Morgunblaðið - 27.09.1978, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 27. SEPTEMBER 1978

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavik.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guómundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson
Aðalstræti 6, sími 10100.
Aðalstræti 6, sími 22480.
Áskriftargjald 2000.00 kr. á mánuöi innanlands.
j lausasölu 100 kr. eintakið.
Verðlagsstjóri verð-
ur að leggja spilin
á borðið
Greinargerð verðlagsstjóra á
norrænni könnun á innflutt-
um vörum til Norðurlanda hefur
að vonum vakið mikla athygli.
Hún ber með sér, að íslendingar
búi við að meðaltali 21—25%
óhagstæðara innkaupsverð en
aðrar Noðrurlandaþjóðir. Um-
reiknað í peninga er hér um
ævintýralegar fjárhæðir að tefla
og hafa verið dregnar af því
ýmsar almennar ályktanir eins
og þær, að „almennir neytendur
þessara vara hafi greitt fyrir þær
milljarða eða jafnvel milljarða
tugi króna umfram það sem
eðlilegt megi teljast og verði flest
önnur auðgunarbrot léttvæg
fundin samanborið við innflytj-
endahneykslið", eins og í einu
strjálbýlisblaðanna segir.
Sjálfur hefur verðlagsstjóri
lítinn fyrirvara, þegar hann
túlkar niðurstöður verðlags-
könnunarinnar. Þannig segir
hann, að það kerfi, sem nú gildi,
„bjóði upp á gróðrarstíu fyrir
margs konar spillingu" og „að hið
stranga og lítt sveigjanlega
verðlagskerfi, sem við búum við,
hafi í ýmsum tilvikum haldið
álagníngunni á innflutningi svo
lágri, að innflytjendur hafi af
ráðnum hug gert óhagkvæm
innkaup, tekið óeðlilega há um-
boðslaun erlendis og/ eða flutt
inn í gegnum óþarfa milliliði“.
Á hinn bóginn hefur Þorvarður
Elíasson framkvæmdastjóri
Verzlunarráðsins vefengt gildi
könnunarinnar og m.a. sagt að
„hér sé um að ræða niðurstöður,
sem verðlagsstjóri hefur búið til
og vilji enginn starfsbræðra hans
á Norðurlöndum kannast við þær
og því hefur verið lýst yfir að
ekki sé hægt að reikna út slíkar
niðurstöður á grundvelli slíkrar
könnunar".
í sjónvarpsþætti á mánudags-
kvöld, þar sem þessi mál voru til
umfjöllunar, upplýstist lítið um
þennan kjarna málsins. Bæði
verðlagsstjóri og viðskiptaráð-
herra þrástöguðust á því, að hin
norræna' könnun væri trúnaðar-
mál. Þess vegna gætu þeir ekki
rætt hana efnislega. Á hinn
bóginn kröfðust fulltrúar
verzlunarinnar þess, að verðlags-
yfirvöld legðu spilin á borðið og
upplýstu m.a., um hvaða vöru-
merki og vöruflokka væri að
ræða. Ef slíkar upplýsingar lægju
ekki fyrir, gætu þeir ekki dæmt
um réttmæti könnunarinnar,
hvað þá brugðizt við henni.
Þá vakti eftirtekt, að bæði
fulltrúi stórkaupmanna og Sam-
oands ísl. samvinnufélaga lögðu
-am töflu um verð á ýmsum
iðsynjavörum hér á landi og í
um Norðurlöndum, þar sem
Jtur Islands var allur annar og
etri en í hinni norrænu könnun.
Þessar upplýsingar virtust koma
bæði verðlagsstjóra og viðskipta-
ráðherra í opna skjöldu og gátu
þeir engar skýringar gefið.
Verðlagsstjóri hefur lýst því
yfir, að hann hafi birt niðurstöð-
ur hinnar umdeildu könnunar til
þess að skapa umræður um
verðlags- og innflutningsmál.
Það er út af fyrir sig gott, en
getur ekki orðið undirstaða
frjórra og gagnlegra umræðna,
nema öll gögn liggi fyrir, nema
verðlagsstjóri sjálfur sé reiðubú-
inn að leggja fram málefnalegan
skerf til umræðnanna. Órökstudd
fullyrðing eins og sú, að Samband
ísl. samvinnufélaga hafi „arfa-
kló“ í sínum garði, að þar sé
eitthvað óhreint í pokahorninu,
svo aö talað sé tæpitungulaust, er
ekki sæmandi embættismanni.
Og raunar furðulegt, að hann
skuli láta sér detta í hug, að
honum haldist slíkt uppi athuga-
semdalaust.
Um þátt viðskiptaráðherra er
lítið að segja. Hann tók þann
kostinn að lýsa því yfir, að
stjórnmálaskoðanir hans kæmu í
veg fyrir, að hann gæti rætt
verðlags- og innflutningsmál út
frá sjónarmiði frjálsra viðskipta-
hátta og var það hreinskilni út af
fyrir sig. Áð öðru leyti var
framlag hans í umræðunni
fjarska lítilfjörlegt.
Góð viðskiptakjör eru að sjálf-
sögðu eitt veigamesta atriðið til
þess að unnt sé að halda uppi
þeim lífskjörum hér á landi, sem
við sættum okkur við og eru í
nágrannalöndum okkar. Það er
enginn vafi á því, að óheilbrigðir
viðskiptahættir hafa valdið okk-
ur ómældu tjóni m.a. vegna þess
að hin ströngu verðlagshöft hafa
ekki gefið verzluninni svigrúm til
að leita beztu kjara. Slíkt hefur
kostnað og fyrirhöfn í för með
sér, sem innflutningsverzlunin
verður að fá uppi borið í álagn-
ingtínni. En samþykki verðlags-
yfirvalda til slíks hefur síður en
svo legið á lausu, og þarf þó
enginn að fara í grafgötur um, að
verzlunarhættir af því tagi eru
þjóðhagslega hagkvæmastir í
bráð og lengd. Það er m.a. af
þessum sökum, sem brýn nauð-
syn er á, að öll álagningar- og
innflutningsmál verzlunarinnar
séu tekin til gagngerrar endur-
skoðunar. Og fyrsta skrefið í þá
átt, að um það geti orðið opnar
umræður, er það, að verðlags-
stjóri birti hina norrænu könnun.
Það er krafa hins almenna
borgara, að svo verði gert, svo að
hægt sé að fá botn í það, hvernig
þessi mál standa. Með því að
birta niðurstöður könnunarinnar
og draga af henni almennar
ályktanir hefur verðlagsstjóri
gengið það langt, að ekki verður
aftur snúið.
FLU GMENNIRNIR
SÁU HVOR ANNAN
VIÐURSTYGGÐ EYÐILEGGINGARINNAR - Þannig var
umhorfs á slysstaðnum í miðju íbúðarhverfinu í San Diego í gær —
daginn eftir flugslysið mikla — þegar mesta brakinu hafði verið
rutt á brott.
San Dietfo. 2fi. sept. AP.
RANNSÓKN hófst í dag á mesta
flugslysi í sögu Bandaríkjanna
og reynt verður á fá svör við því
hvers vegna Boeing 727 farþcga-
þotan og litla Cessna-flugvélin
rákust á í góðu skyggni yíir San
Diego í gær þótt flugmenn
hvorrar flugvélar um sig til-
kynntu í talstöð að þeir sæju
hina.
Yfirvöld segja að að minnsta
kosti 150 hafði beið bana í
slysinu, að langmestu leyti far-
þegar frá Kaliforníu og aðeins
einn útlendingur, Arabi frá
Kuwait. I Boeing-þotu Pacific
Southwest-flugfélagsins (PSA)
voru 135 manns og í Cessna-flug-
vélinni flugkennari og nemandi
hans. Að minnsta kosti 13 biðu
bana af völdum brennandi braks
úr flugvélinni sem hrapaði á
íbúðarhús í San Diego fimm km
norðaustur af Lindbergh-flug-
velli þar sem-Boeing-þotan ætlaði
að lenda. Óttazt er að fleiri lík
finnist í rústum húsanna.
Talsmaður bandarísku flug-
málastjórnarinnar, Bruce Cham-
bers, sagði í Los Angeles að
flugmenn beggja vélanna hefðu
fengið ábendingu um að þær
væru staddar á sömu slóðum og
að flugmaður hvorrar flugvélar
fyrir sig hefði staðfest að hann
hefði séð hina. Embættismenn
hafa enga skýringu á slysinu á
takteinum. Skyggni var 16 kíló-
metrar þegar slysið varð. Hljóð-
ritanir af samtölum flugvélanna
og flugturnsins hafa verið sendar
öryggismálayfirvöldum til rann-
sóknar.
í Washington gagnrýndi for-
seti félags atvinnuflugmanna,
John O’Donnel, bandarísku flug-
málastjórnina fyrir að ýta ekki á
eftir smíði viðvörunartækja sem
eiga að koma í veg fyrir árekstra
flugvéla í líkingu við þann sem
varð í gær. Hann sagði í vitnis-
burði sem þingnefnd fékk fyrir
slysið að slík tæki hefðu verið
fáanleg í mörg ár. Hann sagði að
félagið vildi að tækjum til að
koma í veg fyrir árekstra flugvéla
(CASj yrði komið fyrir í flugvél-
um svo að flugmenn vissu sam-
stundis um yfirvofandi hættu á
árekstri.
Lögregluforingi, W.T. Brad-
bury, sem fór á slysstaðinn sagði
að aðkoman hefði verið hræðileg:
líkamshlutar út um allt, sumir
fastir á veggjum. „Ég vona að ég
þurfi aldrei framar að sjá nokkuð
þessu líkt,“ sagði hann.
Hjálparsveitir unnu að því í
alla nótt að skilja sundur líkams-
leifar og flugvélarbrak á götun-
um. Mörg lík voru sett í gula poka
og sett í kælibíla. Prestar tóku
þátt í hjálparstarfinu.
Ibúarnir í North Park, hverf-
inu þar sem flugvélin steyptist til
jarðar, hlupu hrópandi út á götu
þegar lík og brennandi brak
þeyttist til jarðar úr 915 metra
hæð. Tíu hús eyðilögðust og tjón
varð á sex íbúðum þegar brenn-
andi brak breytti heilli götu í
logandi víti. Rúmlega 100 slökkvi-
liðsmenn tóku þátt í slökkvistarf-
inu í hverfinu, sem er að miklu
leyti byggt öldruðu fólki.
Maður nokkur fann lík systur
sinnar, Darlene Watkins, í sviðn-
um rústum heimilis hennar og
sagði grátandi: „Systir mín liggur
þarna og hefur brunnið til bana.“
Irene Jensen kvaðst hafa verið
í sturtubaði þegar hún heyrði
brakið falla: „Þetta var eins og
rigning. Þú heyrðir hana dynja á
þakinu." Hún hljóp út að glugga
og sá þotuna hafna á húsaröð og
hverfa. „Ég heyrði fólk hrópa
þegar hún fór fram hjá.“
Swane Gallegos, 20 ára gamall
afgreiðslumaður, sagði að flug-
vélin hefði stefnt beint á hann.
„Hlutar úr flugvélinni æddu
gegnum hliðargluggann og fram-
rúðuna á bílnum" sagöi Gallegos
sem sakaði ekki. „Fyrst heyrði ég
mikinn dynk. Ég leit upp og sá
stórt gat á skrokki flugvélarinnar
hægra megin, aftarlega nálægt
stélinu."
Engin skýring
tiltæk á
flugslysinu
í San Diego
Stór hluti úr öðrum vængnum
steyptist til jarðar í garði aðvent-
istakirkju í North Park. Neil
Stickney eftirlitsmaður sagði að
krumpuð skjalataska sem í voru
aðeins sex pennar og blýantar
hefði hafnað á grasfleti skammt
frá. Stickney fann líka gleraugu
og brotinn lykil i iyklakippu, sem
á stóð „Gibbs flugmiðstöðin“, sem
er nafn á fyrirtæki með bækistöð
á nálægum flugvelli er átti
Cessna-flugvélina.
Bill Gibbs, forstjóri félagsins,
sagði að nemandinn í Cessna-vél-
inni, David Boswell liðþjálfi,
hefði verið við framhaidsnám í
blindflugi, aðflugi og lendingu.
Gibbs sagði að kennari hans,
Martin Kazy, hefði ef til vill
byrgt Boswell sýn vísvitandi þar
sem það væri almennt tíðkað við
kennslu í blindflugi, en hann
sagði að flugturninn hefði gefið
Boswell upplýsingar um aðflugs-
leiðina. Hann getur líka hafa
verið með hjálm sem byrgir sýn
sem er líka venja. „Hann var
nákvæmlega þar sem hann átti
að vera,“ sagði Gibbs.
Flugmaðurinn í Boeing-þot-
unni, James McFeron, hafði verið
starfsmaður PSA í 17 ár. Þotan
var að koma frá Sacramento og
hafði komið við í Los Angeles.
Talsmenn PSA segja að í þotunni
hafi verið 37 af starfsmönnum
félagsins, margir þeirra hátt-
settir. I þotunni voru einnig
nokkrir starfsmenn fylkisstjórn-
arinnar.
Að minnsta kosti sex voru
fluttir í sjúkrahús eftir slysið en
starfsmenn Rauða krossins gerðu
að sárum annarra á slysstaðnum.
Milli 3.000 og 5.000 manns þustu
inn á svæðið og heftu för
sjúkrabifreiða um tíma unz
lögreglan lokaði svæðinu. Níu
voru handteknir fyrir gripdeildir
og 19 aðrir voru handteknir fyrir
ýmsar aðrar sakir. Um 100
landgönguliðar voru kallaðir út
til að bægja burtu forvitnu fólki.
Talsmaður lögreglunnar segir
að margir þeirra sem voru teknir
hafi verið unglingar og flestir
hafi verið teknir fyrir að taka
hluta úr brakinu til að eiga sem
minjagripi. En hann sagði að
sumir hefðu reynt að hafa á brott
með sér skartgripi og úr og önnur
verðmæti.
Maður nokkur tók lyklakippu
sem hann fann á einu líkinu
traustataki og nokkrir aðrir
reyndu að láta greipar sópa í
húsum sem kviknað hafði í. En
lögreglutalsmaðurinn sagði að
flestir viðstaddra hefðu komið vel
fram og rétt hjálparhönd. Sumir
hjálpuðu við að stjórna umferð og
aðrir lokuðu svæðinu, sagði hann.
Læknar og læknanemar voru í
hópi viðstaddra.
Þetta er fyrsta flugslys sem
veldur manntjóni í 29 ára sögu
PSA og í fyrsta skipti sem menn
farast með farþegaflugvél á
Lindbergh-flugvelli sem er 51 árs
gamall. Mesta flugslys í sögu
Bandaríkjanna fram til þess varð
1960 þegar 134 fórust í New
York-borg eftir árekstur DC-8
flugvélar United Airlines og
Constellation-flugvélar TWA.
Síðustu orð James McFerons
flugmanns voru: „Við hröpum."
Flugkennari í San Diego var að
því spurður af hverju flugkennsla
færi fram við flugvöll sem
farþegaflugvélar lenda á og sagði
að Lindbergh-flugvöllurinn væri
eini flugvöllurinn á þessum
slóðum er væri búinn nauðsyn-
legum tækjum til að reyna
blindflug í lendingu.
O’Donnell, forseti atvinnuflug-
mannafélagsins, sagði í sjón-
varpsviðtali að ekki ætti að nota
flugvelli þar sem stórar farþega-
þotur lenda til þess að æfa
flugmenn.