Morgunblaðið - 01.10.1978, Blaðsíða 24
24
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 1. OKTÓBER 1978
Þáttur
foreldra
Nýr þáttur, sem verður á Barna-
og fjölskyldusíðu Morgunblaðsins
öðru hverju í vetur.
Eins og undanfarin ár mun
Barna- og fjölskyldusíðan vera
með ýmsa þætti, sem frekar eru
ætlaðir fullorðnum en börnum, og
mun svo einnig verða á þessum
vetri. Ungir foreldrar hafa rætt
við okkur og bent á, að brýn þörf
sé á hvatningu til foreldra um að
gefa uppeldinu og öllu því sem
lýtur að börnum og ábyrgðinni
gagnvart þeim, ríkari gaum en
fram til þessa. Við höfum því m.a.
leitað ,til Heilsuverndarstöðvar
Reykjavíkur og fengið leyfi til þess
að birta úrdrátt úr bæklingum
þeim, sem komið hafa út á þeirra
vegum, og vekja athygli á ýmsu
því sem snýr að börnum og
hversdagslegum vanda, sem við
lendum oft í gagnvart þeim. Gott
væri einnig að fá fleiri ábendingar
um efni á þessu sviði og hvetjum
við því lesendur eindregið til þess
að senda okkur línur þar að
lútandi.
Takið börn alvarlega
Tilfinningalíf barna er oft mjög
viðkvæmt.
Þau þurfa að fá tíma til þess að
þroskast.
Heimur þeirra er annar en heimur
okkar.
Veruleiki þeirra er oft öðru vísi en
okkar.
Hve oft særum við fullorðna
fólkið ekki börnin af því að við
tökum þau ekki alvarlega?
Við höfum ekki alltaf nægilega
glögga tilfinningu fyrir vanda-
málum barnanna og skiijum ekki
viðleitni þeirra til að leysa þau.
En —
ef við ætlum og eigum að ná
árangri í uppeldinu, megum við
ekki beita sjónarmiðum og gildis-
mati hinna fullorðnu.
Við verðum að reyna
að setja okkur algerlega í spor
barnanna. miða við hvernig þau
skynja umheiminn, hvernig þau
finna til og hugsa.
Við verðum
að virða óskir þeirra og þarfir.
„Takið börnin alvarlega“
ætti að vera kjörorðið
í öllu uppeldi
Takið þau alvarlega, þegar þau
koma með allar sínar spurningar!
Afgreiðið barnið ekki með
rangri útskýringu eða með því að
segjai „þetta færðu að vita, þegar
þú verður stór“. í stað þess ættum
við að fagna spurningum þeirra.
Segið eins og er, hvort sem barnið
vill fá að vita hvers vegna tunglið
skíni eða hvaðan iitlu börnin
komi. I>að líður hvort sem er ekki—
á löngu, þar til það kemst á
snoðir um að litla systir eða litli
bróðir t.d. voru ekki keypt á
sjúkrahúsinu. Trúnaðartraustið
hefur orðið fyrir áfalli. og barnið
kemst á þá skoðun. að ekki sé til
neins að spyrja, ef það verður
þess vart. að það fær ekki sönn
svör við spurningum sínum.
Miklu betra er að segja hrein-
skiinislegai „ég veit það ekki“ en
að grípa til ósanninda, ef maður
kann ekki svör við spurningun-
um. Slíkt hefur engin skaðleg
áhrif á virðingu barnsins fyrir
forcldrum sínum — þvert á móti!
Takið þau alvarlega, ef þau
eiga í erfiðleikum með málið. Að
herma eftir þeim og hlæja að
þeim eykur aðeins á örðugleik-
ana. Eigi barnið erfitt mcð að
mynda ákveðin hljóð eða tjá sig
að öðru leyti. verðum við bezt að
liði með því að tala sjálf skýrt og
greinilega og faiia ekki í þá
freistni að tala harnamál.
Takið börnin alvarlega í leikj-
um þeirra! Gefið þeim tíma til að
leika sér, og umfram allt — lofið
þeim að leika sér í friði, þegar
þau eru komin af stað með
leikinn. Lítið á leikinn sem starf
barnsins, og sættið ykkur við
hann á þeim grundveiii! Virðið
leikinn það mikils, að þér truflið
hann ekki eða hindið enda á hann
að óþörfu. Forðizt að trufla í
miðjum spennandi byggingarleik
barna vegna þess að þér viljið
sýna betri aðfcrð til að byggja
eða af því að þér fáið löngun til
að gæla við barnungann og
jafnhatta hann.
Takið trúnaðarmál
barnsins alvarlega
Barnið á að geta treyst því, að
hinn fullorðni fleipri ekki um
hagi þess og veikleika við hvcrn
sem er. Það er frumstæðasta
kurteisi að fara ekki að tala um
kosti og galla viðstaddrar
persónu við þriðja aðila, og þessi
regla ætti að gilda sér í lagi
einmitt um börnin. Við skulum
sýna þeim kurteisi og nærgætni!
Sem sagti
Takið börnin aivarlega sem
einstaklinga og samborgara!
Reynið að sjá heiminn og vanda-
málin með þeirra augum!
il 3o i 'f jjnnoj g jiiJOJi
-njÁjQ i jJBUjnxng 'I :JQAg
F ram haldssagan
Á hættuslóð-
um í Afríku
Ferð þessi bauð upp á
margar hættur og óvenju-
legar. En Livingstone lét
sér ekki allt fyrir brjósti
brenna og hélt ótrauður
áfram, þó að þeir fyndu
ekki vatn dögum saman.
Og árið eftir gerðist hann
svo djarfur að leggja
aftur upp í slíka ferð og
tók þá konu og börn með
sér!
km frá Nagami vatninu
yfirgaf einn af bestu vinun-
um hann, Fleming að nafni,
en Livingstone dvaldist þar
um kyrrt í nokkra hríð til
þess að segja innfæddum
frá fagnaðarerindinu mikla
um góða hirðinn. Hann
læknaði sjúka og tók að sér
nauðstadda, en reyndi um
leið að undirbúa rannsókn-
arleiðangur þvert yfir Afr-
ekki mikinn ferðabúnað
með sér. Þetta var löng
leið, a.m.k. 4800 km. gegn-
um landsvæði þar sem
enginn hvítur maður hafði
nokkru sinni stigið fæti
sínum fyrr. í slíkum ferða-
lögum þýðir ekki að vera
lestaður með miklar klifj-
ar. Hann tók aðeins með
sér gott og sterkt sígauna-
tjald, svefnpoka úr lamba-
Sjálfsagt hefur það oft
verið erfitt og spennandi,
en þau hafa áreiðanlega
einnig gefið sér tíma til
þess að vera mikið með
börnunum, leika við þau
og fræða þau um allt hið
nýstárlega, sem fyrir
augu þeirra bar í þessari
óvenjulegu ferð.
Livingstone ákvað nú að
reyna að rannsaka land-
svæðið fyrir norðan
Nagami vatnið. Hann þótt-
ist viss um, að þar væri
land hentugt mjög til rækt-
unar.
Hann byrgði sig því upp
með matvöru og öðrum
nauðsynjum og hélt af stað
út í óvissuna. Ferðin varð
lengri en hann ætlaði í
upphafi. Hún tók níu langa
og stranga mánuði, ýmist í
miklum hitum og þurrki
eða í beljandi rigningu á
rigningartímanum. Um 320
íku, til Vesturstrandarinn-
ar. Hann vonaði í lengstu
lög, að hann gæti lagt af
stað í þá ferð innan árs.
Livingstone lýsir hinum
innfæddu í Makololo sem
hinum beztu, sem hann
mætti nokkru sinni í Afr-
íku. Höfðingi þeirra, Se-
keletu, ungur og vaskur
maður, varð mjög góður
vinur hans.
En það var einmitt á
þessum slóðum, sem Liv-
ingstone veiktist af Malar-
íu (hitasótt), og sú veiki
átti oft eftir að herja á
hann þann tíma, sem hann
átti eftir ólifað.
Eftir sex mánaða dvöl í
Linyanti, við Nagami vatn-
ið, lagði Livingstone síðan
af stað í norð-vestur átt.
Tilgangur ferðarinnar var
að finna leið frá Linyanti
til strandar við Atlantshaf.
Davíð Livingstone tók
skinni og hestshúð sem
teppi eða sæng. Og ekki má
gleyma kínin-meðalinu,
sem nauðsynlegt var að
taka með vegna Malaríunn-
ar. \
Ferðin varð þeim löng og
ströng. Livingstone hafði
með sér 27 innfædda svert-
ingja af mismunandi ætt-
stofnum. Þeir notuðu kanó-
báta þar sem unnt var að
koma þeim við, en urðu þá
sífellt að vera á verði
gagnvart flóðhestum og
krókódílum. Þeir urðu fyrir
mörgum smærri og stærri
óhöppum, en áfram héldu
þeir og slógu upp tjöldum á
nóttunni í „fullkomnum
friði“, eins og Livingstone
orðaði það sjálfur.
Ferðalagið tók þá sex
mánuði. Þá loksins komust
þeir til strandarinnar á
stað, sem heitir Loanda,
litlu þorpi, sem tilheyrði
Portúgölum á þeim tíma.