Alþýðublaðið - 11.02.1931, Blaðsíða 2

ALÞtÐUBLAÐIÐ
£
„Máttarstöíparnlr“,
/
„MgbL“ reynk í gær í 'grein,
sem er talsvert á annan metra
að lengd, en ekki að sama skapi
skilmerkileg, að telja lesendum
sínum trú um, að þeir, sem séu
og verði auðugir af fé, þeir séu
hinir ómissandi máttarstóipar
þjóðfélagsins, og að afkoma þjó’ð-
arinnar grundvallist fyrst og
fremst á stórútgerðarmönnum og
öskiheildsöium, sem hafí reynst
svo dásamlega ráðsnjallir í út-
vegun nýrra markaða. Sumt af
þessu er sagt beiniínis og hitt á
lesendunum að geta \kilist, þó
að vissaxa hafi þótt að tæpa
sums staðiar að eins á meining-
unni Það er svo sem eitthvað
annað um „slæpingjana“ hans
Jóms Ólafssonar, sjómennina, sem
eru svo' hlálegir að krefjast svo
mikilla lauha, að fjölskyjdur
þeirra þurfi ekki að svelta og
klæðast tötrum eiinum e’ða göml-
um aflóaflikum af stórútgerðar-
mannafólkinu, jafnvel þótt það
gæti orðið til að auka fjársafn
hinna ómissandi „máttarstólpa",
ef það færi þá til annars held-
ur en meiri íburðar í híbýli,
klæöi og skemtibifreiðar þeárra,
— svo að drykkjarfanga sé ekki
getið —r, sem reyndar verður að
teljast vafasamt, eftir því, sem
reynslan hefir orðið um ýmsa
af „máttarstóJpumum".
„Mgbl.“ fiinst svo sem ekki mik-
ið viö það að athuga, þó að Jón
01. kalli sjómemn og atvinnulausa
verkamenn slæpingja. Þaö lítur
út fyrir, að „trippa“veiðari þess
telji, að þeir eigi slæpingjahrigzl-
in meira en skilið, úr því að þeir
dirfast að æmta, e'ða skræmta,
en taka eklú þegjandi og með
knéfalli. á móti þeim molum, sem
„máttarstólp unum“ þóknast að
kasta í þá að vinnulaunum.
Efnfspilteir látiætn.
I nótt andaðist í Landsspítal-
anum 15 ára gamall piltur, Eiður
Hallbjannarson prentsmiöjustjóra,
Halldórssonar. Hann var í 3.
bekk mentaskólans. Eiður heitinn
var bráðgáfaðilr og hinn mesti
efnispiltuT.
„Alexsndrína ds’ottn"
ingu strandar.
í gæf kl. 2 strandaði „Alexand-
rína drottning“ við Kullen í Sví-
þjóð á leið til Kaupmannahafnar.
Ðimmviðri var á þegar hún
strandaði. Hún losnaði aftur um
flóðáð o-g kom til Kaupmanna-
hafnar kl. 5 í morgun. Er hún
talin lítt eða ekki skemd, en það
vfirður. hrátt rannsakað.
Ógnrlegt lyfJts~o!tur.
Hneyksli. er* vekar athygli alls heimsías.
Uppljóstranir enska visinda-
mannsins.
Enskur vísindamaður, dr. Ha-
den Guests að nafnii, hefir ný-
lega ritað nokkrar greinir í enska
jafnaðarmannablaðið „Daily He-
rald“, sem valdið hafa geysiat-
hygli um gervallau heim. Hafa
(blöð í öllum löndum birt greinir
Visindamannsins eða útdrætti úr
þeiihi, og efiii þeirra er rætt af
miklufii hita.
Dr. Guests hefir eftir miklar
rannsóknir komist að jæirri
hræðilegu uppgötvun, að lítil
klíka stórgróðamanna, er eiga ra-
diiumnámur í nýlendum Belgíu í
Kongo, okra gifurlega á þessu
einu hinu undursamlegasta hjálp-
arefni læknavísindanna radí-
um.
Fer hér á eftir útdráttur úr
skýrs'lu'rn dr. Haden Guests, enn
fremur ýmsar upplýsingar um
málið úr öðrum áttum:
Sjoundi hver maður deyr úr
krabbameini.
Haden Guest byrjar með þvi
að upplýsa, að sjöundi hver full-
orðinn maður á jörðinni deyi úr
krabbameini. Þessi voðaveiki
eykst hraðfari, og eina meðalið,
-sem getur hjálpað, er radíum.
Sjúkt mannkynið hrópar þvi á
radíum, meira radíum. En svar-
ið, sem það fær, er þetta:
10,000 pund sterling '■=. 1 gram
radinm.
Radíumnámurnar í nýlendum
Belgíumanna í Kongo eru rík-
ustu radíumnámur heimsins.
Belgiskt félag á námurnar, og
hefir þetta félag stofnað til
hrings meðal radíumnámueigenda
og hafa þeir einkarétt á sölu
þessa lyfs bæði í Evrópu og Am-
eríku.
Dr. Guests var sendur til Kon-
go af „Daily Herald“. Ætlaði
hann að heimisækja námurnar, at-
huga íramleiðsiuhættina o. s. frv.
Hann komist eftir mikla erfiðleika
til Elizabethville, sem er smá-
bær í Mið-Afríku, en lengra
nær jámhraut ekki. Leigði hann
sér þá bifreið og ók til Chimko-
bu, en þar eru námurnar. Dr.
Guests gerði boð fyrir námufor-
ístjórann. Varö hann lengi að bíiða
til að ná tali af honum, og á
meðan gerði hann athuganir
isínar. Komst hann að raun um,
að námumar höfðu ekki verið
starfræktar í langan tíma, en að
nú ætti að fara að starfa í þeim
að nýju.
Radíum handa öllu sjúku
mannkyni.
Loks þegar nárauforstjórinn
veitti dr. Guests viðtal, varð hið
glæpsamlega framferði radíum-
braskaranna augljóst fyrir hon-
um. Forstjórinn neitaði dr.
Guests algerlega um aðgang að
námunum og neitaði einnig að
svara spurningum hans viðvíkj-
andi rekstri þeirra. Guests tókst
þó að komast leynilegainnínám-
urnar og eftir rannsóknir sín-
ar var hann þess fullviss, að það
ef ekki framleiðslukostnaðurinn,
sem gerir radíum eins ógurlega
dýrt og það er. Engar vélar eru
nötaðar. Efnið, sem radíum er
unnið úr, er höggvið úr nám-
unum meö hökum og eingöngu
iinnfæddir menn vinna. Hver
maðuf hefir minna en eitt ■ sterl-
ingspund (kr. 22,15) á viku í
kaup. Dr. Guests heldur því fram,
\að í inámum þessium sé svo mik-
ið af radíum, að það nægi öllu
sjúku mannkyni Radiumhringur-
iinn hefir aldrei gefið opinbera
reikningsskýrs'lu um reksturinn,
og því getur dr. Guests að eins
gert áætlanir um kostnaðinn við
framleiðsluna. Kemst hann að
þeirri hræðilegu niðurstöðu, að
eigendur námanna græði 4500
pund sterling (um 99 675 kr.) á
hverju einasta radíumgrammi.
Vér heimtura svar.
Að lokum krefst d:r. Guests
þess, að radiumhringurinn gefi
opinbera skýrslu um þessi mál.
Hann segir: „Það er skylda þess-
ara blóðugu okrara að upplýsa
mannkynið um ástandáð. Þeir
hafá neitað imér um svör, en nú
spyr alt mannkynið, og þeim
spurningum geta auðmennirnir
eldd vísað á bug. Þegar 7. bver
fullorðinn maður, sem lifír á
þessari jörð, deyr úr krabba-
aneini, og radíum er hið eina Jyf,
sem getur mest og bezt læknað
lænnan sjúkdóm, þá er það blóð-
ugt, að fámenn klíka samvizku-
Jausra auðmanna haldí lyfinu í
þvi verði, að fæstir geta notið
þess, jafnvel heil riki geta ekki
keypt það vegna verðsins. Þús-
undirnar deyja úr krabbameini,
en radíumnámunum er Jokað
til að varna þvi, að mildð af
lyfínu komist á markaðinn og
verðið falli. — Vörumerki ra-
díumhringsins ætti að vera
hansbúpa og tveir leggir,
því að framfer'ði auðhöldainna er
eins og eitur, er drepur varnaT-
lausar þúsundir sjúkra manna. —
Það er lilta hræðilegt til þess að
'vita, að nokkuð af því radíum,
sem kemst á heimsmarkajðjiinn,
skuli' vera selt til iðjuhölda, er
l>úa svo til úr þvi glysvaming,
eins og sjálflýsandi úrskífur. Alt
slíkt á að banna. Um það ættu
allar þjóðir að geta sameinast.
Þjóðabandalagið verður og að
sameina allar þjóðir til baráttu
gegn liinni fámennu radíum-
kónga-klíku. — Frelsun mann-
kynsins frá krabbameininu veft-
ur á þ\d.“
Þetta er að eiras útdráttur úr
skýrslum dr. Guests. En hann
raægir til að sýna .fólki, hve auö-
v.aldið er harðsvirað í kapp-
hlaupinu um arð. Þetta er sann-
arlega gott dæmi um eðli þess og
innræti. Ekkert, hvað svo sem
það er, er því heilagt. Jafnvei.
aindvörp deyjancfíi manras myndL
]>að arðnýta, ef því tækiist.
r
Ihaldsróstiir.
0
.Klögumálin gengn á víxl.‘
Þess hefir verið getið hér !
blaðinu, að nokkrir gjaldþrota i-
haldsmenn í FlafnarfiTði reyndti
að sundra samtakamætti hafn-
firsks verkalýðs me’ö þvi að
„stofna" ver.klýösfélag þar i
bæniun. Saga þéssa verklýðsfé-
lags er næsta hörmuleg. Fyrsta
Stofnunin fór út um þúfur vegna
þess í fyrsta lagi, að yfíTgnæf-
andi meiri hluti , ]>eirfa verka-
manna, er sóttu fundinn, vildw
ekki stofna félagið, þar sem
verkamannafélagið „Hlíf“ væri
öflugt og nógu sterkt til að ráða
í hagsmunaharáttu verkamann-
anna, og í öðru Jagi þótti þeim
aldrei hafa blásið byrlega fyrir
hagsmunamálum sínum frá íhald-
inu.
Svo fór um þá sjóferð.
En nú fóru íhaldskarlarnir aft-
ur á stjá. Þeir söfnuðu um 20
sálum samain, „stofnuðu“ „félag-
ið“ með pomp og pragt og kusu
sér „stjórn“. — En í þessu skrif-
uðu vinnukaupendur, allir sem
einn, undir kaupgjaldssamning-
ana við verkamannafélagið „Hlíf"
og verkakvennafélagið „Framtiö-
iin“ og skuldbundu sig þar með
tiil að taka enga aðra í vinnu en
þá, sem væru í þeim félögum í
Hafnarfirði, isem eru í Alþýðu-
samhandi Islands. Þar aaed
brugðu atvinnurekendurnir heng-
ingarólinni um hális þessa nýja
félags-ræfils.
Þegar stjónn hins nýja félags
frétti þetta, hlánaði hún af reiði.
Reið hún heim í tdað til vinnu-
kaupendanna og skammaði þé
Jxrtnlausum skömmum — og var
einum þeirra, sern alt af hefír
verið sauðtrygg íhaldskind, svar-
að um, „að hann væri l>ara bölv-
aður bolsi". — Vinnukaupendur
svöruðu illu einu.
„Stjórnin" beið þá ekki boð-
anna. Hún „bílaði" samstundis tií
Reykjavíkur, gekk fyrir miðstjóm
íhaldsins og kLagaði hafnfírska
vinnukaupenidur. Miðsitjómin tók
málið til meðferðar(i) og skamm-
aðist við vinnukaupenduma. Þeir
svöruðu enn illu einu. —
Og nú er hræðilegt ósamkomu-
lag á liafnfirska íhaldsheintilinu.
Þar eru skammir og „skandering-
ar“ og alt í uppnámi.