Morgunblaðið - 09.11.1978, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 9. NÓVEMBER 1978
Tortryggilegt skattframtal leiddi til
frekari rannsóknar í framtölum aft-
ur í tímann - Viðbótartekjur áætlaðar
hjá ættingjum
ótaldar til skatts
Með bréfi til X 8. janúar 1975
skoraði skattstjórinn í Reykja-
vík á X að veita ýmsar skýringar
á skattframtali hans árið 1974
og krafðist svars í síðasta lagi
hinn 15 s.m. En að mati
skattstjóra sýndi skattframtalið
neikvæðan lífeyri — lífeyrir
aðeins kr. 105.383.-. X svaraði
fyrirspurn skattstjóra með bréfi
þar sem hinn neikvæði lífeyrir
er skýrður með lántökum hjá
tveimur börnum hans og
tengdaföður, alls kr. 650.000.-,
sem X hafði láðst að telja fram
til skatts árið 1974 og voru til
viðbótar lántökum X innan
fjölskyldunnar frá fyrri árum
sem alls voru kr. 1.830.000.-.
Með bréfi skattstjóra dag-
settu 8. desember 1975 var X
tilkynnt að athugun hefði farið
fram á skattframtölum hans
árin 1971 — 1973. í þeirri
greinargerð eru þeir annmarkar
m.a. taldir á skattframtölunum,
að þau sýni ekki nægan lífeyri X
til handa og fjölskyldu hans og
skuldir hans við náin skyld-
menni fái ekki staðist og miði að
því að gera lífeyri X sennilegan.
Nokkrum dögum síðar var X
tilkynnt að eigi væri unnt að
fallast á skattframtöl hans þessi
árin, og að viðbótartekjur yrðu
áætlaðar honum, var honum
veittur tíu daga frestur til
andsvara. Var sú ákvörðun
skattstjóra reist á athugun
þeirri sem gerð hafði verið á
skattframtöium X.
Endurskoðandi X kærði
ákvörðun skattstjóra og mót-
mælti þessari áætluðu tekjuvið-
bót m.a. með þeim rökum að
fyrst nú vegna ónákvæmni X í
skattframtali ársins 1974, sæi
skattstjóri ástæðu til þess að
vefengja lífeyri hans fyrir fyrri
árin þrjú, enda ætti lífeyrir
þeirra ára að nægja miðað við
verðlag á þeim tíma. Skattstjóri
formleg hlið málsins í lagi, þar
eð telja yrði, að skattstjóri hefði
fullnægt tilkynningarskyldu
sinni, enda væru skatthækkan-
irnar hóflegar.
Skattstjóri hefði ekki
sinnt áskorunar-
skyldu sinni
skv. skattalögum
Umboðsmaður X lagði einkum
áhérzlu á það í málinu, að
skattstjóri hefði ekki fylgt
formkröfu 37. gr. skattalaganna,
þ.e. að áskorun til X hefði ekki
verið gerð nema vegna ársins
1974, og því væri viðbótarálagn-
ingin þessi þrjú árin með öllu
ólögleg. (í 37. gr. skattalaga
segir að skattstjóri skuli skora á
framteljanda að láta í té gögn
og skýringar, ef hann telur
framtal eða fylgiskjöl þess á
einhvern hátt ófullnægjandi).
Lífeyrir sé óaðfinnanlegur,
nema lánahreyfingar innan fjöl-
skyldunnar séu strikaðar út.
Tekjur X séu hækkaðar verulega
þessi árin, án þess að honum sé
veitt nægjanlegt ráðrúm til þess
að skýra mál sitt. Spurningin sé
því hvort greinargerðin og
tilkynningin frá skattstjóra
fullnægi áskorunarskyldunni,
sem orðuð sé í 37. gr. skattalaga.
Málsaðila greini ekki á um
tölulega hlið málsins, þ.e. álagn-
ingu gjaldanna á hinum áætluðu
viðbótartekjur. Mál þetta snúist
því ekki um upphæð gjaldanna
^ sjálfra, heldur um það, hvort
skattstjórnvöld hafi farið að
lögum um tekjuhækkanirnar, en
það atriði eigi undir dómstóla.
Niðurstaða
fógetaréttarinsi
Lögtaksgerðin
má fara fram
I niðurstöðum fógetaréttarins
segir m.a., að upplýst sé í
málinu, að hinn 8. janúar 1976
hafi skattstjóri sent X skriflega
áskorun um að skýra ýrnis atriði
í skattframtali hans árið 1974.
Athugun á því skattframtali
hafi síðan leitt til þess, að
skattframtölin vegna áranna
1970—1971, gjaldárin
1971 — 1973, voru einnig rann-
sökuð. I greinargerð og tilkynn-
ingu skattstjóra til X hafi
meginefnisatriðin, sem skatt-
stjóri reisti niðurstöður sínar á,
verið ónógur lífeyrir X og
tortryggilegar lántökur hans
hjá nánustu skyldmennum. Það
megi vera Ijóst að skattstjórn-
völd, skattstjóri og ríkisskatta-
nefnd telja hinar stöðugu lán-
tökur X hjá nánustu skyldmenn-
um óraunhæfar, enda megi
fallast á það sjónarmið umboðs-
manns Gjaldheimtunnar að X
hafi átt að vera í lófa lagið að
renna stoðum undir tilvist téðra
peningalána með því að leggja
fram sönnun fyrir úttekt láns-
fjárins úr peningastofnun, eink-
um þar sem peningar barna og
unglinga eru sjaldnast geymdir
undir koddanum, ef svo mætti
orða það. Þetta hefði X ekki
gert, enda þótt ljóst væri að
skattyfirvöld bæru brigður á
lántökurnar.
Telja verði, að greinargerð
skattrannsóknadeildar skatt-
stofunnar og þar að lútandi
tilkynning og síðan úrskurður,
sem staðfestur var af ríkis-
skattanefnd, rúmist innan 37.
gr. skattalaga, enda virðist
tekjuáætlunin ekki vera svo
óhófleg, að dómstólunum sé rétt
að grípa fram fyrir hendur
skattyfirvalda.
Skattyfirvöldum sé bæði rétt
og skylt að gagnrýna skattfram-
töl og það sé meginregla, að
framteljendur beri sönnunar-
byrðina gagnvart gagnrýni
þeirra. X hafi verið veitt tæki-
færi og nægilegt ráðrúm til þess
að koma að skýringum sínum og
gögnum og það hafi hann gert.
Ekki verði fallist á sjónarmið X
og með skírskotan til framanrit-
aðs líti rétturinn svo á, að hin
umrædda framtalsbreyting til
hækkunar og þ.a.l. gjald-
hækkunar hafi verið gerð eftir
lögum og reglum og því beri að
heimila framgang hinnar um-
beðnu lögtaksgerðar á ábyrgð
gerðarbeiðanda, Gjaldheimt-
unnar.
séu grunsamlegar. Engin
athugasemd hafi þó verið gerð
um þessi atriði, þegar skattur
var á lagður þau ár og gögn hafi
ekki komið fram síðan þessu til
stuðnings. Einnig væri á það að
líta að lánadrottnar X skv.
framtölum hans hafi ekki verið
krafðir skýringa á skuldaskipt-
um sínum við hann. Samkvæmt
þessu þótti 1. mgr. 38. gr. 1. nr.
68/1971 („Hver sá sem skýrt
hefur frá tekjum sínum eða
eignum lægri en vera ber og því
greitt minni skatt en honum ber
skylda til, skal greiða eftir á
skattaupphæð þá, sem undan
var dregin. Þó skal eigi reikna
skatt gjaldanda að nýju lengra
aftur í tímann én 6 ár“) eigi
hafa veitt skattstjóra heimild til
þeirra hækkana á tekjum X,
sem í máli þessu greinir. Þar
sem tekjuhækkanirnar séu ekki
lögmæt undirstaða úndir gjald-
hækkanir þær, sem lögtakskraf-
an lýtur að, beri að fella
lögtaksgerðina úr gildi og synja
lögtaks. Var Gjaldheimtan
dæmd til þess að greiða máls-
kostnað í héraði og fyrir hæsta-
rétti, en í héraði hafði sá
kostnaður verið felldur niður.
Urskurðinn í héraði kvaö upp
Valtýr Guðmundsson, settur
borgarfógeti í Reykjavík, og í
hæstarétti dæmdu hæstaréttar-
dómararnir Armann Snævarr,
Benedikt Sigurjónsson, Björn
Sveinbjörnsson, Magnús Þ.
Torfason og Þór Vilhjálmsson.
Dómur hæstaréttar
6. október síðast-
liðinn - Lögtaksmál
Þann 16. fcbrúar 1977 krafð-
ist Gjaldheimtan í Iieykjavík
með bréfi lögtaks hjá X til
tryggingar greiðslu gjald-
skulda hans, en umboðsmaður
X hafði fyrirfram mótmælt
framgangi lögtaksins með
bréfi. — En á X höfðu verið
úrskurðaðar viðbótartekjur og
tilheyrandi gjaldhækkun fyrir
árin 1971-1973, alls kr.
318.764, og var almennur lög-
taksúrskurður fyrir gjöldum
þessum uppkveðinn 16. ágúst
1976 og birtur þá þcgar í
dagblöðum.
Lögtaksmál þetta var þingfest
í Fógetarétti Reykjavíkur 18.
febrúar 1977 og gerði Gjald-
heimtan þær kröfur að réttur-
inn heimilaði framgang iögtaks
til tryggingar greiðslu ofan-
greindrar skuldar, ásamt
dráttarvöxtum og málskostnaði,
en X krafðist þess að framgangi
lögtaksgerðarinnar yrði synjað
og honum úrskurðaður máls-
kostnaður úr hendi Gjaldheimt-
unnar að mati réttarins.
Málavextir:
Lántökur
hafnaði kærunni og var þeim
úrskurði skotið til ríkisskatta-
nefndar sem staðfesti hann að
öllu leyti. I úrskurði nefndarinn-
ar segir m.a. að ekkert hafi
komið fram sem gefi skýringu á
lífeyri X þessi ár, en lífeyririnn
geti ekki staðizt.
Skattframtöl X
tortryggileg...
Rök gjaldheimtunnar
Kröfur Gjaldheimtunnar á
hendur X voru studdar þeim
rökum, að skattframtöl X hin
umræddu þrjú ár væru tor-
tryggileg, ekki sízt lántökur
hans hjá nánum skyldmennum,
sem gerðar væru í því skyni að
gera lífeyri hans sennilegan.
Ekki hefði verið gerð tilraun til
þess af hálfu X að renna stoðum
undir umræddar lánveitingar
með því að upplýsa úttekt
lánsfjárins úr innlánsstofnun-
um, þar eð ætla mætti að slíkar
fjárhæðir væru ekki geymdar í
heimahúsum. Ákvörðunin um
viðbótartekjurnar væri tekin af
réttum skattyfirvöldum og
Umsjón:
Asdís J. Rafnar
í Hæstarétti var
niðurstaðan gagnstæð
X áfrýjaði málinu til hæsta-
réttar í apríl 1977 og krafðist
þess að hinum áfrýjaða úrskurði
yrði hrundið og synjað yrði um
framgang hins umbeðna lög-
taks. Gjaldheimtan gagnáfrýj-
aði og krafðist staðfestingar
hins áfrýjaða úrskurðar og
málskostnaðar í héraði og fyrir
hæstarétti.
I dómi Hæstaréttar segir m.a.
að fallast megi á, að með bréfi
skattstjórans í Reykjavík 12.
desember 1975 hafi verið full-
nægt skilyrðum 38. gr., sbr. 37.
gr. skattalaga nr. 68/1971 og 7.
gr. laga nr. 60/1973 um áskorun
til skattþegns um að láta í té
skýringar og gögn um framtöl
sín, enda þótt eigi væri rétt að
skrá þar þá þegar áætlaðar
viðbótartekjur. Verði því ekki
fallist á kröfu X um niðurfell-
ingu af þessum sökum.
Rök skattstjóra fyrir hækkun
tekna X gjaldárin 1971 — 1973
séu þau, að lífeyrir hans sé
óeðlilega lágur og framtaldar
skuldir hans við nána ættingja
DÓMSMÁL
Grönduðu fimm
orrustuþotum?
Lusaka, 7. nóvember. Reuter.
JOSHUA Nkomo, leiðtogi skæru-
liða í Rhódesíu, sagði í dag að
mcnn hans hefðu grandað fimm
orrustuþotum stjórnarhersins
þegar þær hefðu gert árás á búðir
fylkingar hans fyrir nokkrum
dögum. Nkomo sýndi blaðamönn-
um ennfremur járnahrúgu og
sagði hana vcra leiíar
flugvélanna.
Heimildir herma að Rhódesíu-
her hafi gert þrjár árásir á stöðvar
Nkomos á síðustu tveimur vikum,
og segir Nkomo að menn hans hafi
gramjað 14 orrustuþotum stjórn-
arhersins í árásunum.
Þá var frá því skýrt í Salisbury í
dag að ágreiningur væri um það í
bráðabirgðastjórninni hvort hægt
yrði að koma á meirihlutastjórn
svartra í landinu 31. desember
næstkomandi. Búist er við endan-
legri ákvörðun stjórnarinnar í lok
vikunnar.