Morgunblaðið - 16.11.1978, Síða 39

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 16. NÓVEMBER 1978
39
Þórður Jónsson,Látrum:
V eturnóttahugleiðing
um helstu dægurmálin
Látrum. 22. okt.
Það var einn veturnóttamorgun-
inn, eftir dagatalinu 19/10, sem
hér á vesturhorni landsins var út
að líta sem stundum í hörku-
veðrum á þorranum og góunni,
semsagt, norðan stormur uppí 10
vindstig, með frosti og mikilli
snjókomu. Þetta kom mörgum
mjög á óvart, vegir urðu ófærir á
svipstundu, svo sumir lentu í
smáerfiðleikum. En þessi mikli
snjór stóð ekki lengi og er nú að
mestu horfinn á fyrsta sunnudag í
vetri þegar þetta er skrifað.
íslensk veðrátta er söm við sig.
Þessi misseraskipti eru um
margt sérstætt tímabil sem fólk
kann að muna lengi. Ný ríkisstjórn
er að hreiðra um sig í stjórnarstöð
þjóðarskútunnar og þegar farin að
senda út fyrirskipanir til áhafnar-
innar, sem virðist bíða í ofvæni
eftir hvað komi næst, eða hvaða
kosningaloforð verði efnt næst, og
hvernig, miðað við gefna stefnu
fyrir kosningar.
Ný fjárpest herjar nú sauð-
fénaðinn, svokölluðu riðuveiki
(ekki kosningaloforð) sem lengi
hefir þó verið vitað um, en látin að
mestu í friði af sjórnvöldum, og
fengið að þróast uppí stór vanda-
mál. Á þessum tölvu- og korta-
gerðar tímum er allt kortlagt,
pestin sem annað, og er nú dreift
um korti af flestum pestum í
sauðfé, þar á meðal kláða sem of
lengi hefir loðað við, og er
sauðfjárbændum til vanvirðu, eins
og lús í skólum er þjóðinni til
vanvirðu, en það er meira feimnis-
mál, því aldrei komist á kort en
mætti þó gera það.
Alvarlegast af
mörgu alvarlegu
Það alvarlegasta af mörgu
alvarlegu til umhugsunar við þessi
missern.skipti eru þó umferðar-
slysin sem orðið hafa á þessum
haustdögum, og sem mér finnst að
stjórnvöld fyrr og nú láti sig alltof
litlu varða, hér er þó okkar
dýrmætustu eign um að ræða,
mannslífin, sem eru óbætanleg,
fyrir nú után allt fjármunatjón,
örkumla fólk, glataða lífs-
hamingju, og hvers konar röskun á
lífsleið fólks, samfara sorg og
samviskubiti.
Margir aðilar hafa hér vel á
tekið til varnar þessu böli, sem ber
að þakka, en betur má ef duga
skal, hér geta allir lagt hönd og
hug að verki án fjármuna, og
áberandi rödd úr stjórnstöð
þjóðarskútunnar framsett í sjón-
varpinu af og til mundi styrkja
mjög samstöðu almennings um
slysavarnir í umferðinni.
Landbúnaðarmálin
— um fátt eru
menn sammála
Landbúnaðarmálin eru að von-
um mikið rædd meðal bænda um
þessi tímamót sumars og vetrar,
sá málaflokkur hefir löngum verið
mikill að vöxtum og margslunginn
í okkar þjóðmálaumræðu, en er
aldrei margslungnari og fjölþætt-
ari en einmitt nú. Um fátt eru
menn sammála í þeirri umræðu,
sumir vilja fóðurbætisskatt, aðrir
ekki. Sumir vilja burt með allan
tilraunabúskap ríkisins í búfjár-
rækt, aðrir ekki, sumir vilja taka
fyrir allt sauðfjárhald þéttbýlis-
manna, aðrir ekki. En um eitt og
eitt eru menn þó sammála, eða
ekki hefi ég heyrt annað en menn
vilji koma í veg fyrir að farið verði
að flytja út dilka til slátrunnar í
suðurlöndum þar sem þeim verði
svo slátrað með aðferð sem við
viðurkennum ekki, það er að segja
með svæfistungu, þótt við sjálfir
hefðum mun ruddalegri aðferð við
aflífun sauðfjár okkar um aldir,
það er, skárum það á háls á þann
hátt sem blóðið skilaði sér best úr
skrokknum. Heyrði ég-talað um
afburðaskurðarmenn sem skáru 70
í brýnunni, en ég sá ekki slíka
afburðamenn að verki, en góða
samt. En okkur hefir farið mikið
fram á flestum sviðum, og þó
nokkuð í mannúðlegri meðferð á
skepnum, þó minnst í sambandi
við slátrun sauðfjar, þar vill
mannúðin enn víkja fyrir hags-
munasjónarmiðum. Sjálfur er ég á
móti þessum útflutningi, ekki
sérstaklega vegna slátrunarað-
ferðarinnay, heldur þess sem
kindin kynni að þurfa að líða, frá
því bóndin afhendir hana hér uppi
á íslandi og þar til hún fær
banastunguna af hendi Arabans.
Offramleiðsla
— stærra bú?
Þá eru menn almennt sammála
um, að offramleiðsla sé í okkar
landbúnaði, og þar þurfi meiri
stjórnun. Sjálfur er ég ekki svo
viss um að offramleiðslan sé svo
mikil, við ættum sem best að geta
borðað þennan kjötbita sem við
framleiðum, þá ætti ekki að vera
vandræði með mjólkurdropann og
smjörskökuna, ef þetta fengist á
góðu verði, það hafa allar verðfell-
ingar áþreifanlega sannað, og þá
liði þessari þjóð miklu betur,
einkum börnunum, og við vitum,
að það var landbúnaðarhokrið sem
bjargaði þjóðinni á hennar verstu
tímum, það skulum við muna.
Frammámenn í landbúnaði hafa
haldið uppi linnulausum áróðri á
undanförnum árum um að bændur
stækkuðu búin, og það hafa
þéttbýlisneytendur tekið undir,
talið sig þá fá ódýrari vöru, en
þetta hefir því miður ekki farið
svo. Bændur hafa að sjálfsögðu
farið eftir þessu, og fjöldi þeirra
fengið titilinn: „Þeir skara fram
úr“ með tilheyrandi, sem ég efast
ekki um að þeir eiga, en skara þeir
fram úr í því að framleiða sína
vöru með sem minnstum til-
kostnaði svo neytandinn geti
fengið vöruna á sem hagkvæmustu
verði? Svo virðist ekki vera.
Hámarks afurðir
með lágmarks
tilkostnaði
Eg hef lítið haft með skólagöngu
að gera um ævina og þekki þvi lítið
til búnaðarskóla sem annarra
skóla, en ég læt mér detta í hug, að
sé einhver námsgrein vanrækt í
okkar fyrirferðar mikla skólakerfi
frá tá og upp í hárssvörð, að þá
hljóti það að vera hagnýt hagfræði
í líkingu við það sem lífið sjálft
kennir fólki. I þeim skóla hef ég
helst lært og þaf af leiðandi er það
sennilega, að ég hef alltaf verið
þeirrar skoðunar, að höfuðmáli í
okkar búfjárbúskap sé að hafa sem
besta og afurðamesta gripi og gera
þeim vel, fjöldinn skiptir ekki
mestu máli. Þarna koma inn í
dæmið til leiðbeininga tilraunabú
ríkisins, sem sumir vilja nú leggja
niður til að minnka framleiðsluna,
en ég leyfi mér að mótmæla þvi
harðlega, og þá af minni reynslu,
og er það sérstaklega tilraunabúið
á Hesti, sem ég hef fylgst með í
mörg ár og mikið lært af, þótt þeir
ágætu menn sem þar eru viti
ekkert um það. En nú er svo
komið, að ég tel mig kominn
verulegra lengra en þeir í því að ná
hámarksafurðum með lágmarks-
tilkostnaði, og hefði ég áhuga á að
fá einhvern tíma tækifæri til að
ræða það við þá persónulega, af
hverju þeir hafa ekki náð lengra,
en þar til sendi ég þeim kveðju
mína og þakkir fyrir góða og ódýra
fræðslu.
bórður Jónsson.
Það hefir stundum hrokkið upp
úr okkar ágæta frammámanni
bændasamtakanna, Gunnari Guð-
bjartssyni, að það séu ekki litlu
búin sem skapi mestan vandan.
Þetta er sjálfsagt alveg rétt hjá
þeim glögga og víðsýna manni, á
litlu búunum er yfirleitt meira
lagt upp úr einstaklingnum í
bústofninum og meira fyrir hann
gert ef hann þarf þess með.
Eitt af vandamálum stóru bú-
anna einkum þar sem landþröngt
er, er ofbeitin. Ofbeit er miklu
meiri og víðtækari en menn vilja
vera láta, og hún mun eiga
verulegan þátt í þeirri vandræða-
stöðu sem landbúnaðurinn er nú í,
og sumir vilja ná honum úr með
fóðurbætisskatti, en að minu viti
tekst það ekki.
Stokka þarf
spilin upp
Ekkert getur bjargað land-
búnaðinum út úr þessum vítahring
nema að stokka spilin upp, miða
framleiðsluna sem mest við innan-
landsþarfir, að óbreyttum
markaöshorfum, og sú framleiðsla
sé fengin með mun minni tilkostn-
aði en nú er, og það af þriðjungi
eða helmingi minni hjörð en nú er.
Þ.á væri vítahringurinn rofinn,
færri gripir þýddi minni ofbeit,
meiri gróður, meiri afurðir, minni
áburðarkaup, minni fóðurbæti.
Allt þetta ætti að stuðla að því að
neytandinn fengi vöruna á mun
lægra verði en nú er, bóndinn
fengi hærra kaup, land hans
mundi gróa betur, vinnuálag á
bóndann mundi stórminnka, stór-
ar fjárhæðir í erlendum gjaldeyri
mundu sparast í minni fóður-
bætiskaupum, áburði, vélum og
olíum.
Það er talið að um síðustu
áramót hafi verið í landinu uppað
900 þús. ærgildi í sauðfé, og 900
þús. ærgildi í nautgripum. Það
væri mikill árangur ef hægt væri
að fækka þessum ærgildum um V4
í hvorri grein, en ná sama
afurðamagni, með miklu minni
tilkostnaði, og ég vildi að það væri
gert án þess, að skorin væri niður
þau 3,79% af sauðfjáreign lands-
manna sem talið er að þéttbýlis-
menn eigi að gamni sínu, því sú
sauðfjáreign er þeim ánægjulegt
tómstundagaman, og verulegt upp-
eldisatriði fjölda barna. Við ætt-
um að fara hægt í það að drepa
bóndann úr huga og hjarta þétt-
býlisbarnanna, heldur hlúa að
honum og fagna þar sem hann enn
skýtur upp kollinum. „Bóndi er
bústólpi, bú er landstólpi."
Móðgun við
þingmenn
Eitt af því sem mikið umtal
hefir vakið um þessar veturnætur,
er sú hugmynd sem skotið hefur
upp kollinum að stofna félag
skattgreiðenda sem vinna ætti
gegn ofsköttun á skattgreiðendum
af hendi löggjafans og stjórnvalda.
Fáránlegri hugmynd man ég ekki
að hafa heyrt á opinberum vett-
vangi, og mér krossbrá, þegar ég
sá í Morgunblaðinu að ungir
sjálfstæðismenn töldu sig vera
þessu meðmælta, en ég vona að
það hafi verið grín og segi því:
„Fyrr má nú aldeilis fyrr vera“.
Mér finnst þetta veruleg
móðgun við háttvirta alþingis-
menn miðað við það, að þeir hafa
unnið eið eða drengskaparheit að
stjórnarskránni, en 40 gr. hennar
byrjar svo: Engan skatt má á
leggja né breyta né af taka nema
með lögum. Og 77. greinin hljóðar
svo: Skattamálum skal skipa með
lögum. (undirstrikun mín.^Og mér
er til efs um, að slík félagsstofnun
fengi staðist fyrir 73. gr. stjórnar-
skrárinnar en hún hefst svo: „Rétt
eiga menn á að stofna félög í
sérhverjum löglegum tilgangi, án
þess að sækja þurfi um leyfi til
þess." Tilvitnun lokið, ég leyfi mér
að efast um að tilgangurinn með
félagsstofnun þessari gæti talist
löglegur:
Líki okkur ekki við yfirmenn
skútunnar, þá, sem við höfum
valið, þá eigum við að skipta um
þá, þegar að okkur kemur næst,
það er lýðræði, engan uppsteyt um
borð.
Meinið sjálft
látið óhreyft
Þetta uppþot um varnaraðgerðir
í skattamálum er vafalaust fram
komið vegna hinnar óvinsælu
veturnótta-skattheimtu sem að
sjálfsögðu verður mjög óvinsæl, og
ekki minnstu líkur til að þungi
hennar lendi á hinum raunveru-
legu breiðu bökum heldur á hinum
sem síður skyldi. Sú held ég hljóti
að veröa raunin á. Meinið sjálft,
sem hefir verið að grafa um sig á
undanförnum árum í grunni skatt-
heimtunnar, er látið óhreyft, en
réttlæti í skattamálum ef hægt er
um það að tala fæst ekki fyrr en
það mein er burt skorið. Vonandi
ber núverandi ríkisstjórn gæfu til
að láta gera það svo vel takist, með
alveg nýjum skattalögum, því þau,
sem fyrir eru, eru um svo margt
ekki marktæk að mínu mati, en
um það rabba menn síðar. Við
ættum sem lengst að hafa í heiðri
hið forna spakmæli: „Með lögum
skal land byggja en með ólögum
eyða.“
Látrum 22.10 1978.
Sonybúðin opnar
NÝLEGA var opnuð ný
verzlun, Sonybúðin, á horni
Austurstrætis og Lækjargötu.
Japansk íslenzka verzlunar-
félagið hf. rekur þessa nýju
verzlun, en þar eru á boð-
stólum hljóm- og sjónvarps-
tæki og fleira frá hinu heims-
þekkta japanska fyrirtæki
Sony.
Framkvæmdastjóri Sony-
búðarinnar er Kenichi
Takefusa. Hann sagði í stuttu
samtali við blaðið að Sony-
vörur hefðu fengist hér á landi
í 12 ár en nú væri í fyrsta
skipti boðið upp á allar fram-
leiðsluvörur fyrirtækisins.
Sagði framkvæmdastjórinn að
í hinni nýju verzlun væri boðið
upp á eitthvert mesta úrval
sjónvarps-, útvarps- og hljóm-
tækja hér á landi auk skyldra
hluta.
Rafeindasérfræðingur Sony-
verksmiðjanna er dr. Leo
Esaki, sem hlaut Nóbelsverð-
laun árið 1973, Sony hefur
fengið margvísleg verðlaun
fyrir framleiðsluvörur sínar,
m.a. sérstök verðlaun fyrir
litsjónvörp 1972 og myndsegul-
bönd 1976.
Myndin er af Kenichi Takefusa og Erni Georgssyni verzlunarstjóra í hinni nýju verzlun.