Morgunblaðið - 13.10.1978, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 13. OKTÓBER 1978

Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjórí Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson
Upphafið og endirinn
Iþann mund er Alþingi Islendinga kom saman til fyrstu funda
nýs kjörtímabils — undir forystu nýrrar ríkisstjórnar — hófst
í dagblöðum stjórnarflokkanna hávær söngur gagnkvæmra
ásakana, jafnhliða því sem þessi blöð vísuðu ólíka vegi í helztu
vanda- og viðfangsefnum líðandi stundar. I leiðara Tímans,
málgagns forsætisráðherra, segir sl. miðvikudag: „Það eru satt
að segja undarlegar umræður sem átt hafa sér stað í blöðunum
nú síðustu dagana um fjárlagafrumvarpið. Það er engu líkara en
einhverjir af forystumönnum Alþýðuflokks og Alþýðubandalags
hafi næsta takmarkaðan áhuga á að bera ábyrgð á sínum eigin
baráttumálum. Það er engu líkara en einhverjir þessara manna
ætli nú að hlaupast undan merkjum og þykjast ekkert vita,
hvaðan á þá stendur veðrið, þegar reikningurinn er gerður
upp..."
I leiðara Tímans í gær er enn hnykkt á viðvörunum: Þar segir:
„Framtíð þeirrar stjórnar, sem nú fer með völd, veltur á því, að
stuðningsflokkar hennar sýni raunsæi og takist á við vandann,
eins og hann er, en reyni ekki að koma sér hjá því, með því að
benda á eitthvað, sem hillir undir í framtíðinni... Það reynir á
næstu vikurnar, hvort stjórnarflokkarnir verða færir um að
leysa mál til nokkurrar frambúðar, eða hvort þeir hafa aðeins
náð samkomulagi um ráðstafanir til áramóta."
Alþýðublaðið, málgagn utanríkisráðherra segir m.a. sama dag,
að „vísitölukerfinu verði að breyta, tekjuskatt verði að afnema af
almennum launatekjum ..., draga verði úr framkvæmdum
ríkisins og taka upp raunhæfa stefnu í peningamálum, þ.á m.
raunvexti." Við þessa upptalningu verkefna hnýtir blaðið: „Sú
alvarlega hætta steðjar hins vegar að, að Alþýðubandalagið fáist
ekki til að hverfa frá trúarskoðunum sínum til
raunveruleikans...“ Hér er látið að því liggja, að Alþýðubanda-
lagið sé sá þröskuldur, sem kosningaloforð Alþýðuflokks um
gjörbreytta efnahagsstefnu, afnám tekjuskatts, uppskurð
vísitölukerfis og kjarasáttmála, hafi strandað á. Hér er enn
fremur gerð augljós tilraun til að „feðra“ tekjuskattsaukann og
skattpíningarákvæði bráðabirgðalaganna.
Lúðvík Jósepsson, formaður Alþýðubandalagsins, segir berum
orðum, að ríkisstjórninni hafi láðst að hafa samráð við
stuðningsflokka sína varðandi fjárlagafrumvarpið. Leiðari
Þjóðviljans í fyrradag fjallar um meintan fáránleika þess
uppskurðar á vísitölukerfinu, sem bæði Alþýðuflokkur og
Framsóknarflokkur leggja réttilega áherzlu á. Leiðari
Þjóðviljans í gær er samfella af skömmum um Benedikt Gröndal
utanríkisráðherra vegna ákveðni hans um varnarsamstarf við
vestrænar þjóðir. Sagt er að utanríkisráðherra „leyfi sér á
óviðurkvæmilegan hátt að torvelda starf“ nefndar, sem gera eigi
úttekt á öryggismálum, eins og það er orðað.
Þann veg mætti áfram til tína gagnstæð orð og gjörólík
viðhorf stjórnarflokkanna, sem nú hafa frestað framlagningu
fjárlagafrumvarps, beinlínis vegna innbyrðis ósamkomulags.
Hvern veg verður endir þess upphafs, sem svo gæfusnautt
virðist?
Eign handa öllum
íi itt af dagblöðum borgarinnar birti nýverið viðtöl við
skrifstofustjóra Húsnæðismálastofnunar og formann Leigjenda-
samtaka, þar sem fjallað er um stöðu þeirra í þjóðfélaginu, er
búa í leiguhúsnæði. Skrifstofustjóri Húsnæðismálastofnunar
sagði „þýðingarlaust að setja lög um verðstöðvun á húsaleigu
þegar eftirspurn sé svona mikil. Það sé hægur vandi að fara
kring um slík lög“. Formaður Leigjendasamtakanna tekur mjög í
sama streng, að erfitt sé að koma við „verðstöðvun“ á þessum
vettvangi.
Mergurinn málsins hlýtur að vera sá að gera sem flestum
kleift að komast yfir eigið húsnæði, m.a. með heilbrigðu
lánakerfi bæði hvað viðvíkur nýbyggingum og kaupum- á eldra
húsnæði.
I fyrsta lagi er það í samræmi við íslenzkan hugsunarhátt að
hver og einn geti verið sjálfum sér nógur og öðrum óháður um
íbúðarhúsnæði.
í annan stað kemur víðtæk almenn einkaeign íbúðarhúsnæðis
á meira jafnvægi í framboði og eftirspurn leiguhúsnæðis og
verkar sem hemill á háa leigu til þeirra, sem kjósa að verja
fjármunum sínum og fyrirhyggju í annan farveg en íbúðareign.
Það hefur verið stefna Sjálfstæðisflokksins að gera sem flesta
þegna þjóðfélagsins efnalega sjálfstæða, búa þeim afkomuöryggi,
jafnframt því sem félagslegt öryggi og frjálsræði einstaklinga til
að ráða lífsmynstri sínu væri sem bezt tryggt. Sú stefnumörkun
til að ráða lífsmynstri sínu væri sem bezt tryggt. Sú
stefnumörkun, sem felst í orðunum: eign handa öllum, miðast
ekki sízt við eigið húsnæði, heimili og fjölskylduvettvang. Fáar
þjóðir hafa náð lengra í almennri einkaeign íbúðarhúsnæðis en
við íslendingar, þó að enn megi betur gera. En það þarf að standa
trúan vörð um þetta stefnumið. Þjóðin þarf að vera vel á verði, ef
höggva á á eignarrétt einstaklinga í þjóðfélaginu, sem er
hornsteinn einstaklingsfrelsisins og helzti hvati til verðmæta-
sköpunar og velmegunar í þjóðfélaginu.
Kiwanishreyfíngin gefur
12,5 m.kr. til endurhæf-
ingarheimilis geds júkra
KIWANISHREYFINGIN á ís-
landi hefur nú afhent hluta þess
fjár er safnaðist á svonefndum
K-degi í október á sl. ári. en
söfnunin nam alls um 15 milljón-
um króna og var undir kjörorð-
inu Gleymum ekki geðsjúkum.
Var það í annað sinn sem
K-datíur var haldinn. en hinn
fyrri var einnÍK helgaður málefn-
um geðsjúkra og var fé er þá
safnaðist varið til tækjakaupa
fyrir Bergiðjuna er starfar í
nánum tengslum við Kleppsspít-
alann.
Umdæmisþing íslenzkra Kiwan-
ismanna ákvað að fénu er safnað-
ist að þessu sinni yrði ráðstafað á
eftirfarandi hátt: 12,5 milljónum
verði varið til byggingar endur-
hæfingarheimilis f.vrir sjúklinga
sem þarfnast aðlögunartíma að
samfélaginu á ný og verður það
byggt í Reykjavík eða nágrenni, en
Geðverndarfélag íslands mun hafa
frumkvæði að slíkri byggingu í
samráði við stjórn íslenzkra Kiw-
anisumdæmisins. Tveimur millj-
ónum verður varið til tækjakaupa
fyrir geðdeild Fjórðungssjúkra-
hússins á Akureyri, og fimm
hundruð þúsund krónum verður
varið til byggingar heimilis á
ísafirði fyrir ýmiss konar sjúkl-
inga er nú verða að dvelja fjarri
heimabyggð.
A fundi með fréttamönnum i
gær greindu Kiwanismenn frá
ofantöldum atriðum og kom fram
á fundinum að ástæða þess að á
K-degi í annað sinn skyldi enn
varið fjármunum til geðsjúkra
væri sú, að þegar Kiwanismenn
kynntust þeim marg\'íslegu verk-
efnum sem nauðsynlegt væri að
vinna í þágu þessa fólks hefði
verið talið rétt áð halda áfram á
Frá vinstrÍ! Ólafur Jensson fyrr-
um umdæmisstjóri. Asgeir
Bjarnason gjaldkeri Geðverndar-
félags íslands. Ilalldór Hansen
formaður Geðverndarfélagsins.
Eyjólíur Sigurðsson formaður
Kdagsnefndar og Þorbjörn
Karlsson núverandi umdæmis-
stjóri. Ljósm. RAX.
sömu braut, en K-dagur er ráð-
gerður þriðja hvert ár framvegis.
Kiwanismenn vildu koma á fram-
færi til landsmanna þökkum fyrir
góðar undirtektir í söfnuninni,
sem fór fram annars vegar með
þeim hætti að seldur var svonefnd-
ur K-lykill og hins vegar með
sérstakri söfnun meðal sjómanna
með því að sendir voru söfnunar-
listar í skip og báta.
Halldór Hansen læknir, formað-
ur Geðverndarfélags íslands, tók
við gjafabréfi að upphæð 12,5
milljónir úr hendi Ólafs Jenssonar
fyrrum umdæmisstjóra og sagði
Halldór að vonast væri til að
byggingarframkvæmdir við endur-
hæfingarheimilið gætu hafizt
fljótlega, en heimili þetta er ætlað
til afnota fyrir einstaklinga af
báðum kynjum og á öllum aldri til
dvalar eftir meðferð á spítala og
áður en hægt er að snúa til fyrri
heimkynna.
Tómas Helgason prófessor sagði
að nokkur reynsla væri þegar
komin af rekstri heimila sem
þessara, en þau hefðu verið rekin í
leiguhúsnæði, en það sem vantaði
væri sérhannað húsnæði þar sem
tekið væri nægilegt tillit til
sérþarfa einstaklinganna. Hann
sagði að æskileg stærð slíkra
heimila væri fyrir 4—6 íbúa og
bezt væri að þau væru staðsett í
venjulegu íbúðarhverfi og taldi
hann æskilegast að komið yrði upp
fleiri og smærri slíkum heimilum,
en fáum og stórum. Tómas sagði
að hópur öryrkja, sem væri þögull
og gæti ekki barizt fyrir sínum
málefnum, sjálfur, yrði að njóta
stuðnings félaga eins og Kiwanis-
hreyfingarinnar og Geðverndarfé-
lagsins til þess að koma málefnum
sínum áfram í þjóðfélaginu og
hefðu þessi félög sýnt af sér góðan
stuðning við málefni geðsjúkra t.d.
með söfnum Kiwánismanna 1974
þegar féð rann til Bergiðjunnar,
sem áður er getið.
Sem fyrr segir verður 2 milljón-
um af söfnunarfénu varið til
tækjakaupa fyrir geðdeild Fjórð-
ungssjúkrahúss Akureyrar og
verður ákveðið bráðlega hvers
konar tæki verða keypt og það sem
renna á til byggingar heimilisins á
ísafirði, kr. 500 þúsund, verður
einnig afhent við fyrsta tækifæri
af Kiwanismönnum vestra, en
þegar mun hafist handa um
byggingu þessa heimilis og standa
m.a. að því styrktarfélög vangef-
inna á Vestfjörðum o.fl.
Hart deilt um
bók Torkild
Hansens í N oregi
Ný Hamsun-bók í janúar
Morgunblaðið hefur aflað sér einkaréttar á birtingu kafla
úr bók Torkild Hansens, „Réttarhöldin yfir Knut Hamsun“,
sem nýlega kom út í Noregi, Danmörku og Svíþjóð og vakið
hefur óskipta athygli. Verða kaflarnir birtir í laugardags-
og sunnudagsblaði, en hér fer á eftir samantekt fréttaritara
Morgunblaðsins í Osló Jan Erik Lauré, um deilur þær, sem
risið hafa í Noregi eftir að bókin kom út.
Umræður um verk Torkild Han-
sens „Réttarhöldin yfir Knut Ham-
sun“ feykjast þessa dagana eins og
sannkallaður haustvindar yfir Nor-
eg. Biöð hafa þegar ljáð þessu máli
slíkt rúm, að væri allt saman talið,
fréttir, greinar og athugasemdir,
mætti eflaust mæla það í kílómetr-
um. Bókin hefur einnig orðið til þess
að áhugi á verkum Hamsuns hefur
stóraukizt, og bækur hans hafa
aidrei selzt eins grimmt og nú.
Fyrsta upplagið af bók Hansens
hvarf eins og dögg fyrir sólu og nýtt
tíu þúsund eintaka upplag er í
prentun. Þá bíða Norðmenn spenntir
eftir nýrri bók um Hamsun síðan
það vitnaðist að Sigrid Stray,
lögfræðingur skáldsins um tveggja
áratuga skeið, sem er nýlátin, hafði
skilið eftir sig handrit að bók, sem
kemur út í janúar næstkomandi, og
ber titilinn „Skjólstæðingur minn,
Knut Hamsun“.
„Réttarhöldin yfir Knut Hamsun"
hefur fengið stórkostlegar móttökur
norskra bókmenntagagnrýnenda og
margir þeirra telja að hér sé um að
ræða bókmenntalegt meistaraverk.
Ekki liðu þó margir dagar frá því að
bókin kom út þar til ýmsir bók-
mennta- og sagnfræðingar í Noregi
tóku sig til og gagnrýndu Torkild
Hansen fyrir það að ýmsar ypplýs-
ingar varðandi staðreyndir væru
rangar eða þá að ekki hefði verið
gætt nægilegrar vandvirkni við
umfjöllun þeirra. Margir hafa haldið
því fram að Hansn hafi af ásettu
ráði reynt að draga dul á stuðning
Hamsuns við nazista, meðal annars
með því að grípa í töluverðum mæli
úr samhengi ummæla einstakra
manna.
Doktor Yngvar Ustvedt varð
fyrstur til að láta í Ijósi andúð á.bók
Hansens, og hélt hann því meðal
annars fram að í bókinni væri ekki
Torkild Hansen — sakaður um að
hafa tekið oí mikið mark á þeim.
sem vilja hlífa Quislingunum í
Noregi.
minnzt á framkomu Hamsuns gagn-
vart þýzka rithöfundinum Carl von
Ossietzky. Hansen vísaði þessu á bug
í danska sjónvarpinu með því að lesa
kafla úr bók sinni þar sem Ossietzky
er nefndur. I bókinni er athygli
vakin á því að Hamsun hafi öðru