Morgunblaðið - 12.11.1978, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 12. NÓVEMBER 1978
Karpov reiðubúinn
að tefia við Fischer
en hefur fengið nóg af Korchnoi
Buenos Aires 10. nóvember.
Frá Högna Torfasyni fréttaritara Mbl.
„Ég er reiðubúinn til að
tefla einvígi við Fischer, en
ég mun hins vegar * ekki
fallast á, eins og sumir
hafa lagt til, að það einvígi
yrði um heimsmeistaratit-
ilinn,“ sagði Anatoly Karp-
ov heimsmeistari í skák, er
ég spurði hann að því hvort
hann væri reiðubúinn til að
tefla við Bobby Fischer.
„Við höfum okkar
ákveðnu reglur innan Fide
um tilhögun keppninnar
um heimsmeistaratitilinn
og menn verða að gera sér
grein fyrir því að ég get
ekki sniðgengið reglur Al-
þjóðaskáksambandsins."
Um styrkleika Fischers nú
sagði Karpov: „Ég held að
hann hafi tapað einhverju
af styrkleika sínum, en ég
tel hann mikinn skákmeist-
ara.“
Boris Spassky fyrrum
heimsmeistari var við-
staddur þetta spjall og
hann spurði Karpov, hvað
hann teldi um afstöðu
skáksambands Sovétríkj-
anna til þátttöku sovézkra
skákmanna í mótum, þar
sem Viktor Korchnoi
verður þátttakandi. „Ég
veit ekki hver afstaða
skáksambands okkar er, en
persónulega hef ég fengið
nóg af því að tefla við
Korchnoi," sagði Karpov.
„Ekki ég,“ sagði þá
Spassky. „Ég kýs að berjast
Karpov
áfram við Korchnoi á skák-
borðinu en vil ekki berjast
gegn honum á öðrum svið-
um. Annars held ég að
óhætt sé að spá því að
sovézka skáksambandið
muni ekki senda keppendur
á mót, þar sem hann verður
meðal þátttakenda." „Það
kann að vera,“ sagði Karp-
Fischer
ov.“ Korchnoi hefur sent
frá sér ýmsar pólitískar
yfirlýsingar og þær kunna
að hafa sín áhrif. Hann
hefur borið sovézka skák-
sambandið þungum sökum
og það kann að bregðast við
þeim á einhvern hátt, þótt
ég geti ekki sagt til um
hver þau viðbrögð verða.
Spassky
Korchnoi
Síðan barst talið að ein-
víginu á Filipseyjum: „Ég
var ekki í mínu bezta
keppnisskapi," sagði Karp-
ov.
„Stundum náði ég mér
vel á strik, en ég hafði enga
ánægju af að tefla þetta
einvígi. Ég sat undir stöð-
ugum árásum og móðgun-
um frá andstæðingi mín-
um, bæði persónulegum og
pólitískum, hlutum, sem
koma skák ekkert við.
Ég hafði lýst því yfir
áður en einvígið hófst, að
ég væri þarna kominn til að
tefla skák, en ekki til að
þjarka um stjórnmál eða
aðra hluti óviðkomandi
skákinni."
þörf er á stöðugri fræðslu um eðli
þess og þróun. Það er hlutverk
stjórnmálamannanna að hafa
þannig stjórn á þróuninni, að
vinna manna breytist í almenna
hagsæld. Þeir hljóta því í senn að
vera bæði uppfræðendur og stjórn-
endur, því að vegur þeirra vex, ef
þeir ávinna sér traust með
gjörðum sínum og tekst að sann-
færa menn um, að rétt sé á málum
haldið.
Þvi miður verður ekki sagt um
umræður á Alþingi á þessu hausti,
að þær hafi einkennst af viðleitni
til að gera þjóðinni grein fyrir því
í hvers konar erfiðleikum hún er
stödd. Er það augljós breyting frá
því sem var í tíð fyrri ríkis-
stjórnar, því að þá lágu ávallt fyrir
ítarlegar upplýsingar um stöðu
þjóðarbúsins og sett voru fram
markmið, sem voru til þess fallin
að koma í veg fyrir kollsiglingu og
meiriháttar ófarnað. Verulegur
árangur náðist einnig á ýmsum
sviðum.
Adgerdalítil
þjódfélög
I grein sinni minnist Jean-
Francois Revel á „sífellt aðgerða-
minni þjóðfélög". I þessum orðum
felst áminning um nauðsyn þess,
að hver og einn láti til sín taka sé
honum misboðið. Menn sitji ekki
aðgerðalausir, þegar þeir verða
varir við að verið er að ganga á
rétt þeirra. Láti sér ekki nægja að
gera kröfur til annarra heldur geri
einnig kröfur til sjálfra sín.
Það er tvímælalaust andstætt
íslenskum hugsunarhætti að kjósa
fremur að lúta forsjá annarra en
vera sjálfs sín herra. Hitt er þó
ljóst, að íslenska þjóðfélagið er að
verða sífellt aðgerðaminna. Alltof
algengt er að menn komi sér
undan því að axla ábyrgð og forðist
í lengstu lög að þurfa að taka
óvinsælar ákvarðanir. I slíku
andrúmslofti þróast ópersónuleg
kerfisstjórn best, skrifstofuvald
nafnleysingja fær tækifæri til að
teygja fingur sína inn á æ fleiri
svið. Menn skjóta sér á bak viö
samtök í stað þess að koma fram
sem einstaklingar.
Oftar en einu sinni heyrist sagt,
að nauðsyn sé á „sterkri stjórn"
hér á landi. Ekki er tekið undir þá
kröfu, ef í henni felst ósk um
afskipti af stóru sem smáu. Hins
vegar á hún rétt á sér, ef um það er
að ræða, að menn vilja viðnám
gegn sífelldri kröfugerð á hendur
ríkisvaldinu, sem að lokum
greiðist úr vasa skattborgaranna.
Einkenni aðgerðalausra þjóð-
félaga er einnig, að þau leyfa
mönnum átölulaust að vaða uppi
með hvers konar firrur. Jafnvel er
það þolað, að skólar séu notaðir til
undirróðurs gegn lýðræðislegum
stjórnarháttum í þágu skoðana,
sem boða afnám skoðanafrelsis og
skerðingu mannréttinda. Hvað
segja menn til dæmis um eftir-
farandi tilvitnun úr kennslubók í
íslenskum framhaldsskólum:
„... I bók Brynjólfs Bjarnasonar
„Með storminn í fangið“ (fyrra
bindi, bls. 60—61) er opinberri
hugmyndafræði í okkar samfélagi
lýst á þennan hátt: (Síðan kemur
löng tilvitnun og lýkur henni með
þessum orðum:) „Það græðir
enginn á drepsóttum. Aftur á móti
eru til voldugir menn sem græða á
styrjöldum. Og þeir sem mestu
ráða í þjóðfélaginu græða á
fátækt, þeir njóta gæða lífsins ...
vegna þess að aðrir eru fátækir, og
þess vegna er fátæktinni haldið
við og örbirgðin ræktuð, þrátt
fyrir að vísindunum hefur tekist
að finna orsök hennar og ráðið til
að útrýma henni.“
Er unnt aö sitja aðgerðalaus
undir því, aö þetta sé kennt sem
gagnrýni á „opinbera hugmynda-
fræði í okkar samfélagi"? Er það
svo hér á landi, að fátæktinni sé
„haldið við og örbirgðin ræktuð“ af
því að „þeir sem mestu ráða í
þjóðfélaginu græða á fátækt"? Á
þeim tímum rannsóknarþing-
mennsku, sem nú eru að hefjast,
ættu þingmenn að krefjast
rannsóknar á þeirri undirróðurs-
starfsemi sem fram fer í skólum
landsins og kostuð er af almanna-
fé.
Ákafi margra við að koma
ofangreindum boðskap og öðrum
álíka að í skólum landsins er svo
mikill, að þeir ná varla að festa
mótmæli sín á blað fyrir reiði,
þegar að er fundið og hulunni svipt
af undirróðrinum. Þegar menn sjá
fram á reiðilesturinn, sem þeir fá
yfir sig, blaki þeir við ósónianum,
kjósa þeir frekar að sitja aðgerða-
lausir. Tilgangi orðhákanna er
náð, þeir hafa stöðvað uniræðu
fyrir opnum tjöldum. Fullvissir
um, að stóryrðin duga best til að
haida mönnum frá því að láta í
ljós skoðanir sínar, hafa sömu
menn stofnað styrktarsjóð fyrir
þá, sem gerast lögbrjótar með
skrifum sínum.
Skyldu margir, sem leggja út af
orðum Brynjólfs Bjarnasonar í
skólum landsins og nota þau sem
gagnrýni á „opinbera hugmynda-
fræði í okkar samfélagi" vekja
athygli nemenda á óðrum
kenningum Br>njólfs? Til dæmis
um viðhorf manna til skoðana
Brynjólfs má vitna í bók Arnórs
Hannibalssonar, Kommúnisma, en
þar segir t.d. á bls. 139:
„Niðurstaðan af hinni „djúp-
stæðu krufningu" Brynjólfs
Bjarnasonar á veldi Stalíns er sú,
að það hafi aðeins verið
„þjáningarfullir vaxtarverkir hins
nýja þjóðfélags", „gelgjuskeið
nýrra þjóðfélagshátta“.
Slík líking sannar vissulega ekki
neitt — en hún lýsir mæta vel
þeirri stefnu, sem höfundurinn
boðar: Stalínisminn er jafn eðli-
legt og sjálfsagt fyrirbæri og
vaxtarverkir ung\'iðis. Hann er
sósíalisminn, sá sósíalismi sem
Brynjólfur Bjarnason aðhyllist og
boðar Islendingum. I hans augum
er sósíalismi alls engin bót á
mannlegum högum, leið til betra
lífs, — hann er ákveðið valdakerfi,
sem á að kúga þjóðirnar undir sig,
því að þær vita ekki sjálfar, hvað
þeim er fyrir bestu. Hann er
réttlæti byssukúlna og dýflissna
fyrir hvern þann, sem dirfist að
óhlýðnast. Og Brynjólfur Bjarna-
son veit hvað er réttlæti.Hann er
bróðir Andans.“ En á öðrum stað
segir Arnór Hannibalsson: „I
augum Brynjólfs er einstaklingur-
inn aðeins holdguð eining hins
mikla Anda, hvers staðgengill
Stalín var.. .“