Morgunblaðið - 01.10.1978, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 1. OKTÓBER 1978
Rabb um fram-
tíðarhorfur
Stílfærð, fjarræn aftaka í LUCKY LUCIANO.
Lucky Luciano og
Francesco Rosi
Það er ekki beinlínis
árenniletft að hefja kvik-
myndaskrif að nýju þessa
dafíana, eftir um það bil Vi
árs hvíld. Endursýningar á
tjönilum myndum hafa ver-
ið svo vinsælar upp á
síðkastið, að manni dettur
helst í hug að einhver
hugarfarsbreyting eða
mennintíarlefí byltinfí hafi
átt sér stað. Heldur eru þó
formerkin á þessu fyrir-
brifíði neikvæð, því ekki er
beint hægt að segja,
aðendursýndar séu úrvals-
myndir í venjulegum skiln-
ingi þess orðs. Sem betur
fer fyrir okkur áhorfendur
mun þetta þó ekki vera
orðin ríkjandi stefna í
kvikmyndahúsarekstri hér
á landi og eins og dæmin
hafa áður sannað fylgja
yfirleitt í kjölfar svona
lægða einhverjir hæðar-
punktar.
Þegar ég settist niður til
að rita þessa grein datt mér
helst í hug að það eina, sem
ég gæti fjölyrt eitthvað um
í augnablikinu væru ýmsar
nýlegar myndir, sem höfðu
rekið á fjörur mínar erlend-
is í sumar. Það sem ég hafði
þá helst í huga var að gera
geimóperunum tveim, Star
Wars og Colse Encounters
of the Third Kind nokkur
skil. Þar sem Star Wars
var væntanleg í Nýjabíó
þótti mér rétt að slá á
þráðinn til Sigurðar Guð-
mundssonar og fá hjá hon-
um nánari upplýsingar.
Hann sagðist vona, að
sýningar á myndinni hæf-
ust um 20. okt. næstk., en
þá bjóst hann við að lokið
yrði við stækkun á anddyri
hússins og útlitsbreytingu,
sem nú stendur yfir.
Columbia Pictures stóð að
gerð Close Encounters...
svo að ég sló aftur
á þráðinn, nú til Þor-
varðar Þorvarðarsonar í
Stjörnubíói, með hálfum
huga satt að segja, því að ég
bjóst ekki við að þessi mynd
kæmi hér til sýningar fyrr
en í fyrsta lagi á næsta ári.
Þorvarður sagði mér hins
vegar að sýningar á mynd-
inni mundu hefjast nú um
eða fyrir miðjan október.
Þessar tvær stórmyndir
verða því báðar sýndar hér
samtímis og höfuðborgar-
búar geta því búið sig undir
„geimstríð" milli kvik-
myndahúsanna. Þorvarður
sagði mér ennfremur að á
næstunni ætlaði hann að
sýna Murder by Death
(Am. 1976, leikstj. Robert
Moore,) bráðfyndna
kómedíu eftir Neil Simon.
Ég hressist nú nokkuð
eftir þessar upplýsingar og
hugsaði með mér, að ef til
vill væri ástandið ekki eins
hábölvað og það virtist í
upphafi. Ég ákvað að kanna
þetta betur og hringdi í
Háskólabíó. Nei, Friðfinnur
var ekki við, en ég fékk að
vita að næsta mánudags-
mynd var Dagens Skönhed
(La Belle de Jour) eftir
Bunuel. Gott dæmi um
endursýnda úrvalsmynd og
ekkert nema gott um það að
segja, þó að tvær nýlegar
Bunuel-myndir bíði þess nú
að verða sýndar hér á landi.
(Le fantome de la liberte
og Cet Obscur Objet du
Désir). Það kom upp úr
kafinu, að Friðfinnur var
að skoða eina af sínum
væntanlegu myndum
Saturday Night Fever. með
hinum nú heimsfræga John
Travolta. Eftir því sem ég
komst næst, verður myndin
sýnd eins fljótt og hægt er
(það á eftir að setja við
hana íslenskan texta), þá
væntanlega fyrir miðjan
október.
í Austurbæjarbíói fékk
ég þær upplýsingar að í
þessari viku verður Ken
Russell sleppt lausum á
tjaldið með mynd sína
Lisztamonia (bresk, 1975),
með Roger Daltrey í hlut-
verki Franz Liszt. Þá er von
á mynd Linu Wertmúller,
Seven Beauties og mynd
Sidney Lumets, Dog Day
Afternoon, með Pacino,
báðum á næstu tveim
mánuðum. Úr herbúðum
Laugarásbíós bárust þau
tíðindi að nú væri von á
Slap Shot upp úr miðjum
október. Slap Shot (Am.
1977) er leikstýrt af George
Roy Hilí (Butch
Cassidy ... / The Sting)
með Paul Newman í aðal-
hlutverki og hér ber hann
einn hita og þunga leiksins
án félaga síns úr hinum
myndunum, Robert
Redford. Þá mun einnig
vera stutt í myndina The
Last Remake of Beau
Geste, sem er frumraun
gamanleikarans Marty
Feldmans sem leikstjóra.
R2-D2.
Gamla Bió mun innan
tíðar taka til sýninga
danska mynd, sem nýlega
hefur verið frumsýnd í
Danmörku. Þetta er mynd-
in Vetrarbörn, sem er gerð
eftir samnefndri sögu
dansks kvenarkitekts, en
bókin mun nú vera að koma
út í íslenskri þýðingu.
í RegnbogStyim/ Hafnar-
bíó var fremur lítilla frétta
að vænta fyrr en hugsan-
lega 23. okt. en þá er stefnt
að því að frumsýna hér
myndina Death on the Nile,
samtímis því sem hún
verður frumsýnd í London.
Þetta er önnur stórmyndin
á seinni árum, sem gerð er
eftir sögum Agatha
Christie (sú fyrsta var
Murder on the Orient
Express) og hér er það
Peter Ustionv sem -leikur
Hercule Poirot. Leikstjóri
er John Gulliermin. Þá er
einnig von á ísraelsk/
amerískri hasarmynd,
Diamonds, með Robert
Shaw, leikstjóri Menahem
Golan og ábætir fyrir þá,
sem ekki verða orðnir full-
saddir á geimstriðsmynd-
um, War in Space frá
Japan.
Tónabíó er nú eitt eftir
og eftir nokkrar tilraunir
til að ná sambandi fékk ég
þær upplýsingar að myndin
Network yrði tekin til
sýninga mjög fljótlega,
jafnvel í þessari viku.
Network er leikstýrt af
Sidney Lumet eftir handriti
Paddy Chayefskys með Pet-
er Finch (Þetta var síðasta
myndin, sem hann lék í) í
hlutverki sjónvarpsfrétta-
þuls, sem i beinni útsend-
ingu lýsir ógeði sinu á því,
sem hann er ávallt að bera
á borð fyrir áhorfendur
sína. Myndin er sterk ádeila
á sjónvarp, notkun þess og
misnotkun og hlaut á síð-
asta ári fern Oscarsverð-
laun, þ.á.m. Chayefsky fyrir
besta frumsamda handritið
árið 1976.
Þessi grein er nú eigin-
lega orðin allt önnur en sú,
sem ég settist niður við að
skrifa í morgun. í stað þess
að ónotast dálítið meir út í
hið lélega myndaval þessa
dagana og breiða síðan úr
persónulegum skoðunum
mínum á geimmyndunum
tveim hefur forvitnin rekið
mig út í nærtækari fram-
tíðarsýn, myndavalið í
októbermánuði. Ég vona
bara að lesendur hafi verið
jafnforvitnir og fyrirgefi
þetta víxlspor. Geim-
myndunum og öðrum
myndum, sem hér hafa
verið nefndar verða gerð
betri skil um leið og færi
gefst.
28.9. 1978.
Lucky Luciano,
ítölsk/frönsk, 1973.
Leikstjóri: Francesco Rosi.
Myndir eftir þennan ít-
alska leikstjóra, sem fyrir
einum fimmtán árum síðan
gat sér góðan orðstí utan
heimalands síns, eru sjald-
séðar hér á landi og verk
hans í heild því sem mér
skilst, hrein tilviljun. Þetta
vekur mann enn á ný til
umhugsunar um það, að
verk fjölmargra þekktra
kvikmyndagerðarmanna ná
aldrei hingað til lands á
sama tíma og miklum sýn-
ingartíma er eytt í ýmsar
myndir, sem ekkert hafa
hingað að gera.
Rosi byggir Lucky
Luciano upp eins og flestar
mynda sinna, á rannsókn.
Luciano var dæmdur í New
York í 30—50 ára fangelsi
fyrir Mafíustarfsemi en
sleppt til að vinna að
„sérstökum verkefnum"
fyrir bandaríska herinn í
seinni heimsstyrjöldinni.
1946 er hann rekinn til
Ítalíu og nokkrum árum
siðar hefur bandariska
fíkniefnalögreglan hann
grunaðan um að standa að
baki stórfelldu fíkniefna-
smygli frá Ítalíu til Banda-
ríkjanna. Sérstakur lög-
reglumaður er settur hon-
um til höfuðs, til að reyna
að grafa upp einhverjar
sannanir, en það reynist
ómögulegt. Rosi setur
myndina fram sem stíl-
færða heimildarmynd (þó
hann bregði reyndar nokk-
uð oft út af þeirri braut),
spyr spurninga og setur
saman ýmis tengsl á milli
manna og atburða án þess
að svara neinum spurning-
um sjálfur í myndinni.
Gian Maria Volonté leikur
Luciano, stillilegan og kald-
rifjaðan mann að sjá,
ímynd undirföruls stór-
glæpamanns, en samt sýnir
Rosi hann aldrei tengdann
neinu, sem gæti talist glæp-
samlegt. Viðfangsefni Rosi
í þessari mynd, eins og svo
mörgum mynda hans, er
valdið og hvernig valdið
tengist, með góðu eða illu,
pólitík og fjármunum,
stjórnmálamönnúm og
glæpamönnum. Niðurstaða
Rosi i þessari mynd, kemur
fram í setningu rannsókn-
arstjórans hjá fíknlefnalög-
reglunni: „Við eltum
Luciano, Dewy eltir okkur,
Kefauver eltir Dewey" þar
sem Kefauver og Dewey eru
pólitíkusar með mismun-
andi skoðanir,“ og að lokum
fara allir í hring og við
stöndum í sömu sporum og
þegar við byrjuðum."
Rosi kynntist því í eigin
raun árið áður að í þessu
tafli snúast menn aðeins í
hring. Akveðnum spurning-
um verður ekki svarað.
Hann var þá að gera mynd
um Enrico Mattei, olíuein-
vald á Italiu, sem hafði
staðið í stríði við bandar-
ísku olíufyrirtækin og ýtt
undir þjóðir þriðja heims-
ins að þær ættu sjálfar að
hagnast á eigin auðlindum.
Mattei fórst mjög sviplega í
flugslysi 1962 og Rosi
byggði mynd sína upp sem
rannsókn á slysinu, í stíl
heimildarmyndar, sem leit-
ar eftir ákveðnu svari. Líkt
og í Luciano svaraði Rosi
engum spurningum, en per-
sónulega hefur hann senni-
lega talið sig fá óyggjandi
svar. Blaðamaður, sem var
kominn á kaf í rannsókn
málsins í efnisleit fyrir
kvikmyndina, hvarf skyndi-
lega án nokkurra um-
merkja, þegar hann var að
rannsaka síðustu klukku-
timana í lífi Mattei. Spurs-
málið um tengslin milli
stjórnmála, valda, glæpa og
fjármuna er eitt aðalvið-
fangsefni Rosis, og ekki fæ
ég séð, að þetta geti hindr-
að aðsókn að myndum
hans, miðað við allar þær
delluglæpamyndir, sem tal-
ið er að borgi sig í sýningu.
Að baki mynda hans er þó
ákveðin hugsun, varpað er
fram ákveðnum spurning-
um til umhugsunar, á með-
an margar hinna, sem hér
eru sýndar eru verra en
tímasóun. í fyrra gerði
Þráinn Bertelsson, kvik-
myndaskólanemí við
sænska kvikmyndaskólann
mynd um Rosi, þar sem sá
síðarnefndi var að störfum
og vonandi fáum við fljót-
lega tækifæri til að sjá
þessa mynd. Ahorfendur
fengju þá tækifæri til að
kynnast Rosi lítillega, svo
og þeir, sem hugsa fyrir
myndakaupum fyrir kvik-
myndahúsin og ef til vill
muna þeir þá eftir að leita
uppi myndir eftir Rosi i
næsta myndasamning sinn.
STAR WARS í Nýja Bíói Prinsessan (Carrie Fisher) og