Morgunblaðið - 28.10.1978, Blaðsíða 25
24
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 28. OKTÓBER 1978
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 28. OKTÓBER 1978
25
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fróttastjórí
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiösla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson
Aðalstræti 6, sími 10100.
Aöalstræti 6, sími 22480.
Áskriftargjald 2200.00 kr. á mónuði innanlands.
I lausasölu 110 kr. eintakið.
Vegid ad
öldruðum
Fjölmargir ellilífeyrisþegar — í öllum skattumdæmum
landsins — sjá ekki fram úr því, hvern veg þeir geti axlað
eignarskattsauka, sem hin nýja vinstri stjórn hefur gert þeim
að greiða. Hér um ræðir fólk, sem aðeins hefur ellilífeyri til
viðurværis en á skuldlausa eða skuldlitla húseign, sem það
hefur eignazt á langri starfsævi. Þessi eignaskattsauki, sem
bitnar með fullum þunga á rosknu ráðdeildarfólki, nær hins
vegar ekki til þeirra, er hafa lag á að tíunda skuldir er
samsvara bókfærðu eða matsverði eigna sinna. Hann er að því
leytinu til af sömu tegund og tekjuskattsaukinn, sem fer í
stórum sveig fram hjá meintum skattsvikurum, en leggst
einvörðungu á heiðarlega framteljendur, sem lagt hafa á sig
mikið vinnuálag, eins og t.d. sjómenn eða hjón sem bæði vinna
úti, oft til að eignast þak yfir höfuðið.
I þingræðum um skattaákvæði bráðabirgðalaga ríkis-
stjórnarinnar hafa verið nefnd fjölmörg dæmi um ellilífeyris-
þega, sem orðið hafa fyrir skattagleði vinstri stjórnarinnar. 83
ára gömul kona, sem aðeins hefur ellilífeyri til viðurværis, og
býr í gömlu húsi á hátt metinni lóð, fékk 98 þúsund króna
skattauka til viðbótar 196 þúsund króna eignaskatti. Annarri
76 ára gamalli konu, sem hefur sér til framfærslu ellilífeyri og
lífeyrissjóðsgreiðslu, sem nemur fjórðungi ellilífeyris, er gert
að greiða 54 þúsund króna eignaskattsauka. Hér eru aðeins
tínd til tvö dæmi af mýmörgum sem sýnishorn af því, hvern
veg þessi skattlagning kemur við fjölda roskins fólks, sem býr
í skuldlausu húsnæði en hefur takmarkaða fjármuni til
daglegrar framfærslu.
Það er mál út af fyrir sig en engu að síður fádæma
smekkleysa, hvern veg Þjóðviljinn afgreiðir þetta mál í leiðara
24. október sl. Þetta sjálfhælna blað og sjálfskipaði „málsvari"
lítilmagna í þjóðfélaginu segir um eignaskattsauka elli-
lífeyrisþega: „Skattsvikarar eru ekkert skárri þótt þeir séu
komnir til ára sinna og því vorkennir þeim enginn að greiða
eignaskatt.“ Nei, málgagn sósíalismans á íslandi vorkennir
ekki ellilífeyrisþegum — sem það kallar í „háttvísi" sinni
skattsvikara — þótt þeir þurfi að selflytja takmarkaðan
ellilífeyri sinn frá Tryggingastofnun í Gjaldheimtu, eftir að
hafa skilað þjóðarbúskapnum gjörvallri starfsævi sinni. Þessi
köpuryrði Þjóðviljans eru til háborinnar skammar.
Geir Hallgrímsson, formaður Sjálfstæðisflokksins, sagði í
þingræðu um þessa skattlagningu, að hún næði ekki til þeirra,
sem hagnazt hefðu á verðbólgufjárfestingu og tíunduðu
skuldir á móti matsverði eigna. Ráðdeildarsemi ellilífeyris-
þega, sem búi að skuldlausri eða skuldlítilli eign, sé hins vegar
sakfelld með óeðlilegri skerðingu ellilífeyris þeirra. Krafðist
hann þess að fjárhags- og viðskiptanefnd þingdeildarinnar
kannaði niðurfellingu eignaskattsaukans í heild, en til vara, að
þeir agnúar, er sneru að ellilífeyrisþegum, yrðu sniðnir af
frumvarpinu.
Matthías Bjarnason, fv. tryggingaráðherra, flutti síðan við
framhaldsumræðu um bráðabirgðalög ríkisstjórnarinnar
breytingartillögu, sem gerir ráð fyrir því, að ekki verði
innheimtur eignaskattsauki af ellilífeyrisþegum. Jafnframt
beindi hann þeim tilmælum til fjármálaráðherra og
viðskiptaráðherra, að réttar örorkulífeyrisþega yrði gætt ekki
síður en aldraðra. Matthías sagðist alfarið andvígur
eignaskattsaukanum. Hann gerði hins vegar ekki ráð fyrir, að
vinstri menn féllust á að fella niður með öllu þessa ranglátu og
óheilbrigðu skatta. Með þessum tillöguflutningi væri hann að
freista þess að taka agnúa af skattlagningunni, sem einkum
kæmu við hina öldruðu í þjóðfélaginu. — Breytingartillaga
Matthíasar Bjarnasonar felur það í sér að einstaklingar, sem
náð höfðu 67 ára aldri fyrir 1. janúar 1978, verði undanþegnir
eignaskattsaukanum. Hann óskaði einnig eftir upplýsingum
um það, hve mörgum ellilífeyris- og örorkulífeyrisþegum væri
gert að greiða þessa skatta og hve háar upphæðir væri hér um
að ræða.
Morgunblaðið tekur eindregið undir kröfur Geirs
Hallgrímssonar og Matthíasar Bjarnasonar um niðurfellingu
eignaskattsauka á ellilífeyrisþega og hvetur alþingismenn,
hvar í flokki sem eru, til að samþykkja umrædda
breytingartillögu. Þingflokkar geta deilt um markmið og leiðir
í erfiðri stöðu íslenzkra efnahagsmála, en þingmenn ættu að
hafa manndóm og reisn til að leiðrétta skattalegt ranglæti eða
mistök gagnvart ellilífeyrisþegum, sem þegar hafa skilað sínu
í þjóðarbúið og eiga að fá að sitja á friðarstóli sómasamlegs
afkomuöryggis á ævikveldi.
• Erlend samkeppni hefur
engin áhrif haft
En hvernig er unnt að sýna fram
á að 1.312,50 dollarar fyrir hvern
gám sé of lágt verð?
Þórir Jónsson svaraði og sagði,
að 10% hækkunin, sem áður er
vitnað til og gilti fyrir öll farm-
gjöld, jafnt fyrir Islendinga sem
Bandaríkjamenn hafi verið talin
nauðsynleg. Þá var hækkað úr
2.100 dollurum í 2.309 dollara.
Bifröst var þá ekki komin i spilið
og engar raddir bárust um að
erlendur samkeppnisaðili hefði
áhuga á að flytja vörur fyrir
varnarliðið. Raunar fullyrða for-
ráðamenn Bifrastar, að það sé úr
lausu lofti gripið, að nokkur hætta
hafi verið á erlendri samkeppni,
enda hefði farmgjaldahækkunin
þá ekki komið til. Eimskipafélagið
sat eitt að markaðinum, eins og
það segist hafa gert síðastliðin 25
ár. Bifröst kemur svo í spilið í
desember í fyrra og afleiðingin
hefur verið 50% lækkun farm-
gjalda fyrir varnarliðið. I febrúar
síðastliðnum leyfðu verðlagsyfir-
völd 15% meðaltalshækkun á
farmgjöldum til og frá Islandi.
Farmgjöldin til Bandaríkjanna
hreyfðustekki við þá verðlagsbreyt-
ingu, heldur var öll meðaltals-
hækkunin sett á farmgjöld til og
frá Evrópu. Hækkunin, sem átti að
verða á farmgjöldum til Banda-
ríkjanna var hreinlega flutt yfir á
farmgjöld til Evrópu. Af þessum
sökum er í raun lækkun þessara
farmgjalda meiri en nemur þess-
um 50%.
• Farmgjöld Bifrastar og
Eimskips sambærileg
En hefur Bifröst tök á að veita
sömu þjónustu og Eimskipafélag-
ið, sem flutt getur varning til eða
frá hvaða höfn á landinu sem er?
— var spurning, sem Morgunblað-
ið lagði fyrir Bifrastarmenn.
„Við gerum það á sama hátt og
Eimskipafélagið," sögðu forráða-
menn Bifrastar. „Inni í farmgjöld-
um Bifrastar felast farmgjöld frá
Hafnarfirði og á aðrar hafnir
landsins. Vegna þess, að Bifröst
hefur ekki skipakost til þessara
flutninga, eru vörurnar sendar
með Skipaútgerð ríkisins, Hafskip
eða vöruflutningabifreiðum, allt
eftir því, hvað hentar bezt. Það er
meira að segja möguleiki á að
vörurnar fari út á land með
skipum Eimskips. Þetta hefur
verið innifalið í töxtum okkar frá
upphafi. Eimskip fer því vísvitandi
með rangt mál, þegar það hamrar
á því sí og æ í fjölmiðlum, að
Bifröst bjóði ekki upp á fram-
haldsfragtir."
En hvernig er útlitið nú, þegar
Eimskip er komið í rúmlega 1.300
dollara?
• Er Eimskip að losa sig
við keppinaut?
„Við erum satt að segja mjög
Hagræðing í framkvæmd — öllum farartækjum, stórum og
smáum ekið til og frá borði.
Bifröst rauf áralanga ein-
okun aknenningi til hagsbóta
— segja Bifrastarmenn, sem hafa
hug á að kaupa nýtt fhitningaskip
uggandi," sagði Finnbogi Gíslason
framkvæmdastjóri. „Við erum
ekki búnir að taka ákvörðun um
það, hvort við lækkum farmgjöld
okkar til jafns við Eimskipafélag-
ið. En lækkum við farmgjöld okkar
gagnvart varnarliðinu, er ljóst, að
Islendingar munu einnig njóta
lækkunarinnar. Vissulega getur
niðurstaða okkar orðið sú, að þetta
sé hreinlega ekki hægt. Ef sú
varður raunin, förum við í Evrópu-
siglingar. Það væri vissulega
mikill skaði fyrir íslenzka farm-
flytjendur, ef Eimskip tækist með
gjörsamlega óraunhæfum undir-
boðuna að losa sig við keppinaut á
leiðinni milli íslands og Banda-
ríkjanna, því að þá er aftur komið
að einokuninni, sem brotin var á
bak aftur fyrir aðeins tæplega
ári.“
„Það er alveg ljóst," sagði
Finnbogi Gíslason, „að í því
ástandi efnahagsmála, sem við
búum í er í raun enginn grundvöll-
ur fyrir lækkunum sem þessum.
Við skulum rétt hugleiða, hvað
gerzt hefur á þessum tíma frá því
er Bifröst hóf siglingar milli
íslands og Bandaríkjanna. Allur
reksturskostnaður hefur stórlega
hækkað hér innanlands og erlend-
is hefur verið verðbólga, þótt hún
sé að vísu hæg, sé hún borin
saman við okkar. Dollarinn hefur
lækkað á alþjóðagjaldeyrismark-
aði og eigi menn síðan að segja, að
sú breyting, sem gámaflutningar
hafa í för með sér, geri útslagið, þá
er það ekki rétt, því að gáma-
flutningar eru mun eldri en þessi
lækkunarþróun.
• Markmiöið er
hagkvæmari
kjör almennings
Yfirlýsing forstjóra Eimskipa-
féigsins í Morgunblaðinu á
fimmtudag, þar sem hann segir:
„Því höfum við sagt öllum okkar
viðskiptavinum, að ef þeir geti
fært sönnur á að aðrir flytji vörur
á lægra verði en við, verðum við að
mæta slíkri samkeppni, því að
öðrum kosti myndum við missa
flutningana“ — er Eimskipafélagi
Islands til vansæmdar. Þessi
yfirlýsing er ekki í anda frjálsrar
samkeppni, þar sem inntakið er, að
enginn megi flytja vörur til og frá
landinu nema Eimskip."
Að lokum vildu þeir félagar taka
undir það sjónarmið, sem fram
kom í leiðara Morgunblaðsins hinn
10. ágúst síðastliðinn í ljósi þess,
að Bifröst hafi rofið áralanga
einokun Eimskipafélagsins, öllum
almenningi til hagsbóta — eins og
þeir komust að orði. Þar hefði
verið sagt, að skipafélögin ættu að
„stefna fast og ákveðið að því
marki, að samkeppni þeirra l'eiði
til hagkvæmari kjara fyrir okkur
Islendinga en ella mundi. Almenn-
ingur gerir kröfu til þess, að
skipafélögin sameinist um þetta
mikilvæga markmið."
Efra þilfar Bifrastar, sem ætlað er flutningavögnum.
Bflar á vörugeymslusvæði Bifrastar í Hafnarfirði.
SKIPAFÉLAGIÐ Biíröst stendur nú um þcssar mundir íyrir 14. ferð sinni til Bandaríkjanna með vörur,
en félagið rckur skipið Bifröst, sem er svokallað „roll on. roll off“-skip, sem er þannig að unnt cr að aka til
og frá borði um skut skipsins. Tilkoma þessa skips hefur haft í för með sér, að Eimskipafélag íslands hefur
lækkað fragtflutninga sína í verði milli íslands og Bandaríkjanna allverulega eins og komið hefur fram í
Morgunblaðinu nú síðustu daga. Stjórnendur félagsins eru nú um þessar mundir að undirbúa kaup á nýju
skipi fyrir félagið, sem smíðað er í Noregi og er það fjögurra þilfara skip með opinn skut eins og Bifröst.
Morgunblaðið átti nú í vikunni samtal við forráðamenn Bifrastar. Þóri Jónsson stjórnarformann,
Ingimund Sigfússon stjórnarmann og Finnboga Gíslason, framkvæmdastjóra fyrirtækisins. Bifröst hefur
nú komið sér upp aðstöðu í Hafnarfirði og hefur þar til umráða 17 þúsund fermetra lóð við Oseyrarbraut í
suðurhöfninni, þar sem gerð hefur verið löndunarbrú, svo að unnt sé að ferma og afferma skipið á þann
hátt, sem það er smiðað fyrir. Hefur félagið á leigu þar stóra skemmu auk- þess sem það hefur þegar girt
það geymslusvæði, sem það hefur til afnota við höfnina.
• Reksturinn hefur
gengið mjög vel
Að sögn þeirra félaga hefur
rekstur Bifrastar gengið mjög vel,
en skipið hefur þegar farið 13
ferðir milli Bandaríkjanna og
íslands frá því er starfræksla þess
hófst. Fyrst eftir að skipið var
keypt var það í leiguflutningum
fyrir erlenda aðila í 7 'k mánuð, en
nú þegar hefur skipið flutt til
íslands um 800 bifreiðar, vélar og
flutningatæki, þungavinnuvélar,
auk annars varnings frá Banda-
ríkjunum. M.a. hefur það flutt
talsvert fyrir varnarliðið.
Þórir Jónsson sagði, að það
farmgjaldastríð, sem nú væri
hafið á flutningum til og frá
Bandarikjunum væri í raun til
þess gert að reyna að koma Bifröst
út af markaðinum. Eimskipafélag-
ið hefði lækkað flutningsgjöld sín
gagnvart varnarliðinu.
„Leikurinn er augljóslega gerður
til þess að losna við keppinaut, rétt
eins og gert var á sínum tíma
gagnvart Jöklum h.f.,“ sagði Þórir
Jónsson.
• Niðurgreiddir
Ameríkuflutningar
Þá sögðu þeir forsvarsmenn
Bifrastar, að tap þjóðarbúsins í
minnkuðum gjaldeyristekjum
vegna þessara farmgjaldalækkana
væri ekki um 900 milljónir króna
eins og fram hefði komið í
fréttum. Tapið í gjaldeyri væri
nær 1.100 milljónum króna á ári,
sem kæmi varnarliðinu og Banda-
ríkjastjórn til góða. „Það var ekki
ástæða til þess að lækka úr 2.300
dollurum fyrir hvern 20 feta gám,
því að það var í raun sanngjarnt
• Bifröst hefur
aldrei undirboðið
Eimskip
En hvers vegna stendur Bifröst í
þessum undirboðum ásamt Eim-
skipafélaginu — hvers vegna
undirbjóða félögin hvort annað?
Þessari spurningu svöruðu þeir
með því, að Bifröst hefði aldrei
undirboðið Eimskipafélagið. Upp-
haflega hafi Bifröst verið stofnuð
vegna þess að nokkrir aðilar, sem
nutu þjónustu Eimskipafélagsins
hefðu verið óánægðir með hana,
bæði með meðferð varningsins og
eins með farmgjöld enda engin
virk samkeppni og því ekki við
góðu að búast. Þeir kváðu það
staðreynd að þjónustan hefði öll
batnað mjög við tilkomu Bifrastar,
en Eimskipafélagið hefði sjálft
riðið á vaðið og lækkað farmgjöld
á bifreiðum um 25% og uppskipun
um 40%. Bifröst hefði aðeins
auglýst sama verð. Hins vegar
sögðu þeir það ekki tilviljun, að
Eimskip lækkaði rétt í þann mund,
er fréttist af því að kaupa ætti
skip af „ro/ro-gerð“. Þetta væri
staðreynd, hvað sem liði endur-
teknum yfirlýsingum um hið
gagnstæða. Síðan hefði það gerzt,
að frá því í maí síðastliðnum hefðu
farmgjöld milli Islands og Banda-
ríkjanna lækkað um 50%, úr 2.309
dollurum hver 20 feta gámur í
1.750 dollara og síðan nú í 1.312,50
dollara, sem þeir félagar töldu allt
of lágt verð og mjög hæpið að
stæði undir þeim rekstri, sem
fylgdi flutningum milli Bandaríkj-
anna og íslands. Þegar og Eim-
skipafélagið lækkaði í 1.750 doll-
ara var það aðeins gagnvart
Finnbogi Gíslason
framkvæmdastjóri
verð. Augljóst er, að farmgjöld á
leiðinni Island /Evrópa eiga að
niðurgreiða flutninga milli Banda-
ríkjanna og Islands og þau gera
það eins og nú er háttað, því að
hlutföll farmgjalda milli Evrópu
og Íslands annars vegar og Banda-
ríkjanna og íslands hins vegar
hafa raskazt verulega við þessar
breytingar. T.d. kostaði að flytja
amerískan bíl frá Bandaríkjunum
102 þúsund krónur 1976 og sams
konar bíl frá Þýzkalandi 51
þúsund krónur. í dag kostar þessi
sami flutningur frá Bandaríkjun-
um 148 þúsund krónur, en frá
Þýzkalandi 135 þúsund krónur,"
sögðu þeir félagar.
varnarliðinu en ekki gagnvart
Islendingum, sem sendu vörur með
félaginu. Svar Bifrastar var að
lækka einnig í 1.750 dollara. Hins
vegar fór Bifröst í þessu tilfelli
lengra í ákvörðun sinni, þar sem
félagið lækkaði farmgjöld til
íslenzkra framflytjenda um 25%.
• Sanngjart, aö
íslendingar sitji
við sama borö
og varnarliöiö
Morgunblaðið spurði þá félaga í
ljósi þess, að þeir fullyrtu, að þeir
hefðu aldrei undirboðið Eimskipa-
félagið í þessu farmgjaldastríði,
hvort það væri ekki röng staðhæf-
ing vegna þessa. Undirboð hefði
átt sér stað frá hendi Bifrastar á
farmgjöldum er lutu að flutning-
um fyrir íslendinga. Ingimundur
M/s Bifröst
Sigfússon kvað fráleitt að tala um
undirboð í þessu tilfelli. Siðferði-
lega hefði stjórnendum Bifrastar
ekki fundizt hægt, að íslendingar
og Bandaríkjamenn sætu ekki við
sama borð — ef Bandaríkjamönn-
um væru boðin ákveðin kjör, yrði
einnig að gefa Islendingum kost á
þeim. „Ásakanir Eimskipafélags-
ins um undirboð Bifrastar eru
mjög alvarlegar, ekki sízt vegna
þess, að þær eru endurteknar æ
ofan í æ í fjölmiðlum, þrátt fyrir
að forráðamenn þess hljóta að
gera sér grein fyrir að þeir fari
með rangt mál.
í nóvember 1977 fór m/s Bifröst
í sína fyrstu ferð til Bandaríkj-
anna á vegum Skipamiðlunar
Gunnars Guðjónssonar, en skipa-
miðlunin hafði þá skráð farmgjöld
nákvæmlega samhljóða farm-
gjöldum Eimskipafélagsins. Eim-
skipafélagið hafði farið fram á
10% hækkun farmgjalda frá og
með 1. nóvember 1977, en ekki hirt
um að hafa um það samráð við
skipamiðlunina, sem þess vegna
hækkaði ekki sína taxta. Skylt er
gagnvart bandarískum lögum, að
tilkynna allar hækkanir á farm-
gjöldum til Bandaríkjanna með 30
daga fyrirvara. Þetta ákvæði
laganna er til þess að koma í veg
fyrir að hægt sé að bjóða nokkur
önnur farmgjöld en þau sem skráð
eru. Tilgangur löggjafans er að
koma í veg fyrir að hægt sé að
drepa af sér samkeppnisaðila. Frá
því er Bifröst lét skrásetja farm-
gjöld sín í Bandaríkjunum hinn 1.
janúar 1978 og hóf flutninga á
eigin vegum, hafa farmgjöldin
ávallt verið samhljóða farmgjöld-
um Eimskipafélagsins."