflaplön fyrir
okkur. Ég tek þakksamlega á
móti því sem mér er gefið af-
góðu hjarta, en gleymið ekki
einu: það er auðveldara að
hjálpa þeim sem er langt í burtu
en þeim sem er við tærnar á
manni. Það er líklega ekki önnur
eins neyð heima hjá ykkur og í
Indlandi, en þótt ekki sé um
efnislega neyð að ræða, er neyð
til allsstaðar. Það er til einmana
fólk, gamalt fólk, sjúkt fólk,
örvæntingarfullt fólk, og allt
þetta fólk þarf á hjálp að halda.
Hlýlegt orð, vilji til að tala við
þetta fólk og hlusta á þáð, getur
breytt lífi þess og veitt því
hamingjuna sem það þráir. Það
eru til börn sem líða af vanhirðu
og misskilningi foreldra sinna,
börn sem þurfa á ást og
umhyggju að halda. Það eru
meira að segja til dæmi um það
að foreldrar megi ekki vera að
því að sinna börnunum sínum af
því að þeir eru svo önnum kafnir
við kærleiksverk í þágu ann-
arra.“
Prestaskólanemarnir höfðu
meðferðis peningagjöf til Móður
Teresu. Kór prestaskólans hafði
sungið við helgihald á mótinu og
fengið greiðslu fyrir og söngvar-
arnir urðu ásáttir um að gefa
Móður Teresu þá upphæð
óskerta. Skömmu áður en ég fór
utan, höfðu mér borist peninga-
gjafir til Móður Teresu, kr.
6.000.- frá gefanda á Akureyri
og Karmelsystur í Hafnarfirði
höfðu afhent mér rúmar 22.000
kr. sem hinir og þessir höfðu
gefið til starfs Móður Teresu, án
þess að láta nafns síns getið.
Þessa peninga afhenti ég henni
og bað hún mig að skila kæru
þakklæti til gefendanna. Hún
sagðit myndu biðja fyrir þeim
og öllum íslendingum og hún
bað okkur öll að biðja fyrir sér
og starfi þeirra systranna.
Svo reis hún á fætur, bros-
andi, því að hún þurfti að leggja
snemma af stað morguninn
eftir, kvaddi okkur með handa-
bandi og gekk inn til sín, en við
horfðum á eftir henni og var það
ríkast í huga að þarna hefði
okkur gefist tækifæri til að
hitta sannheilaga manneskju,
sem lifað hafði í einu og öllu
eftir orðum Páls postula, að
„sjálfur lifi ég ekki framar,
heldur lifir Kristur í mér.“ Hún
hefur framar flestum öðrum
skilið það og lifað samkvæmt
því að hinn æðsta mikilleika
öðlist maðurinn með því einu að
deyja sjálfum sér.
Og við héldum heimleiðis,
þögulir í fyrstu, því að okkur
fannst eiginlega ekkert að tala
um. Við höfðum staðið frammi
fyrir mikilleikanum í öllum
hans einfaldleika og látleysi, og
fundum betur en nokkru sinni
áður fyrir smæð okkar. Það var
best að vera ekki með neinar
heitstrengingar, en við vissum
að mynd þessarar gömlu, hrukk-
óttu en brosmildu konu var
greypt í huga okkar til frambúð-
ar.
Dagleg bæn Kær-
leikstrúboðanna,
reglunnar sem
Móðir Teresa stofnaði 1950.
Veit þú okkur verðleika. Drottinn. til þess að þjúna þeim
meðbræðrum okkar um allan heim, sem liía og deyja í fátækt
og hungri, Veit þú að hendur okkar færi þeim í dag þeirra
daglega brauð og gef þeim frið og fögnuð fyrir kærlciksríkan
skiining okkar.
Drottinn. ger þú mig að boðbera friðar þíns, svo að ég fa>ri
kærleika þangað sem hatur er, fyrirgefningu þangað sem
misgerð er. einingu þangað sem sundrung er, sannleika
þangað sem villa er, trú þangað sem efi er, von þangað sem
örvænting er. ljós þangað sem skuggi er, gleði þangað sem
harmur er.
Veit þú, Drottinn, að ég sækist íremur eftir að hugga en iáta
huggast. skilja en njóta skilnings, elska en vcra elskaður, því
að okkur gefst ef við gleymum sjálfum okkur, fyrirgefst ef við
fyrirgefum öðrum og fyrir dauðann vöknum við upp til eilífs
lífs. Amen.