Morgunblaðið - 05.11.1978, Blaðsíða 20

52
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 5. NÓVEMBER 1978
Hjónabandið í brennidepli VII
K YXI.IFIÐ
Hjónabandið er samfélag í
fjármálum, sálufélagi og lífs-
skoðun en jafnframt er það
líkamlegt samfélag þar sem
ástarleikurinn nær hámarki og
þau verða „eitt hold“.
Kynlífið spannar stórt svið.
Við móðurbrjóstið er lagður
grundvöllurinn að kynlífi barns-
ins, sem svq þroskast stig af
stigi. Það er mjög þýðingarmik-
ið fyrir farsælt kynlíf í hjóna-
bandi að viðkomandi hafi átt
eðlilegan tilfinningalegan
þroska. Enginn getur gefið
eðlilega af sjálfum sér í kynlíf-
inu ef sá hinn sami hefur orðið
fyrir óeðlilegu áfalli á þessari
þroskabraut.
Ekki verður nánar fjallað um
grundvöll heilbrigðs kynlífs
þ.e.a.s. hvað varðar þroskaferil
persónuleikans, heldur snúum
við okkur að kynlífi hjónabands-
ins.
Frá kristnu sjónarhorni séð,
þá heyrir kynlífið fyrst og síðast
til innan hjónabandsins, þar
sem þetta nána ástarlíf er í
öruggu samhengi með gagn-
kvæmri ábyrgð. Ef barn þarfn-
ast öryggis þá þarf kynlífið engu
síður á því að hálda. Það er
öryggið sem skapar gleðina og
fullnægjuna en ábyrgðarleysið
sem eyðileggur. Kynlífið þarf að
eiga sér ýmiskonar þróun í
persónuleikanum áður en það
nær þeim þroska sem tekur
þessa ábyrgð á sig.
Lykilorð kynlífsins er að gefa
sig allan á vald hinum aðilan-
um. Þetta lýsir best fegurð
kynlífsins og hvers eðlis það er.
Fólk nýtur ekki neins samfé-
lags eða samlífs í þessu sam-
bandi nema það gefi sig allt á
vald hvort öðru. Gamla biblíu-
lega hugtakið „að kenna hvort
annars" er stórkostlegt orð. Það
merkir einmitt að í því að hjón
gefa sig alveg hvort öðru á vald
þá þekkja þau hvort annað
fullkomlega.
Þetta er ekki bara augnabliks
sæla, sem átt er við, heldur
fulkomin sameining tveggja
einstaklinga, sem vissulega hef-
ur þann möguleika í sér fólginn
að geta af sér líf og að lífið haldi
áfram.
Nú á tímum eru ýmsir á því
að gera kynlífið að aðalatriði
hjónabandsins.
Eg hef áður bent á að þessi
yfirdrifna áhersla tíðarandans á
kynlífið skapar ósamræmi í
heildarmynd hjónabandsins. En
svo mikið hef ég dregið fram í
þessum greinum, að auðséð er
að ég burtskýri engan veginn þá
staðreynd að vanlíðan og erfið-
leikar í kynlífinu valda vissu-
lega miklum vanda og skemma
svo og svo mikið út frá sér.
Margar ástæður liggja til þess
að illa fer í kynlífi hjóna.
Tilfinningalífið á þessu sviði er
mjög viðkvæmt og á rætur sínar
að rekja til fyrstu ára einstakl-
ingsins eins og áður segir. Það
þarf því að uppfræða og veita
leiðsögn á þessu sviði á heimil-
unum. Einfaldasta leiðin til
leiðsagnar er að venja sig á að
svara spurningum barnanna
opið og eðlilega samkvæmt þeim
þroska sem þau hafa hverju
sinni. Móðir og faðir, sem ekki
geta svarað svona spurningum,
hafa e.t.v. sjálf við vanda að
glíma í sínu kynlífi.
Jafnvægið í eðlilegu kynlífi er
mjög háð því að fólk viti um það
að tilfinningaleg reynsla er
mismunandi hjá karlmanni og
kvenmanni.
Kynlifsgeta mannsins er allt
önnur en konunnar upp að 35
ára aldri. Tilfinningar konunnar
til kynlífsins eru hægari og ná
hámarki seinna en hjá mann-
inum. Tilfinningar karlmanns-
ins eru mjög litaðar sjálfselsku
,og á hann 'erfitt með að temja
sér nauðsynlega nærgætni við
konuna fyrir samfarir. Hann
verður líka að læra það að hún
þráir meira en hann að njóta
annarra þátta ástarleiksins sem
koma á undan samförunum. Sú
sem þarf að ganga um allan
daginn án þess að fá svo mikið
sem hlýtt augnaráð eða koss,
hefur minni löngun til að gefa
sig alla á vald elskhuga sínum
þegar nóttin gengur í garð en
ella.
Sá sem ekki þekkir hinar
einföldu reglur forleiksins sem
getur rammað inn hápunkt
samfaranna, getur skemmt það
auma og viðkvæma í sálarlífi
konunnar. Ef það er eitthvert
svið sem þarf að umgangast með
nærgætni í hjónabandi þá er
það þetta tilfinningalega og að
geta virt tilfinningalegt ástand
hverju sinni. Það er svo auðvelt
að eyðileggja þetta gjörsamlega.
Ein ömurlegasta setningin
sem ég heyri í þessu sambandi
er: „Jú, hann fær sitt!“ Sjálf fær
hún ekkert, og hefur jafnvel
gefist upp við þá hugsun að
samfarirnar eigi að gefa henni
einhverja gleði og fullnægju.
Stundum er það líka hennar sök,
hún hefur ekki lært að nota það
frumkvæði sem hún getur átt.
Einnig er nauðsynlegt að
þekkja hin ýmsu tímabil, þegar
tilfinningarnar á þessu sviði
sveiflast hvað mest.
Á fyrsta erfiðleikatímabilinu
er það hún sem dregur sig í hlé.
Hún hefur eignast sitt fyrsta
barn og fær fullnægju í því og
vill gleyma honum og löngunum
hans til hennar. Hér er ótal
margt sem taka þarf tillit til.
í öllum hjónaböndum sveifl-
ast það alltaf töluvert hve
þörfin fyrir samfarir er mikil og
á það við báða aðilana. Oft
verður mikil vinna, þreyta og
sjúkdómar til þess að kynlífið
liggur að mestu niðri af eðlileg-
Samfélag heilagra
Allra heilagra messa
é
Lexía: Op. 7, 2—17 mikill múgur... og þeir hrópa hárri
röddu og segja: JfjálprœðiÖ heyrir til Guði vorum, sem í
hásœtinu situr og lambinu. “
Guðspjall: Matt. 5,1—12: sælir eru þér, þá er menn
atyrða yður og ofsækja og tala Ijúgandi allt illt um yður
mín vegna. Verið glaðir ogfagnið! því að laun yðar eru
mikil í himnunum.
Kóróna lífsins, sem veitist þeim, sem eru trúir allt til dauða (Op. 2,10).
Pálmagreinarnar eru tákn lofsöngsins eilífa frammi fyrir hásæti Drottins (Op.
7,9nn), sem endurómar í hverri kristinni Guðsþjónustu.
BÆN
Guö faðir,
við þig einan get ég talað opinskátt um ástvin minn,
sem þú hefur kallað til þín.
Þú einn hlustar, og þú einn veizt hvernig honum
liður nú.
Dagar og vikur líða,
lífið gengur sinn vanagang,
en enginn geturfyllt tómarúmið hjá mér.
Hjálpa mér að bera einsemd mína
og minnast í þökk alls, sem við áttum saman.
En lát mig ekki einblina. á minningamar, heldur
elska og annast lífið, sem þú gefur mér, og það fólk,
sem umhverfis mig er. Segðu mér, að ástvinur minn
sé óhultur í gleðinni hjá þér, og að ég fái einnig að
mœta honum þar, fyrir sakir Jepí Krists, frelsara
míns og Drottins.
Amen.
um ástæðum og er þá fólk
sammála um ástandið. Einnig
geta hjón komið sér saman um
bindindi í þessum hlutum vegna
annarra ástæðna.
Páll postuli nefnir þetta t.d. ef
fólk þráir andlega endurnýjun,
þá sé bindindi gagnlegt, en ekki
lengur en nauðsyn krefur svo
freistingar leiði ekki annað.
Bindindi á þessu sviði hefur
ekkert kristið yfirbragð nema
því aðeins að það hafi markmið
sem er samþykkt af báðum og
skilið af báðum aðilum.
Annað erfiðleikatímabilið
verður oft mun erfiðara. Konan
er þá á hápunkti hvað snertir
tilfinningalegan þroska og löng-
un til að fá útrás á kvenlegum
kenndum og vera virt sem kona.
Aftur á móti gætir oft þreytu
hjá manninum á árunum milli
35—40, sem gerir honum lífið
erfitt. Á þessum árum verður
það oft þannig að hjón fjarlægj-
ast hvort annað ekki síst hvað
snertir kynlífið og það er
hættulegt.
Enn erfiðara verður það þó á
breytingaaldrinum um 50 ára
skeiðið, þegar flestir karlmenn
verða getuminni til samfara.
„Hann er hættur að koma til
mín,“ er setning sem oft heyrist
í þessu samhengi. Þessi tónn er
ákaflega sár, því að konunni
finnst þar með að hún sé búin að
missa allan þokka.
Ef vitað er um þessi erfiðu
tímabil og hjónin reyna að
hjálpa hvort öðru yfir þau þá
verða þau til þess að samband
þeirra endurnýjast, ekki síst
varðandi kynlífið.
Svissneski sálfræðingurinn
Bovet gerði könnun á samlífi
hjóna eftir breytingaaldurinn
og komst að því að mjög margir
eiga ríkt kynlíf til elliára þó það
sé ekki í sama mæli og á yngri
árum.
Kynlífið hefur ekki eingöngu
þann tilgang að geta börn, en
það tilheyrir að sjálfsögðu.
Hjónin verða að gera það upp
við sig hvernig þau standa að
getnaðarverjum og það er þeirra
samvisku mál. Kynlifið hefur
ekki síst það hlutverk að binda
hjónin sterkari ástarböndum og
vera til endurnýjunar á ástinni
og tilfinningasambandi þeirra.
Það er vonlaust að gera
þessum málum viðhlítandi skil í
stuttri grein, en að lokum vil ég
aðeins nefna þau tilvik þegar
mistökin verða sárust.
Biblían er opin og heiðarleg
bók, hún segir m.a. frá því
hvernig Davíð konungur féll í
synd, maðurinn sem hvað mest
hefur orðið mannkyninu til
blessunar í 3000 ár, sem einn af
höfundum Biblíunnar. — Slíkt
getur vissulega komið fyrir.
Kynhvötin er þess eðlis að hún
getur blossað upp og orðið til
þess að annar aðili hjónabands-
ins fellur fyrir freistingu utan *
hjónabandsins, sem verður til að
skapa erfiðleika sem virðast oft
óyfirstíganlegir. Ég reyni ekki
að réttlæta svona mistök, þau
eru mjög alvarleg. En ég hef oft
séð hvernig kona sem er í
þessum aðstæðum þýtur strax
til lögfræðings og biður um
skilnað. Ég leyfi mér að efast
um að sú hin sama eigi hinn
sanna kærleika. Hún er særð
djúpu sári, en hún spyr ekki:
Hvers vegna? — Svona mistök
verða oft þegar eitthvað er að í
hjónabandinu og ættu því þeir
aðilar sem lenda í slíku, hvort
sem það er konan eða maðurinn,
að spyrja: „Hvað er að í
sambandi okkar. Ef til vill er
ástæðan fólgin í áralöngu ójafn-
vægi jafnvel á öðrum sviðum
hjónabandsins. Einnig getur hér
verið um einangrað skot að ræða
sem alls ekki var nein alvara á
bak við og langt því frá að vera
skipulagt.
Svona áfall svíður oft mest
hjá aðilanum sem fellur, því að
hann hefur sært þann sem lofað
var ævilangri tryggð.
Það er ekki alltaf maðurinn
sem þannig fellur, þó að það sé
algengara. En sá sem hefur séð
konu lifa í 20 ára vansælu
hjónabandi, en falla svo fyrir
blíðu og ástúð annars manns í
eitt skipti, hann fer varlega í að
dæma.
A alltaf að segja frá svona
mistökum? Ef viljann til þess
vantar, þá er eitthvað mikið að.
En viljinn til að bera þetta einn
verður líka að vera til staðar ef
þörf krefur, til þess að leggja
ekki óbærilega byrði á hinn
aðilann, sem þá er ekki tilbúinn
að mæta ví. Það getur þurft að
bíða nokkurn tíma og segja svo
frá því. En ef sagt er frá svona
mistökum þá ber það líka vott
um að kærleikurinn þráir lækn-
ingu á sári, og það er fram-
gangsmáti, sem ekki ætti strax
að mæta með hótun um skilnað.
Slík játning gefur líka mögu-
leikann á að endurnýjast í öllu
tilliti og getur leitt til betra
kynlífs en nokkru sinni fyrr.
Kynlífið er ein af mestu
orkulindum persónuleikans. Það
er skapað af Guði og honum
velþóknanlegt. Það er gefið
okkur mönnunum til innihalds-
ríkara og hamingjusamara lífs,
til að halda lífinu á jörðinni
gangandi, til að binda tvær
manneskjur svo sterkum bönd-
um að þær þekki hvor aðra
niður í kjölinn. Kynlífið ber að
varðveita í sínu rétta varanlega
örugga umhverfi, þar sem það
getur fengið að þjóna tilgangi
sínum best. Frh. (Þessar greinar
eru úr greinaflokki eftir norska
geðlækninn Gordon Johnsen.)
Biblíulestur
vikuna 5.-11. nóvember
Sunnud. 5. nóv. Matt. 5:1—12
Mánud. 6. nóv. Lúk. 20:27—W
Þridjud. 7. nóv. Jes. 15:12—17
Miðvikud. 8. nóv. Kól. 1:18—23
Fimmtud. 9. nóv. Kól. 2:6—15
Föstud. 10. nóv. Opinb. 7:9—17
Laugard. 11. nóv. I. Þess
5:13—18