Morgunblaðið - 15.10.1978, Page 29

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 15. OKTÓBER 1978
29
Fannst allt í einu sjálfsastt að
flytja heim oj; taka hér til starfa.
• Bókaþjónusta við
fatlaða, blinda
og sjúka
— Bókin heim er heimsending-
arþjónusta á prentuðu efni, út-
skýrir Elfa Björk. Og talbókasafn-
ið og hljóðbækurnar er þjónusta
við blinda os; sjónskerta og aðra
þá, sem ekki geta notað auj;un. Er
ætluð því fólki einu. Ekki öðrum.
— Talbókasafnið rekum við í
samstarfi við Blindrafélaf;ið og
það þjónar öllu landinu. Þessi
þjónusta er ákaflega vel þegin og
þörfin óskapleg. Þessir rúmlega
400 titlar, sem við höfum af
talbókum, eru því ófullnægjandi.
Við reynum stöðugt að halda
áfram að bæta við. Sjálfboðaliðar
eru mjög viljugir að lesa inn á
bönd fyrir okkur. Þá fáum við
upptökur hjá ríkisútvarpinu, sem
við að sjálfsögðu setjum ekki á
bönd nema með leyfi höfunda,
lesara og þýðenda. Annað efni
lesum við inn sjálf. Þessi deild er
nú í Sólheimaútibúi og efninu
dreift þaðan.
— Heimsendingarþjónustan er
ekki einungis fyrir aldraða, heldur
Elfa Björk áfram, heldur fyrir alla
þá, sem sakir elli eða sjúkleika
komast ekki í safnið en hafa sjón
og þrá að lesa bækur. Þeir geta
pantað hjá okkur bók, og bókin er
send heim. Mest eru það fastir
viðskiptavinir, sem þjónað er á
þennan hátt, og er miðað við eina
sendingu á mánuði. Þessi þjónusta
er líka í Sólheimaútibúi, en öll
heimsendingarþjónustan er í eðli
sínu deild í aðalsafni og ætti að
vera þar. Líka skiptaþjónustan,
sem er í kjallaranum á Esjubergi,
og eru sömu gerðar, svo og útiánin,
sem fara fram í tómstundastarfi
aldraðra í Norðurbrún 1 og
Hallveigarstöðum. Þetta verður
allt auðveldara, þegar nýja aðal-
bókasafnið verður komið í gagnið.
— En talbókasafnið?
— A þessum fjórum árum, síðan
það byrjaði, hefur það eflst ntjög
og aukist. Við opnuðum flóðgátt.
Borgarbókasafnið og btindrafélag-
ið geta ekki lengur annað þörfinni.
Brýnast er að mjög fljótlega taki
sveitarfélög utan Reykjavíkur þátt
í þjónustunni við blinda og sjón-
skerta. Menntamálaráðuneytið og
Sambönd sveitarfélaga verða að
láta málið til sín taka. En það er
nú komið í nefnd og vonandi finnst
á því lausn.
Talið berst að fötluðum og
möguleikum þeirra til aö nýta sér
söfnin. Elfa Björk segir, að því
miður sé aðalsafnið við Þingholts-
stræti í gömlu húsi með háunt
tröppum. En búið- sé aö gera
Sólheimaútibúið aðgengilegt fyrir
fatlaða, setja skábraut fyrir hjóla-
stóla þar inn, breyta öðru snyrti-
Unnið er að viðgerð-
um á hinu virðulega
gamla húsi, Esju-
bergi, Þar sem aðal-
safnið er til húsa.
herberginu og frátekið sé bíla-
stæði fyrir fatlaða alveg við
dyrnar. Nýja útibúið í Breiðholti
eigi líka að verða aðgengilegt fyrir
fatlaða, svo og nýja aðalsafns-
b.vggingin. Og verið er að huga að
því hvort ekki sé hægt að gera
Bústaðasafnið einnig aðgengilegt
fvrir fatlaða.
— Eru íslendingar eins mikil
bókaþjóð og af er látið?
— Við þurfum ekki að kvarta
undan því að fólk komi ekki og
vilji fá lánaðar bækur. A árinu
1977 voru lánuð út í borgarbóka-
safninu vfir milljón blndi eða 12,3
hindi á hvern íhúa Reykjavíkur.
Bókina getur hver lesandi haft í
einn mánuð, en hægt er að fá hana
í annað tímabil og jafnvel hið
þriðja, sem er hámark, ef pöntun
liggur ekki fyrir. Hann þarf aðeins
að konta og fá framlengingu. I
þessu santbandi langar mig til að
koma því á framfæri að ætlast er
til þess að lánþegar komi til móts
við okkur, sem viljum þjóna þeirn,
með því aö þeir skrifi ekki í
bækurnar eða bletti þær og skili
þeim á réttum tíma, svo við
þurfurn ekki að eyða dýrurn
vinnukrafti í að innheimta bækur.
Bækur, sem eru í útláni, ganga úr
sér og mikið þarf að gera við þær.
Stundum hikum við kannski of
lengi við að henda bók og höfurn
hana of lengi í gangi, ef við vitum
að ntikil eftirspurn er eftir henni.
En við reynum að halda bókunum í
góðu lagi.
— Ilvaða sjónarmið hafið þið
við innkaup á bókum?
— Borgarbókasafnið verður að
kaupa allar sínar bækur, því
þangað eru ekki skylduskil. Við
erum okkur þess meðvitandi að við
erum að kaupa bækur fyrir
takmarkað fé, eins og fjárveiting
segir til um hve.rju sinni og fyrir fé
skattborgara Reykjavíkur. Þá er
um að gera að kaupa þannig inn,
að það komi sem flestum að gagni.
Markmiðið er að þurfa sem
sjaldnast að segja: „Það er ekki
til“. Ekki er þó hugmyndin að
kaupa eintómar afþreyingarbæk-
ur, heldur af þeim það sem við
teljum okkur komast sæmilega af
með. Óhætt er að segja, að
islenzkar bækur hafi forgang.
Keyptar eru nær allar bækur, sem
út koma á íslandi. En ef og þegar
fé er fyrir hendi, þá kaupum við
líka erlendar ba>kur. Við höfum
bókavalsnefnd, sem í eru starfs-
menn úr safninu, er koma saman
vikulega. Við reynum að kaupa
sem minnst af bókum, sem sofa á
hillunum, heldur bækur sem nýt-
ast. Venjulega eru keypt nokkur
eintök af íslenzkri bók, og ef i ljös
kemur mikill áhugi á henni, þá
bætum við eintökum við.
— 1 þessu sambandi nvá geta
þess, bætir Elfa Björk við, að við
erum komin í bein tengsli við alla
sem í safnið koma, á þann hátt að
eyðublöð liggja frammi, sem fólk
getur útfyllt og gert tillögur um
kaup á einhverri bók. Þetta hefur
þegar kontið að góðu gagni. Val á
íslenzkum bókum kentur nokkuð af
sjálfu sér, en erfiðara er með
erlendar bækur, sent við verðurn
að kaupa i nokkrum mæli eftir
listum. En líka beint úr búðum.
Okkur vantar starfslið til að
undirbúa kaupin á erlendu bók-
unum, og ekki er hægt að komast
yfir að lesa alla bókalista og
gagnrýni. Abendingar koma því að
góðu gagni.
• Þykir vænt
um fólk
— Sumum finnst það lítið
spennandi starf að „hanga" yfir
hókum. eins og það er stundum
orðað. Ilvað segir þú um það?
— Ég get ekki hugsað mér neitt
starf skemmtilegra. Bókin og
manneskjan eiga vel saman, svar-
ar Elfa Björk að bragði. Ég þykist
hafa af því reynslu að bækur geta
tengt fólk saman og á þar við bæði
lánþega og starfsmann. Á sjúkra-
húsi geta til dæmis spunnist
umræður um bók eða bækur, og
bókaheimurinn spannar raunar
allt. Mér þykir sjálfri gaman að
taka á móti fólki, gera það sem
hægt er fyrir það, og sjá það fara í
burtu ánægt. Til þess þarf manni
að þykja vænt um fólk og það
þykir mér. Þess vegna sakna ég
þess svolítið að vera ekki lengur
við afgreiðslustörf eins og ég var
t,d, mikið í Stokkhólmi. Nú hefi ég
bækurnar miklu styttri tíma í
höndunum og umgengst þær ekki
eins mikið. Ég hugsa um þær um
það leyti sem þær eru keyptar, les
eins margar og ég hefi tíma til og
svo eru þær mér horfnar. Starf
borgarbókavarðar er að sjálfsögðu
mest framkvæmdastjórn, fjármál
og stjórnun á starfsliði. Sem betur
fer felur starfið í sér mikil
samskipti við fólk, þótt á annan
hátt sé en í útlánadeild. Það er
ekki minnst um vert að við öll, sem
vinnum að bókasafninu, náum
saman, samband okkar sé gott.
Það hlýtur að skila sér í meiri
ánægju og betra starfi.
E.Pá.
þar er engin lestraraðstaða og
uppsláttarrit engin.
— Nú vantar hæði útibú og
aðalsafnbyggingu. sem hvort
tveggja er á framkva'mdaskrá.
Jlverju liggur mest á?
— Já, fólk spyr stundum hvort
æskilegt sé að safnstarfið byggist
á góðu stóru aðalbókasafni eða á
smásöfnum úti um bæinn. Mín
skoðun er sú, að þörf sé fyrir gott
og vel búið aðalbókasafn og
nokkur útibú, eftir því sem
heppilegt er talið. Ekki annað-
hvort eða heldur hvort tveggja.
Framkvæmdaáætlun ætti því frá
mínu sjónarmiði að vera þannig,
að komið yrði upp aðalsafninu í
áföngum á vissu árabili og jafn-
hliða útibúum. Þá gætum við á
meðan vaxið og eflt okkar safn-
starf, svo að við féllum vel inn í
svo stórt safnhús, þegar það er
fullbyggt. En það er enginn vafi á
því, að stórt aðalbókasafn verður
að vera á Reykjavíkursvæðinu. Ég
vil þá vekja athygli á því, að nýja
safnhúsinu er ætlaður staður við
Kringlumýrarbrautina og liggur
þannig í þjóðbraut og vel við fyrir
nágranna okkar líka.
• Gott aðalbóka-
safn og útibú
— Ykkur er lengi húið að
dreyma um nýja bókasafnshygg-
ingu?
— Já, og draumurinn er að
aðalsafnið verði meira en stórar og
góðar útlánadeildir, sem að sjálf-
sögðu verða þar. Við viljum að fólk
hafi gaman af að koma og njóti
þess að vera í safninu. Vildi
gjarnan að húsnæðið yrði svo
rúmt, að hægt yrði að taka frá eitt
eintak af þeim bókum, sem rnargir
sækjast eftir, svo að menn geti
komið og lesið þær á staðnum. Og
þá á ég við fyrir utan lestrarsal-
inn. Þarna þarf að vera rúm fyrir
alla þá starfsemi, sem í aðalsafni á
heima, flokkun og skráningu,
skrifstofu og starfsemi á borð við
heimsendingarþjónustuna „bókin
heim“. I aðalsafni á líka heima
talbókaþjónusta við Reykvíkinga.
Einnig þarf að vera þar fyrirlestr-
arsalur til bókmenntakvnninga
o-.fl.
— Þú nefnir heimsendingar-
þjónustuna og talbókasafnið? Þú
komst hoini frá Svíþjóð til að
skipulegjja það á sínum tíma. var
það ekki?
— Jú, það er rétt. Ég kom heim
19. apríl 1974 til að koma þessari
deild á stofn fyrir Eirík Hrein
Finnbogason, borgarbókavörð. Þá
var ég orðin bókasafnsfræðingur í
Svíþjóð og hafði engan hug á að
flytjast heim til íslands. Var búin
að vera í vinnu og námi í Svíþjóð
frá 1965. Ég var búin að vinna í sex
ár og fá góða reynslu í ýmsum
deildum í borgarbókasafninu í
Stokkhólmi. Ég vann mikið í
sérbókasafninu og hafði t.d. verið
mikið á sjúkrahúsunum í Stokk-
hólmi.
Einnig var ég í bókasafni í
tómstundarheimili fyrir fatlaða,
þar sem fólk með alls konar fötlun
kom. Ég hafði semsagt reynt að fá
sem mesta alhliða reynslu. Ég
þekkti því þjónustu á borð við þá,
sem borgarbókasafnið hér hugðist
koma á. En ég undi mér vel í
Stokkhólmi og þykir vænt um
Stokkhólmsbókasafnið og starfs-
fólkið þar, og var því ekkert að
hugsa um að breyta til. En þegar
borgarbókavörður vildi fá bóka-
safnsfræðing til að b.vggja upp
heimsendingarþjónustu og tal-
bókasafn þá fannst mér opnast
möguleikar fyrir mig að starfa
heima. Þótti þetta ákaflega áhuga-
vert, og hikaði ekki andartak.
Bókabíll verður enn
að duga til að þjóna
Breiðholtshverfi, en í
vetur verður væntan-
lega byrjað á bygg-
ingu félagsmiðstöðv-
ar, með nýju útibúi
við Gerðuberg.
A, Sýning stjórnunar- Jik
kvikmynda
Stjórnunarfélag íslands mun standa fyrir
sýningum á stjórnunarkvikmyndum í ráöstefnu-
sal Hótel Loftleiða miðvikudaginn 18. október
kl. 16.00.
Sýndar verða fjórar kvikmyndir sem gerðar eru af Peter Drucher,
einum þekktasta fræðimanni í heimi um stjórnunarmál. Prófessor
Þórir Einarsson mun fyrir sýningu kynna efni myndanna.
Kvikmyndirnar eru fengnar til landsins fyrir milligöngu Menningar-
stofnunar Bandaríkjanna, og frá kl. 3.30 munu liggja frammi í
anddyri Ráðstefnusalarins ýmis fræðirit um stjórnun sem fá má að
láni hjá þeirri stofnun.
Vinsamlegast tilkynnið þátttöku á skrifstofu Stjórnunarfélagsins í
síma 82930.