Morgunblaðið - 27.09.1978, Blaðsíða 18

i 8 MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 27. SEPTEMBER 1978
Kostnaður vegna tóbaksneyslu
2—4 milljarðar króna á ári
Um 100 manns sátu ráðstefnu samstarfsnefndar um reykingavarnir í gær en hún fjallaði um
reykingar og heilsufar. Ljósm. Emilía.
SAMSTARFSNEFND
um reykingavarnir
gekkst í gær fyrir ráð-
stefnu um reykingar og
heilsufar og sátu^ hana
um 100 manns. Á ráð-
stefnu þessari voru flutt
erindi um reykingar og
afleiðingar þeirra, sjúk-
dóma á Islandi af völdum
tóbaksneyzlu og reyk-
ingavarnir. Til hennar
var boðið fulltrúum
ýmissa samtaka, félaga
og stofnana, sem tengjast
reykingasjúkdómum og
reykingavörnum beint
eða óbeint.
I erindi Guðmundar Magnús-
sonar prófessors, sem fjallaði
um kostnað samfélagsins vegna
tóbaksneyzlunnar kom fram að
hann álítur að kostnaður af
völdum tóbaksneyzlu vegna
sjúkrahúsvistar, lyfja og
tapaðra vinnustunda og sé á
bilinu 2 til 4 milljarðar miðað
við verðlag ársins 1977 og sé sú
tala færð til núverandi verðlags
megi hækka hana um 40% sem
þýði nálægt 5 milljörðum.
Nettótekjur af tóbakssölu á
árinu 1977 námu 3,5 milljörðum.
Sagðist Guðmundur þá ekki
reikna með ýmsum öðrum þátt-
um t.d. brunatjóni, stofnkostn-
aði í heilbrigðiskerfinu, tilfinn-
ingaástæðum ýmsum. Einnig
sagðist Guðmundur hafa reynt
að meta heildarfjölda þeirra
sem létust af völdum lungna-
krabba, þungnaþani og
kransæðasjúkdómum sem hann
sagði varlega áætlaðan vera
milli 150 og 200 manns á ári,
sem þannig létust „ótímabærum
dauða“ eins og hann orðaði það
og væri helmingur þessa fjölda
enn á starfsaldri, þ.e. undir
sjötugu.
Olafur Ragnarsson er for-
maður samstarfsnefndarinnar
og sagði hann í samtali við Mbl.
að hann væri mjög ánægður
með hversu margir sóttu ráð-
stefnuna, um 100 manns hefði
verið boðið til hennar og þeir
hefðu nánast allir þegið boðið.
Þakkaði hann það m.a. að
síðasta vika var svonefnd
varnarvika gegn reykingum og
taldi hann fólk nokkuð undir
það búið að sitja ráðstefnu sem
þessa og hafa áhuga fyrir efni
hennar einmitt um þessar
mundir.
Magnús H. Magnússon heil-
brigðisráðherra flutti ávarp á
ráðstefnunni og upplýsti hann
að hann hefði ákveðið að nota
heimild í lögum um ráðstafanir
til að draga úr tóbaksnotkun og
gefa út reglugerð sem bannaði
reykingar í leigubifreiðum, „og
ég mun í samráði við hlutaðeig-
andi a7ila beita fleiri heimildar-
heimildar laganna til f%ekari
takmörkunar á reykingum,"
sagði ráðherrann.
Auðólfur Gunnarsson læknir
og Esther Guðmundsdóttir þjóð-
félagsfræðingar töluðu um efnið
reykingar og afleiðingar þeirra.
I erindi sínu, reykingar og
heilsufar, sagði Auðólfur
Gunnarsson m.a., að karlmönn-
um, sem reyktu sígarettur, væri
um það bil tvisvar sinnöum
ættara við að deyja úr
kransæðasjúkdómi en þeim sem
ekki reyktu og cri rétt hlutfall
milli reykingamagns og aukinn-
ar áhættu á kransæðasjúkdóm-
um og dauða af þeim sökum, en
hjá konum væri það hlutfall líka
hækkað, en þó minna en hjá
karlmönnum. „I því sambandi
má þó benda á að nýlegar
rannsóknir hafa leitt í ljós, að
hætta á dauða af völdum hjarta-
og æðasjúkdóma eykst mjög hjá
konum sem komnar eru yfir 35
ára og þó einkum 40 ára aldur,
ef þær bæði reykja og taka
getnaðarvarnarpillur.
í erindi Estherar Guðmunds-
dóttur þjóðfélagsfræðings um
tóbaksneyslu á íslandi kom
fram að neysla Islendinga á
tóbaki hefur færst frá neftó-
baki, og munntóbaki yfir á
vindlinga. Kom einnig fram hjá
henni að tóbakssalan dróst
saman á árinu'77 um 7,1%, en
það sem af er þessu ári hafi
vindlingasalan aukist um 11,2%
miðað við sama tímabil í fyrra,
en önnur tóbakssala dregist
saman.
Þá fluttu þrír læknar erindi
um sjúkdóma á íslandi af
völdum tóbaksneyzlu. Ræddi
Nikulás Sigfússon yfirlæknir
um hjarta- og æðasjúkdóma,
Jónas Hallgrímsson læknir um
krabbamein og Hrafnkell
Helgason yfirlæknir um lang-
varandi lungnasjúkdóma.
Nokkrar umræður urðu um
erindin og fyrirspurnir, en að
loknu matarhléi var rætt um
reykingavarnir. Þá töluðu þeir
Olafur Ragnarsson ritstjóri um
reykingavarnir á íslandi, Ingi-
mar Sigurðsson deildarstjóri
um löggjöf um reykingavarnir,
Sigurður Bjarnason prestur um
aðstoð við fólk sem vill hætta að
reykja, Ásgeir Guðmundsson
skólastjóri um tóbakið og unga
fólkið og Þorvarður Örnólfsson
framkvæmdastjóri um fræðslu-
starfið í skólum.
I lok ráðstefnunnar var orðið
gefið laust og tóku þá yfir 10
ráðstefnugestir til máls, vöktu
mál á ýmsum hugmyndum er
verða mættu til varnar út-
breiðslu reykinga og ræddu
möguleika á takmörkun reyk-
inga á opinberum stöðum svo
sem í langferðabílum, flugvélum
og víðar, en slíkar takmarkanir
eru þegar í gildi að nokkru leyti.
Ólafur Ragnarsson þakkaði
fundarmönnum ábendingar og
hugmyndir sem fram höfðu
komið og kvaðst vonast til að
þessi ráðstefna væri byrjunin á
áframhaldandi fræsðlu- og upp-
lýsingastarfi. Ráðgert er að gefa
fyrirlestra ráðstefnunnar út.
Tuttugasta jafnteflið
Flestir bjuggust viö enn einni snarpri viðureign eftir byrjunina á tuttugustu og
sjöttu einvígisskák þeirra Karpovs og Korchnois í Baguio á Filippseyjum í gær.
Karpov sem hafði hvítt beitti í annað skiptið í einvíginu enskum leik og Korchnoi
svaraði með hollenskri uppbyggingu. Áskorandinn fékk þannig nokkur færi á
kóngsvæng á meðan heimsmeistarinn hafði töglin og hagldirnar á miðborðinu og
drottningarvængnum.
Slíkar skákir verða oft mjög áhugaverðar og var því búist við harðri viðureign eins
og í tuttugustu og fimmtu skákinni. En sú varð ekki raunin á. Karpov tókst að hindra
kóngssókn Korchnois í fæðingu og átökin áttu sér eftir það stað á miðborðinu.
Fljótlega varð ljóst að á hvorugan hallaði og eftir drottningaruppskipti í 26. leik bauð
Karpov jafntefli sem Korchnoi þáði og tuttugasta jafnteflið í einvíginu leit þar með
dagsins ljós. Það vakti athygli áhorfenda að Karpov bauð jafnteflið milliliðalaust og
Korchnoi hafði ekkert að athuga við það, þrátt fyrir fyrri yfirlýsingar um að hann
vildi ekki hafa frekari orðaskipti við heimsmeistarann. Líkur eru því á því að eitthvað
sé að rofa til í því kalda stríði sem geisað hefur á milli keppenda og að sögn sumra haft
áhrif á taflmennsku þeirra til hins verra. Staðan í einvíginu er því enn óbreytt, Karpov
hefur unnið fjórar skákir, Korchnoi tvær og hvorki meira né minna en tuttugu hefur
lokið með jafntefli. Sá sem verður fyrri til þess að vinna sex skákir telst sigurvegari í
einvíginu. Karpov stendur þó örlítið betur að vígi, þar eð lög Alþjóðaskáksambandsins
um einvígið kveða svo á um að ef áskorandinn sigri með aðeins eins vinnings mun,
6 — 5, fái heimsmeistarinn sjálfkrafa rétt á nýju einvígi að ári. En vindum okkur nú í
26. skákinai
Hvítti Anatoly Karpov
Svarti Viktor Korchnoi
Enski leikurinn
1. c4
(Þetta er aðeins í annað sinn í
einvíginu sem Karpov beitir
enska leiknum, en hann beitir
honum að jafnaði oft á mótum
enda hefur hann reynst rólegum
en markvissum skákstíl heims-
meistarans vel).
- e5, 2. Rc3 - d6, 3. g3 - Í5.
4. Bg2 - Rcfi, 5. d3 - Rf6, 6.
e3 - Be7, 7. Rge2 — 0-0, 8. (H)
- De8
(í afbrigði því sem Korchnoi
hefur valið hefur svartur oft
góða sóknarmöguleika og hvítur
verður að gæta sín vel til þess að
verða ekki undir í baráttunni á
kóngsvængnum. En ef honum
hins vegar tekst að brjóta sókn
svarts á bak aftur, stendur hann
oftast nær mjög vel að vígi
vegna sterkrar stöðu sinnar á
drottningarvæng).
9. Í4
(Lykilleikurinn í sókn svarts
er oft framrásin f5 — f4. En
Karpov er fyrri til. Gallinn við
leikinn er aftur á móti sá að peð
hvíts á e3 verður full veikt).
- Bd8, 10. a3
(Nú er komin upp staða sem
er að mörgu leyti dæmigerð
fyrir „vængtöfl", en það er
samheiti fyrir þær skákbyrjanir
þar sem hvítur sækir á drottn-
ingarvæng, en svartur á kóngs-
væng og miðborðið er að mestu
leyti látið óhreyft).
- Hb8
(Korchnoi hættir við sóknar-
áform sín í bili, enda varnir
hvíts traustar. Hrókurinn er vel
staðsettur á b8, þar sem hann er
ekki lengur í skotlínu hvíta
kóngsbiskupsins og svartur þarf
því vart að óttast framrásina b2
- b4 - b5).
11. b4 — Be6,12. Kd5
Skák
Margeir Pétursson
skrifar um 26.
ein vígisskákina
— b5!
(Frumlegur og óvæntur leik-
ur, sem hefur það markmið að
grafa undan peðastöðu hvíts).
13. Bh2 - bxc4
(Hér kom reyndar einnig til
greina að setja enn meiri
spennu í stöðuna með því að
leika 13. — a5. Eftir 14. Dd2 —
axb4, 15. axb4 — bxc4, 16. dxc4
— Bxd5, 17. cxd5 — Rxb4, 18.
fxe5 — dxe5, 19. Hxf5 kemur 19.
— Rxd3 að góðum notum,
Hvítur getur þó gert svörtum
mun erfiðara fyrir með því að
leika 14. Rxf6+ — Bxf6, 15. cxb5
— Hxb5, 16. Rc3 og staðan er
mjög óljós).
14. dxc4 - e4,15. Rxf6+
(Þessi uppskipti verða að
teljast nokkuð hræðsluleg af
heimsmeistaranum, en eftir 15.
Dd2 - a5!, 16. b5 - Bxd5, 17.
cxd5 — Re7, á hvítur í erfiðleik-
um vegna peðanna á d5 og b5).
- Bxf6, 16. Bxf6 - Hxf6, 17.
Hcl - a5. 18. b5 - Rd8, 19.
HÍ2 - Rb7, 20. Bfl - Rc5, 21.
Rc3 - BÍ7, 22. Rd5 - Bxd5,
23. cxd5
(í stöðunni sem nú er komin
upp virðist svartur í fljótu
bragði standa vel að vígi vegna
hins sterka riddara síns á c5. En
hvítur getur hins vegar bætt
stöðu sína mjög næstu leiki, með
því að leika leikjum eins ög 24,
Dd4 og 25. Hfc2 og síðan jafnvel,
eftir gaumgæfilegan undirbún-
ing, fórnað skiptamun á c5.
Svartur á hins vegar erfiðara
með að finna raunhæfar áætlan-
ir og Korchnoi ákveður því að
þvinga fram jafntefli):
- Rd3! ?, 24. Bxd3 - exd3, 25.
Dxd3 — Dxb5, 26. Dxb5 —
Hxb5, 27. Hxc7 - HÍ7 og hér
var samið jafntefli, því aö
hvítur tapar peðinu óumflýjan-
lega til baka.