Morgunblaðið - 03.11.1978, Blaðsíða 16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 3. NÓVEMBER 1978
16
fttotgmiliffifeifr
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Rítstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson
Aðalstræti 6, sími 10100.
Aðalstræti 6, sími 22480.
Áskriftargjald 2200.00 kr. á mánuöi innanlands.
í lausasölu 110 kr. eintakið.
Ad nídast á
gömlu fólki
Fyrsti gjalddagi eignar- og tekjuskattsaukanna var hinn 1.
nóvember sl. Morgunblaðið hefur þrásinnis vakið athygli á,
hversu ranglát og siðlaus sú skattheimta er í heild. Þó tekur út
yfir, þegar með þessum hætti er komið aftan að öldruðum og
öryrkjum og þeim gert að greiða eignarskattsauka, sem nemur
tugum þúsunda.
Hér í Morgunblaðinu hafa verið nefnd áþreifanleg dæmi um
það, hversu ranglát þessi skattheimta er í einstökum tilvikum.
Þannig er jafnvel 95 ára gömlum manni, sem býr í timburhúsi á
Grettisgötu og hefur aðeins ellilífeyri og litla útleigu í tekjur, gert
að greiða 25 þús. kr., og á sextuga konu, sem er öryrki og hefur
engar tekjur nema örorkulífeyrinn eru lagðar 20 þús. kr.
Séra Hjalti Guðmundsson dómkirkjuprestur gerði þessi mál að
umtalsefni í stólræðu fyrir skömmu og sagði þá m.a.: „Hvers
vegna á t.d. nírætt gamalmenni að greiða gjöld af húseign sinni?
Er þjóðfélag okkar virkilega svo illa statt, að það geti ekki veitt
öldruðu fólki fullkomið skattfrelsi á öllum sviðum? Þetta fólk er
búið að vinna hörðum höndum alla sína ævi. Það hefur unnið þjóð
sinni vel. Mér finnst það fullkomið réttlætismál að aldrað fólk fái
algjöra lausn undan hvers konar skattlagningu eftir vissan aldur.
Ég held þessi þjóð hafi vel efni á því. Hún eyðir ekki svo litlu í
algjöran óþarfa og fánýti. Já, keisarinn má skammast sín fyrir að
níðast á gömlu fólki. Það er eitthvað meira en lítið athugavert við
það þjóðfélag, sem lætur slíkt viðgangast."
Matthías Bjarnason alþingismaður flutti þegar við 1. umræðu
frumvarpsins um efnahagsráðstafanir ríkisstjórnarinnar breyt-
ingartillögu þess efnis, að ekki yrði innheimtur eignarskattsauki
af öldruðum og beindi jafnframt þeim tilmælum til viðkomandi
þingnefndar, að sú hin sama regla yrði látin ná til öryrkja. Sagðist
hann raunar vera andvígur eignarskattsaukanum í heild og myndi
greiða atkvæði gegn honum, en með þessum hætti yrðu verstu
agnúarnir sneiddir af með því að rétta hlut þeirra sem minnst
mættu sín í þjóðfélaginu. Nú er það að vísu svo, að
breytingartillögurnar eru oftast fluttar við 2. umræðu. En að
þessu sinni stóð sérstaklega á, þar sem hluti eignarskattsaukans
er fallinn í gjalddaga. Löggjafarvaldið þarf þess vegna að grípa
inn í þegar í stað, taka þennan sérstaka þátt út úr og rétta hlut
aldraðra pg öryrkja. Nú reynir raunverulega á, hver vilji
þingmeirihlutans er í þessum efnum.
I þessu sambandi er það eftirtektarvert, að öll eða því nær öll
sveitarfðlög á landinu beita heimildum tekjustofnalaga til að veita
öldruðum og öryrkjum með takmarkaðar tekjur afslátt á
fasteignasköttum eða fella þá niður. í samræmi við þetta hafa
borgarfulltrúar Sjálfstæðisflokksins flutt tillögu í borgarstjórn
Reykjavíkur, þar sem skorað er á Alþingi og ríkisstjórn að fella
eignarskattsaukann niður af því fólki, sem hér um ræðir.
Þegar á það er litið, hversu stór hluti áf tekjuöflun
sveitarfélaganna er skattur af fasteignum borið saman við
ríkissjóð, verður hlutur ríkisstjórnarinnar enn verri en ella. Þetta
er eins og blóðmörskeppur í sláturtíðinni og varla það. En þótt
þetta sé lítilræði fyrir ríkisjóð, eru þetta blóðpeningar fyrir þann
hluta aldraðra og öryrkja sem minnstar tekjurnar hafa. Og er
nauðsynlegt í því sambandi að hafa í huga, að þetta fólk hefur
þegar greitt eignarskatta sem nema heimingi hærri upphæð en
viðbótarálagningin nú.
Talsmenn ríkisstjórnarinnar og einstakir ráðherrar hafa varið
gerðir sínar með því, að tilgangurinn með eignarskattsaukanum
hafi einkum verið sá, að ná til verðbólgubraskaranna. Þjóðviljinn
hefur orðað þetta svo, að „skattsvikarar eru ekkert skárri þótt þeir
séu komnir til ára sinna og því vorkennir þeim enginn að greiða
eignarskatt“. Þetta eru kaldar kveðjur, hráslagaleg austan nepja.
En vitaskuld gæta verðbólgubraskararnir sín á því að skulda sem
mest eða sem nemur nafnverði eigna þeirra. Eignarskattsaukinn
sneiðir því aigjörlega hjá þeim, eins og margsinnis hefur verið
bent á.
Eins og áður segir er hluti eignarskattsaukans gjaldfallinn og
dráttarvextir falla á hann hinn 15. nóvember n.k. Enginn vafi er á
því, að hinir öldruðu munu reyna að standa í skilum og leggja hart
að sér tilað geta það. Það ríður því á fyrir Alþingi að bregða skjótt
við, samþykkja tillögu Matthíasar Bjarnasonar, svo að ekki verði
um það sagt, að „keisarinn megi skammast sín fyrir að níðast á
gömlu fólki".
Skrúðgarður O.C. Thorarensen við Aðalstræti. Ráðhúsið í baksýn,
Akureyri:
Sýning á ljósmyndum
Hallgríms Einarssonar
Akureyri, 1. nóvember.
SÝNING á ljósmyndum eftir
Hallgrím Einarsson
(1878 — 1948) verður opnuð í
Amtsbókasafninu á Akureyri á
laugardaginn, og verður hún
opin til sunnudagsins 12.
nóvember. kl. 13—19 virka
daga. en kl. 14 — 22 um helgar.
Bæjarstjórn Akureyrar gengst
fyrir sýningunni. og er öllum
hcimill ókeypis aðgangur.
Uppistaðan í sýningunni eru
myndir í eigu Minjasafnsins.
Margar þeirra eru úr daglegu
lífi bæjarbúa fyrr á árum
teknar við dagleg störf eða af
einstökum húsum eða bæjar-
hlutum. Einnig hafa verið
fengnar að láni afar margar
myndir frá einstaklingum, eink-
um mannamyndir, einstaklings-
myndir og hópmyndir. Myndir
Hallgríms eru ómetanleg sögu-
leg fróðleiksgögn auk þess sem
þær vitna um listrænt hand-
bragð og vandaða iðn höfundar
síns.
Synir Hallgríms, Jónas og
Kristján, lærðu iðnina af föður
sínum. Við lát Hallgríms tók
Kristján við rekstri ljósmynda-
stofunnar og rak hana til
æviloka 1963. Erfingjar hans
gáfu Akureyrarbæ plötusafn
hans og Hallgríms, en lítils
Hallgrímur Einarsson
háttar hafði bærinn keypt á 100
ára afmæli sínu. Jónas starf-
rækti sjálfstæða myndastofu
frá því fyrir stríð, en tók við
gömlu stofunni við lát
Kristjáns. Jónas lést 1977, og þá
gáfu systkin hans Akureyrarbæ
plötusafn hans, sem hafði einnig
að geyma plötur frá tíð föður
hans. Ljósmyndavélar og hlutir
tilheyrandi myndastofunni voru
afhentir Minjasafninu.
Auk ljósmyndanna verða á
sýningunni ljósmyndavélar úr
myndastofu þeirra feðga, bak-
sýnistjald og nokkrir aðrir
hlutir, flestir fengnir að láni í
Minjasafninu. Hallgrímur og
synir hans stunduðu ljósmynda-
iðn á Akureyri í hartnær 80 ár
og eiga því ekki lítinn þátt í
menningar- og iðnsögu þæjar-
ins. Hallgrímur útskrifaði 19
lærlinga, og höfðu 7 þeirra
hlotið meistararéttindi, þegar
hann féll frá, þ.á m. einn af
elstu ljósmyndurum landsins,
sem enn starfar, Vigfús Sigur-
geirsson.
Sýningarskrá verður gefin út í
tilefni sýningarinnar og í henni
birtist ritgerð um ævi og störf
Hallgríms Einarssonar eftir
Harald Sigurðsson, bankafull-
trúa. Þriggja manna nefnd,
kosin af bæjarstjórn Akureyrar,
hefir unnið að undirbúningi
sýningarinnar, en í henni eiga
sæti Sigurður Jóhannesson, for-
seti bæjarstjórnar, formaður,
Gísli Sigurgeirsson, ritstjóri, og
Ottar Einarsson, kennari,
Nefndin réð Harald Sigurgeirs-
son til þess að vinna við söfnun
mynda og uppsetningu sýning-
arinnar, og hefir meginþungi
undirbúningsstarfsins hvílt á
herðum hans. Sv.P.
Uppskurður á sjúkrahúsinu> Steingrímur Matthíasson og Jónas Rafnar skera upp sjúkling.