Morgunblaðið - 26.09.1978, Qupperneq 25

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 26. SEPTEMBER 1978
Blóðsíun og nýrnaígræðsla:
Haía gefið íslenzkum
sjúklingum 65 lífár
Blóðsíunardeild Landspítalans 10 ára
25
Páll Ásmundsson læknir, sem veitir blóðsíunardeild Land-
spítalans forstöðu, stendur hér við eitt f jögurra gervinýrna, sem
eru á deildinni. Ljósm., Kristján.
Gervinýrnameðferð (blóðsí-
un) hefur verið beitt hér á landi
í 10 ár. Á þeim tíma hafa verið
framkvæmdar 3698 síanir.
Þessar síanir skiptast á nær 40
sjúklinga. Talið er að reglu-
bundin blóðsíun hafi samtals
veitt sjúklingum um 35 lífár.
Þá hafa 10 nýru verið grædd í 9
sjúklinga á vegum Scandia-
transplant, auk þess sem 3
nýru úr lifandi gefendum hafa
verið grædd í sjúklinga. Nýrna-
ígræðslur hafa til þessa veitt
hérlendum sjúklingum um 30
lífár. Blóðsíun og ígræðsla hafa
því veitt íslenskum sjúklingum
u.þ.b. 65 lífár.
Páll Ásmundsson læknir, sem
veitt hefur blóðsíunardeild
Landspítalans forstöðu nær öil
10 starfsárin, lét fréttamönnum
í té eftirfarandi fréttayfirlit í
tilefni af 10 ára starfsferli
deildarinnar.
Gervinýrameðferð (blóðsíun,
hæmodialysis) hefur verið beitt
hér á landi í 10 ár. Þann 15.
ágúst. 1968 var blóðsíun hafin
hér á Landspítalanum á tveimur
sjúklingum samtímis. Fram til
þess tíma hlutu slíkir sjúklingar
að deyja á mjög stuttum tíma úr
þvageitrun (uræmi). Meðferðin
er því beinlínis lífgefandi meðan
henni er beitt.
Gervinýra kemur á grófan
hátt í stað nýrna sem eyðileggj-
ast með því að hreinsa úr blóði
sjúklingsins úrgangsefni, sum
eitruð, sem annars hlaðast upp
og draga sjúklinginn til dauða.
Skipta má meðferðinni í
tvennt. Annars vegar er „krón-
isk“ reglubundin blóðsíun sjúkl-
inga með ónýt nýru. Hér er
miðað við 15 meðferðar, 7 tíma í
senn. Þess á milli hlíta þeir
ströngum mataræðisreglum og
heilsufar er mjög misgott. Oft
eru þeir þó vinnufærir. Hins
vegar eru bráðar (acut) blóðsí-
anir í eitt eða nokkur skipti oft
til að fleyta sjúklingum yfir
tímabundna nýrnabilun. Blóðsí-
un á Landspítalanum hefur frá
byrjun farið fram í bráðabirgða-
húsnæði, sem er ófullnægjandi.
Unnið er að viðunandi lausn á
húsnæðisvandanum.
Lengst af hafa unnið við
blóðsíun ein hjúkrunarkona,
einn sjúkraliði, einn læknir í
fullu starfi og annar í hluta-
starfi. Nýlega hefur bæst við
annar sjúkraliði.
Núverandi nothæfur vélakost-
ur er 4 vélar, þar af ein
bandarísk (Travenol) og 3
sænskar frá AB Gambro, en
þaðan er einmitt fyrsta vélin.
Tveimur vélum hefur verið lagt
sem slitnum og úreltum, en ein
ný vél er í pöntun frá AB
Gambro. Nú er því unnt að sía 4
sjúklinga í einu eða 8 sjúklinga
alls með fjögurra daga blóðsíun
í viku og er það gert. Er þá
tækjakostur fullnýttur miðað
við núverandi starfslið. Árlegur
fjöldi blóðsíana frá byrjun er
sem hér segir og telst hvert ár
byrja 15. ágúst.
Ár 68-69 69-70 70-71 71-72 72-73
Fjðldi
síana 199 172 277 347 384
73-74 74-75 75-76 76-77 77-78
232 394 504 542 647
Samtals 3698 síanir.
Síanir 10. árið eru meira en
þrefalt fleiri en hið fyrsta. Árið
‘73—‘74 fækkar síunum frá
árinu áður og stafar það fyrst og
fremst af mörgum nýrna-
ígræðslum það ár.
Þessar síanir skiptast á nær
40 sjúklinga. Af þeim voru 26 í
„króniskri" blóðsíun, hjá hinum
var um „bráða" meðferð að
ræða. Ef sjúklingur í „krón-
iskri“ blóðsíun þarf 104 síanir
árlega má segja að reglubundin
blóðsíun hafi samtals veitt
sjúklingum um 35 lífár.
Fyrsta nýrnaígræðsla í
íslenskan sjúkling var gerð seint
á árinu 1970. Fyrsti blóðsíunar-
sjúklingurinn fékk þá nýra úr
bróður sínum og var aðgerðin.
gerð á Hammersmith Hospital í
London. Nýrað starfar enn með
ágætum og gefanda og þiggj-
anda heilsast vel.
Frá 1971 hafa íslenskir blóð-
síunarsjúklingar verið á skrá
hjá Scandiatransplant, en það
er samnorræn stofnun, sem sér
um að finna hentuga þiggjendur
þegar nýru úr nýlátnu fólki falla
til á Norðurlöndunum. Finnist
hentugt nýra í íslenskan sjúkl-
ing er flogið með hann til
Kaupmannahafnar á Ríkis-
spítalann hið bráðasta og þang-
að er nýrað einnig sent. Hafi
staðið illa á áætlunarflugi
héðan hefur varnarliðið hvað
eftir annað sent flugvél með
sjúklinginn. Velvilji sá, sem við
höfum mætt hjá forsvarsmönn-
um Scandiatransplants, Ríkis-
spítalanum og varnarliðinu er
einstakur og mikilla þakka
verður.
Alls hafa 10 nýru verið grædd
í 9 sjúklinga á vegum Scandia-
transplants. Fimm þessara
sjúklinga hafa enn starfandi
nýru. Auk þessa hafa alls verið
grædd í 3 nýru úr lifandi
gefendum og starfa tvö þeirra
enn. Samtals hafa því 7 sjúkl-
ingar starfhæf nýru. Nýrna-
ígræðslurnar hafa til þessa veitt
sjúklingum um 30 lífár og hafa
því blóðsíun og ígræðsla saman-
lagt veitt íslenskum sjúklingum
ca. 65 lííár.
Fjölgun nýrnaígræðslna og
batnandi árangur af þeim hefur
takmarkað blóðsíuþörfina. Þótt
allmargir íslenskir sjúklingar
hafi hlotið ígræðslu fjölgar enn
blóðsíunarsjúklingum og er útlit
fyrir að svo verði um sinn.
Þjónusta þessi er dýr en beinlín-
is lífgefandi. I velmegandi vel-
ferðarþjóðfélagi kemur vart
annað til greina en að sinna
sómasamlega þörfum þeirra
tiltölulega fáu sjúklinga sem um
er að ræða.
Stóðréttir í Biskupstungum
"f- SsÉ
Safnið kemur af fjalli á leið í réttirnar.
UNDANFARIN ár hafa
hross aðcins verið rekin á tvo
sunnlenzka afrétti, þ.e.
Hrunamannaafrétt og
Biskupstungnaafrétt. Fer
þeim hrossum fækkandi sem
rekin eru til f jalls og voru nú
í sumar aðeins rekin 80 hross
á Hrunamannaafrétt frá 7
bæjum. Ganga þau frjáls á
fremri hluta afréttarins.
Biskupstungnamenn reka
sín hross á afgirt svæði í
Hvítárnesi og voru þau í
sumar um 180 frá 14 bæjum.
í fyrstu leitum er þeim
hleypt úr girðingunni í
Hvítárnesi og sótt inn fyrir
afréttargirðinguna sunnu-
daginn eftir réttir. Að þessu
sinni réttuðu Biskups-
tungnamenn sunnudaginn
17. september og þar var líf í
tuskunum eins og oftast vill
verða í stórréttum. c. c.
Sig. Sigm.
■
Hér hristir ein merin strákana af sér og stekkur út úr
almenningnum.
Skoða þarf mörkin áður en dregið er í dilka, en það getur kostað
sína fyrirhöfn.