Morgunblaðið - 12.11.1978, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 12. NÓVEMBER 1978
Frá sovézku geimtækjasýningunni við tækni
húsinu
„Við
getum
ekkert
gert
án
rósa“.
Frá
sýningu
w
a
verkum
Ao haust
BRAGI ASGEIRSSON:

veturnottum
Maðurinn hélt utan seinni hluta
ágústmánaðar of? lenti í steikjandi
hita á fyrsta áfangastað, sem var
Stokkhólmur. Borgin reyndist
mjög falleg þessa síðsumardaga,
og e/ vorið er undanskilið, geta
menn vart óskað sér betri tíma til
utanlandsferða, sem farnar eru í
skoðunartilgangi í Evrópu, en
seinni hluta ágústmánaðar svo og
septembermánuð. A þeim tíma er
sólin ekki of heit og upplitar með
birtu sinni ekki í jafn ríkum mæli
•form bg liti í hafi og hauðri, þá eru
skuggar djúpir og mettaðir. Ferða-
langarnir eru snöggtum færri en
um hásumarið, þótt ennþá sé
fullnóg af þeim — auðveldara er
að íá hótelrými, og í mínu tílviki
eru vinir og starfsbrjeður að tínast
til borganna aftur eftir dvöl í
sumarhúsum eða annar% staðar á
jarðkringlunni. Þegar við, ég og
kona mín, stödd á Arlanda flug-
höfninni, slóum á þráðinn til Kurt
Ullberg«r, málara og Jdngmanns,
hafði hann einmitt komið fjórum
klukkuátundum áður til síns
heima í „Gamla Stan“, frá sumar-
húsi sínu á Gotlandi þar sem hann
hafði dvalið síðustu mánuði. Hann
^tefpdi (jkkur umsvifalaust á
vinnustofu sína, þar sem við
héldum til næstu 10 daga. Þetta er
• engin smáræðis vinnustofa og
auðveít áð^áta fara vel uffi sig þar
í öllu tilliti. Maður getur skrifað,
málað, þrykkt grafík-iftyndir og
hengt blöðin á sérhannaðan snúru-
útbúnáð í loftinu, lesið góðar
bækur og ennfremur ótalmargt er
viðkemur hagsmunamálum mynd-
listqjj-manna — ekki síst á alþjóð-
legum vettvangi, — lesið um
umhverfismál, e« húsráðandi er
einmitt þingmaður af Stokkhólms
léni og hefur með „kultur oeh
miljö“ að gera (menningar og
umhverfismál). Þá er þarna eldun-
araðstaða ágæt, rúmgóður ísskáp-
ur og aðgangur að afbragðs- og
kraftmiklu steypibaði. Eg tel þetta
einungis hér upp til að gefa nokkra
hugmynd um það, hvernig sænskir
listamenn, er búa í listamanna-
húsinu „Malongen", hafa það.
Húsið, sem er með allmörgum
vinnustofum myndlistarmanna, er
staðsett í þeim borgarhluta, er
„Södermalm" nefnist en almennt
nefnist rétt og slétt „söder“
(suður). Sumir listamannanna búa
í vinnustofum sínum, en Ullberger
býr í ágætri íbúð í gamla
borgarhlutanum (Gamla Stan),
innan um húsgögn í stíl við aldur
hússins, og hér bý<fur hann þeim
vinum sínum er sækja hann heim
upp á gainalt og fágætt brennivín,
er hann hefur bragðbætt með
sítrónuberkie Meira um þennan
mann í Lesbók seinna ...
~w~ I Stokkhólmi . og nágrenni
munu vera hvorki meira né minna
en 52 #öfn./neð hinu margvíslej^-
asta innihaldi, og mun engin borg
á Norðurlöndum geta státað af
nándar nærri svo mörgum söfnum
né fjölbreytni á því sviði. Stdkk-
hólmur er líka án nokkurs vafa
ríkasta höfuðborg Norðurlanda —
en auðævi eru þó ekki einhlít við
uppbyggingu safna — hér verður
að koma til skilningur á gildi og
þýðingu menningar. Má vísa til
þess, að fjölmargar borgir í
veröldinni, Jafn stórar eða stærri
en» Stokkhólmur hafa ekki f.leiri ;,
«öfn en svo, að telj*a má þau upp á
fingri annarrar handar.. Á söfn
kemur marglitur hópur fólks, og
það er langt frá því, að það séu
eingöngu „túristar", en þó rétt, að
vart éf þvérfiWað fyfir þeim yfir
hásumarið4 Þeir, er ferðast mikið,
falla ekki endilega undir hugtakið
„túristi" í venjulegri merkingu —
hér er líka hægt að tala um
skoðendur. Það er tvennt ólíkt að
koma þeim að kvöldi, sæll en
örþreyttur eftir miklar göngur á
milli safna og stuða, er viðk^m-
andi hugnast að kynnast, en að
liggja á baðströnd allan daginn
eða fara á milli á vegum ferða-
skrifstofa í þægilegum langferða-
bílum og láta þá misgóða farar-
stjóra teyma sig á tvist og bast.*
Það lætur að líkum, að það tekur
tímann sinn að skoða allann
þennan safnafjölda í Stokkhólmi
og ætli einhver að skoða þau mjög
vel, tekur þaö vísast heilt ár. Því
er að velja sér söfn, er maður telur
sig geta haft gagn af, og hlaupa
yfir sem flest í fyrstu lotu, en
skoða þau svo betur, er höfða
sérstaklega til manns. Eiginlega
hafðr ég það sem aðalerindi til
Stokkhólms, <að* sýna eiginkonu
minni borgina, fara aftur yfir
nokkur góð og^gild söfn og njóta
líf^ins í nokkra daga’áður en
haldið væri til Finnlands.
Mörgum finrfst Stokkhólmur
köld borg við fyrstu kynni bg eiga
erfitt með að aðlagast henni —
þeim finnst einnig sem borgar-
bragurinn og íbúarnir bera svip af
borginni. Þetta er þó ekki alfarið
mín reymsla, og kom ég þó fyrst til
Stokkftólms í svartasta skamm-
deginu fyrir réttum aldarfjórð-
ungi. Að vísu þótti niér borgin
nokkuð þung og mikil um sig en
jafnframt ævintýraleg, og ég hafði
ru^okk^.mikinn tíma til að ígrunda
slík llriði, því að allur tíminn fór í
skoðun myndlistarsýninga og
safna.
Eftir að hafa komið nokkrum
sinnum til borgarinnar og m.a.
dvalið þar í tvö skipti um nokkuð
skeið að sumarlagi, líkar mér æ
betur að dvelja þar. Borgin hefur
mörg andlit eftir því, í hvaða
hverfi maður býr og „Söder" held
ég að sé með þeim rólegari. Menn
ættu annars aldrei að dæma
stórborgir af fyrstu kynnum, slíkt
er mikil grunnhyggni — verra er
þegar menn koma til borga og hafa
fyrirfram gert sér' einhverjar
ákveðnar hugmyndir um þær
samkvæmt afspurn eða því, sem
viðkomandi hafa lesið sér til, —
slíkt lökar fyrir öllu óvæntu.
Stokkhólmur býður upp á flest,
sem menn geta yfirhöfuð óskað
sér, hvort heldur sem um listir eða
lesti er að ræða. Menn' geta bergt
af þeim lífsbikar, er þeir girnast.
Þar eru fagrir garðar og opin
svæði, breiðgötur ,með reisulegum
höllum, svo og þéttbýliskjarnar
með þröngum öngstrætum og
gömlum*byggingum. En Sf fátækt
og óhreinindum sér maður lítið,
því 35 Svíar eru almennt vel
stæðir og með afbrigðum hfeinlát-
ir. Ég *tla mér ekki að hrella fólk
með því að telja hér upp þau
rúmlega þrjátíu söfn, er ég hef náð
að skoða að marki, en mig langar
að nefna nokk'ur sem mér eru
sérstaklega minnisstæð, og um
leið vij* ég benda áhugasömurri'
mönnum á, að hvergi á Norður-
löndum fær m3ður jafn góðar
upplýsingar *um söfn og í Stokk-
hólrni — en ritlingur um þau
liggur allstaðar®frammi þar sem
ferðalangar halda til. — Þá^r svo
vel búið að söfnum og vel hugsað
fyrir jöllu, að heimsókn í þau er
^ánægj ulegur viðburður. WtTnjléga*
hafa flésti'r mikla ánægju af
heimsókn í Tæknisafniö, því að
það er mjög skemmtilega sett upp,
auk þess að vera fróújeikssjór úm
þróun tækninnar og tæknina á
"vSrum dögum. Unglingar ættu*
einkum að leggja leið sína þangað,
en annars er safnið girnilegt fyrir
fólk á öUum aldri. Þar er m.a. til
húsa síma-safn (telemuseum),
stórt og viðamikið og mjög áhuga-
vert, — var auðsæ ánægja fólks, er
skoðaði það. Þá er mjög hollt fyrir
nútímamanninn að upplifa þróun-
asögu talsímans — hina ótrúlegu,
margslungnu þróun á bak við það
að hafa þau forréttindi, að geta
einfaldlega tekið símatólið upp og
rabbað við fólk nær og fjær á
jarðkringlunni. Fæstir munu gera
sér grein fyrir því, hve gífurlega
mikil hugkvæmni og þrotlaus
vinna er hér aí> baki. Ekki spillir
það, að margir gamlir og nýir
talsímar og margt annað tilheyr-
andi eru ekki síður augnayndi en
ágætustu skúlptúrar. Þá má og
geta þesj, að mjög skemmtilegt
skipasafn er steinsnar frá tækni-
safninu. „
Er okkur bar þar að garði sto5
yfir»risavaxin sýning á*rússnesk-
um geimtækjtfm og voru það
undur mikil og býsn og áhugi fólks
gífurlegur.
<j/ið Slussen er Borgarsaf»ið —
þar er brugðið upp myndum úr
sögu borgarinnar og þangað þurfa
allir að leggja leið sína, er komnir
eru í þeim tilgang^ að skoða
borgina til’ að fá yfirsýn og '
samhengi. Á sögusafninu (Histor-
iska museet) getur maður m.a.
fylgst með sögu forfeðra okkar,
víkirfganna, daglegu lífi þeirra, því
er þeir lögðu sér til munns og
hvernig þeir byggðu hús og hof.
Þar*er til húsa eitt stærsta*safn
myiitar, verðlaunajieninga og peo ,
ingasgðla er ég®hef séð svo* og *
viðamikið samsafn gotneskra
hluta.
Á skaga þeimf er nefnist
„Djurgárden" (Dýragarðurinn),
eru mörg merkileg söfrf og fagrar '
býggingar — þar er m.a. Vasa-
skipið fræga, sem allir vilja sjá og
skoða — björgun þessa skips, er lá
333 ár á hafsbotni, er ævintýri út