Morgunblaðið - 26.09.1978, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 26. SEPTEMBER 1978
31
Síminn hringir. Harmþrungin
rödd og hás hvislar:
„Getur þú hjálpað mér? Þú
hefur stundum gert það.“
„Hver ert þú?“
Konan kynnir sig. Fráskilin
móðir þriggja hraustra sona,
sem allir eru á þrítugsaldri.
Sjómenn, sem geta haft og hafa
stundum milljón á mánuði, ef
þeir vinna vel.
Hún útskýrir: „Alltaf sama
neyðin hjá mér. Þeir vinna
stundum. En það er næstum
verra. Þá fá þeir peninga, sem
þeir eyða i brennivín, eitur,
brjálæði og bíla.“
„Ég verð að flýja,“ heldur hún
áfram, „fela mig. En þeir finna
mig alltaf. Þeir ganga síðast frá
mér dauðri eftir allar misþyrm-
ingarnar.
En ég get ekki lokað þá úti,
sjúka, sára og slasaða eftir áflog
og slys, ég verð að opna. Hvað
get ég gert? Hvert á ég að
leita?“
„Nú er svo margt hægt að
gera,“ svara ég. „Lögreglan er
óþreytandi, hjálpar og hýsir.
Svo er „Tían“ á Kleppi, Ránar-
gatan, Þingholtsstrætið, Vífils-
staðir, Flókagötugöngudeildin
og S.A.Á. með Reykjadal og
Free-Port alla leið vestur í
Ameríku. Svo mætti nefna
Hlaðgerðarkot, Gunnarsholt og
Gufunes.
Það er nú annað en var,
meðan „rónarnir" hreiðruðu um
sig í „Sirius“ gamla við hafnar-
bakkann."
„Það er víst búið að reyna
þetta allt meira eða minna,“
svarar röddin sorgmædda í
símanum. „En allt til einskis.
Þeir betla og blanda, fá krampa,
delerium og kvalir. Afbrot,
glæpir, á næsta leiti. Þeir eru
allir „dauðir" inni hjá mér núna.
Brutust inn um gluggann, þegar
ég neitaði að opna. Og nú — nú
er einn að æpa. Ég verð að flýja,
flýta mér.“-------
Og röddin rennur út í þung
ekkasog. Titrandi hönd leggur
símann á tækið.
Þögn. Þögn. Hyldjúp, ræðileg
þö'gn.
Var þetta hluti úr hryll-
ings-leiksýningu?
Nei, þetta var þáttur úr
hversdagsleika í borginni okkar
bak við tjöldin.
Þetta er neyð islenzku þjóðar-
innar. Og sannarlega er nú gert
margt og mikið til að bæta úr
fyrir drykkjusjúkum, sem nú
nefnast alkoholistar. Margt, já,
allt hefur þar breytzt til hins
betra.
En hvað er gert til að koma í
veg fyrir sýkingu? Hvað er gert
til að koma í veg fyrir berkla?
Hvað er gert til að koma í veg
fyrir lömun?
Ætti kannski að sýkja fólkið
fyrst af tæringu og lömunar-
veiki sem allra flest. Og gera
síðan auðvitað allt til að lækna
það og endurhæfa?
Hvað mundi vera gert, ef
hægt væri að koma í veg fyrir
krabbamein og kransæðastíflu?
Hvílíkur fögnuður. Hvílíkur
sigur.
Allir vita, að drykkjusýki er
enn hættulegri og hryllilegri en
krabbamein, kransæðastífla og
berklar.
Allir vita, að það er hægt að
koma í veg fyrir drykkjusýki.
Þar er citt ráð óbrigðult bæði
til að fyrirbyggja sjúkdóminn og
lækna hann.
Neytið ekki áfengis.
En hvernig er því ráði fram-
fylgt?
Margir tala um neyð og
neyðarástand, vegna þess að
laun séu lág og dýrtíð mikil í
landinu.
En þau orð hljóma undarlega,
séu þau borin saman við hljóm-
inn, bergmál neyðarinnar, sem
berst frá heimilum ofdrykkju-
fólks, sem þrátt fyrir öll þau
undur, sem fyrir það er gert fær
ekkert öryggi fyrir sínum eigin
börnum, feðrum eða mæðrum.
Sú „neyð“, sem verið er að
lýsa í ræðum þingmanna, fram-
vid
gluggann
eftirsr. Árelius Nielsson
bjóðenda og ráðherra, verka-
lýðsforingja og bandalags há-
skólamanna er ekki meiri en
svo, að fólk hefur ráð á að
uppfylla flestar sínar fjarlæg-
ustu óskir, hvað þá nauðsynjar í
mat, drykk og klæðnaði.
Leikhús, danshús, kvik-
myndahús, vínveitingahús eru
troðfull kvöld eftir kvöld. Sólar-
stranda- og sólarlandaferðir eru
daglegt brauð. Námsstyrkir,
starfsstyrkir, sjúkrastyrkir og
eftirlaun eru í hvers manns
höndum.
Hér er því sannarlega tilefni
til lofsöngs og þakka frekar en
neyðarópa og vanþakklætis okk-
ar hinna mörgu sem því miður
kunnum aðeins þululærdóm
hinnar köldu kröfu, sem þulinn
er hugsunarlaust eins og Helga-
kver forðum.
En við kunnum ekki svo mikið
sem stafrófið í lífsspeki fórna og
auðmýktar, einingar og sam-
starfs um að efla þann grunn,
sem gjaldmiöill nefnist og þar
með virðingu, heiður og traust
gagnvart þjóð og landi.
Það er eins og allir og ekki
sízt hið svonefnda hámennta-
fólk, sem ætti að eiga mest af
skilningi og framsýni, eigi þá
löngun æðsta að gera þennan
gjaldmiðil — bjargið, sem af-
koma ' hversdagslífs og starfa
verður að byggja, ' að fisi í
foksandi heimsku og harma.
Laun eru ekki fyrst og fremst
sú upphæð í tölum, sem útborg-
uð er og í hendur fengin um
mánaðamót. Blessun þeirra er
ekki fólgin í núllum og tugstöf-
um á launaseðli, heldur í því
hvert gildi þeirra er í gulli á
mörkuðum heims annars vegar
og umfram allt því, hvernig er
varið af þeim, sem við tekur.
Sálarþroski launafólks gefur
launum þess gildi ofar öllu öðru.
Einum verða sömu laun auður,
öðrum bölvun.
Milljónir einar jafnvel í gulli,
geta orðið og verða oft til
hryllilegs tjóns og hræðilegrar
bölvunar í höndum gráðugra,
heimskra og eyðslusamra launa-
þiggjenda. En nokkir aurar
verða blessun í hönd hins góða
og vitra.
Þar sem sálin er ægileg
eyðimörk, sprettur ekkert gott
upp, þótt milljónum væri stráð
og sáð í gulli, hvað þá í
íslenzkum krónum, sem þessi
hámenntaða og að ýmsu leyti
fremsta þjóð meðal þjóða,
skammast sín fyrir að láta sjást
í bönkum og á mörkuðum
menningarþjóða.
Þarna er önnur tegund neyðar
á íslandi, sem er að ýmsu leyti
bæði orsök og afleiðing hinnar
fyrstu og stærstu, áfengis- og
eiturneyzlunnar, andleg neyð
skammsýni og heimsku.
Móðirin angistarfulla, sem ég
minntist á í upphafi sagði:
„Það er næstum verra, ef þeir
eru með mikla peninga. Þá gera
þeir sig brjálaða og halda svo
áfram út í afbrot og glæpi.“
Og þá kemur þriðja tegund
neyðar á íslandi, sem er afleið-
ing hinna tveggja: Áfengisneyzl-
unnar og heimskunnar.
En það er öryggisleysi þeirra,
sem næst standa þroskalausum,
ofstækisfullum ofdrykkjumönn-
um.
Lögreglan tók drengina í sína
vörzlu í nokkra klukkustundir.
Reynt var að útvega þeim
Neydaróp
hælisvist á „Tíunni“, „Sogni“,
Reykjadal, Gunnarsholti, Yífils-
stöðum, Freeport o. s. frv.
En — alls staðar yfirfullt,
þrátt fyrir fagrar vonir, góð orð
og fádæma fórnarvilja margra á
leiðinni.
„Þeim verður ekki haldið í
fangelsi lengi án dóms. Það
getum við ekki. Við erum frjáls
þjóð í frjálsu landi. „Svipting"
tekur sinn tíma. Jafnvel þótt
þeir séu sviptir (sjálfræði) tekur
sinn tíma að athuga það allt
tilheyrandi skrifstofum. Kerfið
er svo seinvirkt," var svarið. Og
drengirnir eru lausir og undir
kvöldið koma þeir heim í kjall-
araíbúðina, sem móðirin er
nýlega búin að fá og fl.vtja i,
með sínar litlu eigur. Hún
neitar að opna. Þeir brjóta hurð
og glugga. Hún flýr og felur sig.
Þeir skeyta skapi sínu á öllu
innan.dyra. Miklir og sterkir
menn. Allt er brotið og bramlað.
Síðast er lagt af stað með
sjónvarpstæki eða stofuklukku
út á götuna.
„Flutningar um hánótt,"
hugsar lögreglan. „Eitthvað
óhreint í handarkrikanum."
Þeim er stungið inn það sem
eftir lifir nætur.
En klukkan hálfníu að morgni
er fangageymslan opnuð. Vesa-
lingar þjóðfélagsins, ógæfubörn
borgarinnar skjögra fálmandi
fótum út á götuna.
Dauðadansinn hefst að nýju.
Hér er engu hægt að bjarga.
Jú, einu í bili, ef vel er vakað:
Lífi móðurinnar. Hún verður
að fela sig vel — én þó — morð
ástvina gerast nú daglegt brauð.
Heiðruðu dómsmálaherrar er
kannski eitthvað hægt að bæta
úr þessari þreföldu neyð:
Gra'ðgi. ofdrykkju og örygg-
isleysi?
Þökk fyrir allt, sem gert er til
að hjálpa drykkjusjúklingum í
þeirra miklu neyð.
En væri ekki rétt að athuga,
hvað hægt er að gera til að
koma í veg fyrir þessa voðalegu
sýkingu, þessa þreföldu neyö —
þessi örvæntingaróp?
Reykjavík, 5.9. 1978
Árelíus Níelsson
Hermannaveik
in til Dallas
New Vork. 23. septombor. Routor.
Heilbrigðisyfirvöld í
Dallas skýrðu frá því í dag,
að staðfest hefðu verið tvö
tilfelli hermannaveikinnar í
borginni og er það í fyrsta
sinn sem veikinnar verður
vart þar.
Hinir sýktu voru
meðal 36.000 þátttakenda í
ráðstefnu fyrrverandi her-
manna. agrunur leikur á, að
tveir til viðbótar hafi tekið
veikina í Dallas.
Frá því að faraldurinn
gaus upp í New York fyrir
skömmu hafa einnig verið
staðfest ellefu tilfelli her-
mannaveikinnar í Memphis í
Tennessee. Fimm þessara
ellefu störfuðu á sjúkrahúsi
og við rannsókn kom í ljós að
veirur voru í lofthreinsiút-
búnaði.
Kossamet
Nowcastlo-upon-Tynno
23. soptombor. Routor.
BRÉZKI plötusnúðurinn
James Whale setti í dag
nýtt heimsmet í að kyssa
konur viðstöðulaust á
vangann. j^yssti James
4.000 konur á átta klukku-
stundum. Fyrra metið átti
Bandaríkjamaður sem náði
að kyssa 3.225 konur a atta
klukkustundum á síðasta
ári. Með einfaldri reikn-
ingslist má finna út að
James Whale hefur að
jafnaði kysst einn koss á
hverjum 7,2 sekúndum.
Metið verður að sjálfsögðu
skráð í heimsmetabók
Guinnes.
EFÞAÐERFRÉTT-
NÆMTÞÁERÞAÐÍ
MORGUNBLAÐINU
AUGLVSING A-
SIMINN KR:
22480
Styrkið og fegríð líkamann
Ný fjögurra vikna námskeid hefjast 2. okt.
FRÚARLEIKFIMI — mýkjandi og styrkjandi. /
MEGRUNARLEIKFIMI — vigtun — mæling — holl ráð. ■
SÉRTÍMAR fyrir konur sem vilja léttast um 15 kg eöa meira.
Innritun og upplýsingar alla virka daga kl.
13—22 í síma 83295.
Sturtur — Ijós — gufuböð — kaffi — nudd
Júdódeild Armanns
Ármúla 32.
Erum fluttir í eigið húsnæði
aö Lágmúla 5
ALÞJÓÐA
LÍFTRYGGINGARFÉLAGIÐ H/F.
Nýtt símanúmer
816 44