Morgunblaðið - 12.11.1978, Blaðsíða 44

44
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 12. NÖVEMBER 1978
Þorsteinn Guójónsson;
K.O. Schmidt og „Guð-
irnir á Síríusi”
Hver var K.O. Sehmidt?
Þessu er í fyrsta la>;i þannin að
svara, að hann var þýskur rithöf-
undur, fæddur árið 1904 í bænum
Lahoe við FlensborK í Slésvík, ok
átti til danskra forfeðra að telja
eins og marttir Slésvíkurbúar. En
hann lézt í borjíinni Reutlinj;en í
Suðvestur-Þýzkalandi að kvöldi
þess 21. desemher 1977, og hafði
hann þá búið á þeim slóðum í meir
en 50 ár on átti að baki sér nærri
því jafnlanKan rithöfundarferil.
Reyndar hafði hann aldrei verið
starfsaniari sem rithöfundur en
þes;ar hið óvænta fráfall hans bar
að. Bókum hans er stundum skipt í
þrjár höfuðgreinar: 1. Þær sem
miða að kynninf;u á dulfræðilegum
on heimspekilet;um ritum, aust-
rænum on vestrænum, fornum otí
nýjum. 2. Lífsleiðbeininttabækur í
ætt við þær sem mikið eru nú
lesnar víða á Vesturlöndum og
eitta að auðvelda fólki að ttera sér
efnivið úr hverdatísleik samtím-
ans. 3. Bækur sem varða tiltíantí
lífsins ok þroskun hæfileikanna
með framtíðarmarkmið fyrir aug-
um. Lífsspeki, dulspeki ou heim-
speki eru þannij; aðalviðkvæðin í
þeim fjölmörgu ritum, sem K.O.
Schmidt hefur skilið eftir sig.
\'arð hann af þessu vinmart;ur og
vinsæll, bæði sem rithöfundur off
sem maður, ot; sóttu mart;ir styrk
ok ráð til hans, sem illa hafði
t;ent;ið að finna sér viðfangsefni í
lífinu.
Líklet;a hefði þó ekkert af þessu
mej;nað að vekja verulegan áhuga
þess, sem þetta ritar, á þessum
rithöfundi, ef ekki hefði komið
annað til. K.O. Schmidt hafði f.vrir
allmört;um árum skrifað almenna
fræðslubók um stjörnufræði, sem
hann nefndi „Stjarna meðal
stjarna" (Stern unter Sternen), ok
er hún, eins ok margar bækur um
slíkt efni frá síðari árum, miklu
jákvæðari gagnvart hugsun um líf
á öðrum stjörnum en bækur um
sama efni voru áður. Höfundurinn
heldur fram lífi á öðrum stjörnum
ok leitast við að setja stjörnu-
fræðina í samband við sjálft eðli
mansins. Af þessu hefði mátt ætla,
að einhver glóð sannfæringar um
“annað og rneira" en ytri ásýnd
stjarnheimsins brynni að baki
áhuga hans á að fræða um þessi
efni. Elnda fór það svo, í framhaldi
af „Stjörnu meðal stjarna“, að
áður en K.O. Schmidt lyki ævi
sinni átti hann eftir að birta
lesendum sínum nokkuð það, sem
hann hafði lengi og vel geymt í
fylgsnum huga síns.
Árið 197ö kom út á forlagi G.E.
Schröders (Kleinjörl við Flens-
borg) bókin Guðirnir á Síríusi
eftir K.O. Schmidt, og meðal
annars vegna þess hve kunnur og
vinsæll höfundurinn var þá þegar
orðinn, fjölgaði lesendum brátt,
enda var þetta hið mesta af-
kasta— og útgáfuár á rithöfundar-
ferli hans. \ „Guðunum á Síríusi"
segir hann frá furðulega stórkost-
legum vitrunum, sem fyrir hann
bar á barnsaldri, það er á tólfta
árinu (1915) og síðar endurnýjuð-
ust að nokkru árin 1927 og 1941.
Urn 60 ára skeið þagði K.O.
Schmidt nær því gersamlega yfir
þessum auði hugar síns, meðan
enn var langt í land, að menn væru
viðbúnir því að veita viðtöku
slíkum boðskap. Tilraunir hans til
að klæða þessa reynslu sína í
einhvern þann búning, sem sam-
tíðin viðurkenndi, höfðu líka
reynzt árangurslausar. Enda fór
svo, að þegar hann loksins gat
komið sér að því að láta þetta frá
sér fara, þá var það með því að
gera hreint fyrir sínum dyrum og
segja söguna eins og hún hafði
komið honum fyrir, án alls bók-
menntalegs klæðnaðar. En þetta
gerðist, eins og að ofan greinir,
árið 1976, og mátti varla seinna
vera, því rúmu ári síðar var K.O.
Sehmidt látinn.
Kom það þó mörgum á óvart, því
að hann hafði starfað með fuliri
orku til hinztu stundar.
Úr ævisögu K.O. Schmidts skal
fátt eitt rakið hér, enda mun hún
ekki hafa verið viðburðarík á
yfirborði. Hann var alla tíð einn
þeirra, sem Þjóðverjar nefna „die
Stillen im Lande“, en það eru
hóglátir og góðviljaðir menn, sem
vinna þjóðfélaginu og einstakl-
ingunum gagn í kyrrþey, án
yfirborðsskarkala, og má þeim
jafna við þá sem Forn-Islendingar
nefndu spaka menn eða spekinga.
En það orð þýðir, eins og merking
þess ber með sér: hæglátir menn
og vel stilltir. En það að vera cel
stilltur, leiðir einmitt af þessu
sambandi við lengra komna íbúa
stjarnheimsins, sem K.O. Schmidt
lýsir svo aðdáanlega í bók sinni
um „Guðina á Síríusi".
K.O. Schmidt' menntaðist í
fyrstu til þess að vera bóksali eða
stjórnandi fyrirtækis af slíkri
gerð, og kom það honum að góðu
haldi í sambandi við lífsstarf sitt,
sem var að fræða og mennta góða
lesendur með þeim bókum, sem
hann skrifaði. Hann ávann sér
LADA
1600
Allar tegundir af LADA fyrirliggjandi
Lada 1200 ca. kr. 2.130 pús.
Lada 1200 station ca. kr. 2.140 pús.
Lada 1500 station ca. kr. 2.230 pús.
Lada 1500 Topas ca. kr. 2.540 pús.
Lada 1600 ca. kr. 2.710 pús.
Lada Sport ca. kr. 3.570 pús.

Tryggið ykkur LADA
á lága verðinu.
Hagstæðir
greiðsluskilmálar.
Bilreiðar & Landbúnaðarvélar hí.
Sudurlandsbraul 14 - Reykjavík - Símí 38600
ALLT TIL VATNS-, HITA- OG
FRÁRENNSLISLAGNA
1. rör 4. fittings
2. röraeinangrun 5. Danfoss
3. vafningar sjálfvirkir hitastillar o.fl.
- OKKAR LAUSN ER BETRI LAUSN -
J. ÞORLÁKSSON & NORÐMANN H.F
Skúlagötu 30 - Sími 11280
ýmsar heiðursnafnbætur sem lær-
dómsmaður og rithöfundur, en
hélt slíku lítt á loft, og aldrei
safnaði hann veraldarauði, heldur
var hitt lengi, að hann kostaði
sjálfur útgáfu bóka sinna. En það
breyttist þegar aldur færðist yfir
hann, Þá fór að verða arðvænlegt
að gefa út bækur hans.
K.O. Schmidt giftist ekki og átti
ekki börn, enda mun maður með
lífsstefnu slíka, sem hann markaði
sér, naumast hafa átt margra
kosta völ um tekjuöflun og aðra
aðstöðu á þeim umbrotasömu
árum, sem gengu yfir fyrri hluta
ævi hans. Á stríðsárunum sat
hann um tíma í fangabúðum vegna
einhvers, sem hann hafði sagt eða
ritað, og jafnframt var bókaút-
gáfufyrirtæki hans lokað. Borgar-
stjóranum í Reutlingen tókst þó
síðar að fá hann lausan, og lofaði
að koma honum fyrir við það að
„sleikja frímerki", svo að „þessi
Schmidt geti ekki lengur gert neitt
af sér“. En ekki leið á löngu, áður
en áhrifa hans og þekkingar færi
að gæta þarna til góðs, og eftir
stríðið átti hann góðan hlut að
uppbyggingunni, einkum á sv'iði
bókasafna og listasafna Reutling-
enborgar. Borgarbókavörður og
borgarsagnfræðingur var hann
þar til ársins 1969, að hann lét af
störfum fyrir aldurs sakir.
K.O. Schmidt var alla ævi mjög
fús til starfa fyrir aðra, og.ýmsar
voru þær andlegar hreyfingar, sem
hann studdi með ráðum og dáð.
Hann var einn hinn fyrsti til að
kynna læk ingahreyfingu Emils
Coué hins franska á millistríðsár-
únum í Þýskalandi. I guðspeki-
hreyfingunni starfaði hann lengi, í
esperantohreyfingunni, í friðar-
hreyfingum þeim, sem hann taldi
þess verðar að styðja þær, og lengi
studdi hann mjög þá hreyfingu,
sem kennd er við „nýja hugsun“
(New Thought), án þess þó að
gerast henni skuldbundinn. í
Suðurameríku er hann kunnur
sem friðarrithöfundur, í Japan
sem lífsspekingur, Hann átti mjög
auðvelt með að komast í samband
við leitandi og hugsandi menn af
ýmsum þjóðernum og styðja starf
þeirra, en þó leit hann jafnan fyrst
og fremst á sig sem Germana —
þrátt fyrir allt sem á undan var
gengið — og sýnir það bezt innri
styrk hans og sannan drengskap.
Eins og margir hugsandi Þjóð-
verjar horfði Karl Otto Schmidt —
en svo hét hann fullu nafni —
mjög til Norðursins eftir því, sem
koma skyldi. Og ein hin mesta
gleði hans á efri árum var það,
þegar vim hans, A.R. Walther og
P.Bötz, tókst að koma verkum
hans verulega á framfæri í Sví-
þjóð, um 1972—73, og var hann
þeim innilega þakklátur fyrir þá
dáð. — Mikil vinátta var með
honum og hinni ágætu Elizabeth
Kvber v. Boltho, sem enn býr
háöldruð í Heilbronn, og manni
hennar, Manfred K.vber, dýra-
sagnahöfundi.
Árið 1971 lagði K.O. Schmidt
ieið sína til íslands, en varð að
nokkru fyrir vonbrigðum, því
honum fannst liggja hér í landi
einhver deilukenndur ættvíga—
andi, en þó spáði hann, að úr því
mundi rætast og íslendingar
niundu ná hinni réttu stefnu.
Hingað horfði 'hann, og hingað
leitaði hans dýpsti grunur, en
sennilega hefur enginn, sem hann
hitti, getað sagt honum frá því, að
kenning, sem líktist hans eigin,
væri hér fyrir löngu komin fram.
En dálítið athyglisvert er það,
og eins og í ætt við fyrirheit, að
sama ár sem bókin hans um
guðina á Síríusi kom út í Þýska-
landi, skyldi hér á landi vera gefin
út bókin „Astrobiology“ sem stefn-
ir að nokkuð líku marki.
Langa og furðulega orsakakeðju
er að rekja frá því að báðar þessar
bækur komu út, þangað til höfund-
ur hinnar síðarnefndu frétti af
hinni fyrrnefndu, og komst í
samband við þá, sem nú halda
áfram verki K.O. Schmidts að
honum látnum.
Þorsteinn Guðjónsson.