Morgunblaðið - 24.11.1978, Síða 10
10
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 24. NÓVEMBER 1978
Halldór Guðjónsson:
Ék hef lengi átt von á því að
einhverjir meðlimir VerðbólKu-
nefndar svöruðu tveimur grein-
um sem éjí skrifaði í Frjálsa
verslun fyrir nokkru og það er
mér gleðiefni að Jón Sigurðsson
hagrannsóknarstjóri skuli nú
hafa svarað þeim hófsamlega
hér í blaðinu. Athugasemdir
hagrannsóknarstjóra hafa þó
ekki nægt til að snúa mér til
betra álits á skýrslu Verðbólgu-
nefndar, ég held enn að hún sé
hörmulega vond. Hún kann þó
að vera í sjálfu sér meinlaus
eins og vikið verður að síðar.
Ástæðurnar fyrir þessari
fastheldni við fyrri skoðanir eru
tvær. í fyrsta lagi virðast mér
athugasemdir hagrannsóknar-
stjóra missa marks. Hann gefur
nánari skýringar á efni skýrsl-
unnar, skýringar sem ekki er að
finna í skýrslunni sjálfri en
virðast að hans dómi nauðsyn-
legar til að skýrslan verði rétt
skilin. Ef svo er þá áttu þessar
skýringar að standa skýrum
stöfum í skýrslunni. Hagrann-
sóknarstjóri gerir mér jafn-
framt upp eina eða tvær skoðan-
ir sem ég hef ekki og hef aldrei
haft. Hann telur mig t.d. hljóta
að reisa athugaseir mínar um
gjaldeyrisreikninga í einkaeign
á þeirri kenningu „að menn, sem
eiga erlendan gjaldeyri reyni að
losa sig við hann telji þeir hættu
á gengislækkun“. Þetta hefur
mér aldrei dottið í hug. Hag-
rannsóknarstjóri hlýtur að hafa
heyrt þetta frá einhverjum
öðrum sem hann hefur rætt við
um þessi mál og ætti að snúa sér
til þess manns til umræðu um
þetta merkilega efni.
Hin ástæðan fyrir fastheldni
minni við fyrri skoðanir er sú að
ég bar greinar mínar fyrir
birtingu undir sex hagfræðinga,
einn lögfræðing, einn verkfræð-
ing og einn mann með fullu
brjóstviti. Mig minnir meira að
segja að ég hafi líka til endan-
legs trausts og halds borið þær
undir einn guðfræðing sem hélt
því fram að verðbólguvandinn
væri betur kominn í höndum
prestastefnu en Verðbólgu-
nefndar. Flestir þessara manna
voru mér sammála en tveir eða
þrír þeirra fundu tvö göt í
athugasemdum mínum, en mér
tókst í viðræðum við þá að setja
undir þau bæði og breytti því
engu í greinunum.
En ég ætla ekki hér né
nokkurs staðar annars staðar að
anæla grein hagrannsóknar-
stjóra í einstökum atriðum. Ég
get ekki fengið af mér að skrifa
um það sem hagrannsóknar-
stjóri hefur skrifað um það sem
ég hef skrifað um það sem
Verðbólgunefnd hefur skrifað af
því að það býður heim þeirri
hættu aðg þyrfti síðar að lesa
það sem hagrannsóknarstjóri
hefði skrifað um það sem ég
hefði skrifað um það sem hann
hefur skrifað um það sem ég hef
skrifað um það sem Verðbólgu-
nefnd hefur skrifað. Fýsi ein-
hvern lesanda þessarar greinar
og greinar hagrannsóknarstjóra
að vita hvort hann hefur mig
svo háir, þegar peningaframboð
er mikið í góðæri, að ósennilegt
er, að ávöxturnartækifæri fynd-
ust jafnharðan innanlands."
Þetta kann að virðast torskil-
ið í fyrstu, en skýring fylgir í
næstu setningu. „Þegar pen-
ingaframboð er mikið, er því
eðlilegast að hluti þess sé
ávaxtaður erlendis, nema þörf
reynist fyrir það innanlands,
eins og nánar er vikið að hér á
eftir. Með því móti væri
auðveldara að halda jafnvægi
áningamarkaði með jafnari
vaxtakjörum, sem án alls efa
kæmi öllum atvinnuvegum til
góða.“
Misskilningur Halldórs liggur
í því, að hann gætir þess ekki, að
hér á landi hafa vextir lítil sem
engin áhrif á peningaframboð,
Skýrsla
heimilt að slíta umfjöllun um þá
úr þessu sambandi og fjalla um
þá sérstaklega eins og hagrann-
sóknarstjóri áfellist mig þó fyrir
að gera?
Það er rétt hjá hagrann-
sóknarstjóra að greinar mínar
eru nokkuð metnaðarfullar, en
þar er ekki um að ræða persónu-
legan fræðilegan metnað minn.
Slíkur metnaður er mér greini-
lega ekki heimill og ég hef hann
engann. Ég hef hins vegar
metnað fyrir hönd fræða sem ég
kann smávegis í og virði. Ég hef
jafnframt fræðilegan metnað
fyrir hönd hagrannsóknarstjóra
og samstarfsmanna hans, ég
vildi gjarnan sjá þá beita
fræðum sínum til hins ýtrasta.
Ég hef enn eins og hver annar
Islendingur þann met að land-
inu sé vel stjórnað og þá einkum
stjórnað af skynsamlegu viti og
öllum tiltækum fræðilegum og
tæknilegum ráðum. Þessi
þrefaldi metnaður réði birtingu
greina minna.
Án tillits til þess hvort
athugasemdir mínar um skýrsl-
Verðbólgunefndar
fyrir réttri sök eða hvort ég hef
Verðbólgunefnd fyrir réttri sök
þá hvet ég hann til að lesa
greinar mínar og skýrslur Verð-
bólgunefndar og bera hvort-
tvöKRÍa undir hagfræðing eða
viðskiptafræðing sem ekki var í
nefndinni. Ef menn fýsir hins
vegar að gera upp hug sinn um
skýrsluna sjálfa nægir að lesa
hana eina og sleppa bæði
skrifum mínum og hagrann-
sóknarstjóra.
Það væri reyndar mjög æski-
legt að sem flestir læsu skýrslu
Verðbólgunefndar og gangi þá
jafnframt sjálfir úr skugga um
hverhig hún er. Mig grunar að
mjög fáir hafi gert þetta. Þótt
mér hafi orðið tíðrætt um
skýrsluna síðustu mánuðina og
ég hafi talað við marga menn
um hana veit ég ekki af nema
einum manni sem hefur lesið
hana alla gaumgæfilega. Ég veit
reyndar að nokkrir nefndar-
manna lásu skýrsluna ekki alla
áður en þeir tóku endanlega
afstöðu til hennar og hún var
birt. Ef skýrslan er eins óvin-
sælt lestrarefni og mig grunar
þá er hún efnis síns vegna að
sjálfsögðu meinlaus þótt áhuga-
leysi manna um efnið sé það alls
ekki.
Þótt mér þyki óráð að and-
mæla athugasemdum hagrann-
sóknarstjóra beint í einstökum
atriðum get ég að fordæmi
Þorgeirs Hávarsonar ekki stillt
mig um að höggva á einn stað í
grein hans. Hann segir:
„Halldór telur, að um „hag-
fræðilega villu" sé að ræða, þar
sem sagt er, að „... virkari
vaxtastefna er tvímælalaust
nauðsynleg, en einkar ólíklegt er
þó, að vaxtabreytingar einar
dygðu ávallt til að koma á
jafnvægi á peningamarkaðinum.
Til þess þyrftu vextir að vera
að því leyti sem það er af
erlendum uppruna. Vaxtabreyt-
ingar hér innanlanhafa hvorki
áhrif á fiskgengd í sjónum né á
eftirspurn eftir afurðum okkar
erlendis."
Ef sú kenning hagrann-
sóknarstjóra, að vextir hafi ekki
áhrif á fiskgengd, er rétt, og það
efast ég ekki um, og ef það er
jafnframt rétt að fiskgengd ráði
mestu um peningaframboð hér,
hvað hefur það þá upp á sig að
lla um vexti, háa eða lága, eins
og gert er í þeirri málsgrein
skýrslunnar sem hagrann-
sóknarstjóri vitnar til og ég
endurtók hér að ofan. Ef vextir
skipta engu eða óverulegu máli
hér ándi eru þeir þá ekki
jafnframt mjög laust tengdir
meginefni skýrslunnar sem hag-
rannsóknarstjóri segir vera að
finna í þeim kafla sem tilvitnun
hans er tekin úr? Ef vextir eru
svo latengdir meginefni skýrsl-
unnar er þá ekki fullkomlega
una eru réttar eða rangar (ég er
með þessu alls ekki að skipta um
skoðun) og án tillits til þess í
hvaða anda þær voru skrifaðar
og hvort þær voru stórorðar eða
ekki hlýtur hagrannsóknarstjóri
að viðurkenna að það er ekki
aðeins full þörf heldur alger
nauðsyn að skýrslan sé lesin og
rædd af gagnrýni og þá helst af
fræðilegri gagnrýni. Skýrslan er
ekki fullkomin, hún hefði mátt
innihalda fræðilegar útlistanir
segir hann sjálfur. Auðvitað átti
skýrslan að vera fræðilega rétt í
öllum atriðum jafnvel þótt
nefndinni væri aðeins ætlað það
mjög svo vafasama hlutverk að
ná samstöðu með sundurleitum
hópi manna. Skýrslan er ekki
fyrir nefndina heldur fyrir allt
aðra aðila sem mest ríður á að
skýrslan sé rétt frá sjónarmiði
fræðanna, annars er skýrslan
ekki hæf til notkunar.
En það er ekki nóg með það að
nauðsyn sé að gagnrýna skýrsl-
Emil Als:
íslenzka sjónvarpið
og Eystrasaltslöndin
Nýlokið sýningu á
„norrænum" þáttum um
baltnesku þjóðirnar hjá sjón-
varpinu. Hverjum var það ætl-
andi, ef ekki Skandinövum, að
lítilsvirða þessar smáþjóðir og
móðga Islendinga í einu vet-
fangi með blindri aðstoð
íslenska sjónvarpsins? Hverju
þjónar sú tvöfeldni að draga
fram sérkenni og menningu
þessarra þjóða í skugga Sóvét en
þegja um þann mikla harm og
þá reiði, sem býr í hjörtum allra
þjóðhollra Eistlendinga, Letta
og Litháa? Hafa íslenzk ráðu-
neyti eða almenningur á íslandi
afskrifað á einu bretti þrjár
smáþjóðir uppá nokkrar
milljónir; þjóðir er mæla á eigin
tungum og vilja hafa á sér snið
frjálsra manna? Er „íslenskur"
fjölmiðill að innsigla hlutskifti
þessa fólks með blekkingar-
frásögnum andlegra skemmdar-
verkamanna við sænska sjón-
varpið? Til er orðtak „séð með
sænskum augum". Það táknar,
að farið er gáleysislega með
söguefni og gætt fremur áróðurs
en hlutleysis og sannsögli. Þessu
þarf ekki að lýsa fyrir Islending-
um sem hafa horft á sænska
sjónvarpið. Við eigum að krefj-
ast þess af íslenska sjónvarpinu,
að það leggi niður þann ávana
sinn að láta Islendinga skoða
heiminn með sænskum augum
og helst eiga stjórnendur þess
að hafna allri milligöngu
Skandinava þegar fjalla á um
málefna annarra þjóða.
Pólitískir smitberar ráða lögum
og lofum í „norrænum" sjón-
varpsrekstri. Efnisval þeirra og
tök á málum eru með þeim
hætti, að krafan um afnám
ríkiseinokunar á sjónvarps- og
útvarpsrekstri á vaxandi fylgi
að fagna meðal Skandinava.
íslenska sjónvarpið verður að
sýna meira sjálfstæði, veita
öflugra viðnám þeirri áróðurs-
og fölsunarhneigð sænska sjón-
varpsins og leppa þess, sem er í
seinni tíð tekin og rugla heims-
mynd íslendinga.
Jafnótt og Islendingar hug-
leiða hin raunverulegu örlög
Eystrasaltsríkjanna vaknar hjá
þeim samúð með þjóðum þeirra.
Engin ærleg persóna í landi
okkar er til viðtals um að afsaka
framferði hinna grályndu
Kremlverja eða þýs þeirra í
Eystrasaltslöndum. Enginn
sómakær Islendingur situr þegj-
andi undir því, að breitt sé yfir
blóðblettina og smelli aftöku-
sveitanna við austanvert
Eystrasalt með fallegum lit-
myndum og viðtölum við flótta-
menn í ríki draumanna. Þeim er
vorkunn þessum baltnesku lista-
mönnum, sem talað var við í
hinum „norrænu" sjónvarps-
þáttum að geta ekki lýst niður-
lægingu landa sinna nema undir
rós.
Lettneski rithöfundurinn
(landfrótta) A.G. Irbe ritar í
Mbl. þann 18. nóv. Tæpitungu-
laust er komið beint að kjarna
málsins: Eystrasaltslöndin eru
hernumin og þjóðfrelsi þeirra
fótumtroðið.
Á fjölda íslenskra heimila er
til bók, sem í þýðingu Sigurðar
Einarssonar hlaut heitið:
Örlaganótt yfir Eystrasalts-
löndum. Ants Oras er höfundur-
inn og kann hann að segja sögu
þjóða þessarra, sem eru mæddar
undir hervél Moskvu og sviknar
af bakstungumönnum heimafyr-
ir. Frásögn Oras er kennslu-
bókardæmi um aðferðir
fimmtuherdeilda og nauðsynleg
lesning þeim, er kunna vilja skil
á sviptingum þeim, er eiga sér
stað á útjöðrum stórveldisins í
austri.
Emil Als.
Málfríður Einarsdóttir
Úr sálar-
kirnunni
Ný bók Málfríð-
ar Einarsdóttur
LJÓÐHÚS hafa gcfið út aðra bók,
sem hefur að geyma greinasafn og
hugleiðingar Málfríðar Einars-
dóttur. en fyrri bók hennar af sama
toga, Samastaður í tilverunni, kom
út í fyrra og vakti athygli.
Nýja bókin nefnist Úr sálarkirn-
unni. í bókinni er fjöldinn allur af
stuttum þáttum, aðallega minninga-
brot Málfríðar og hefur þeim verið
skipt niður í níu meginkafla.
Ur sálarkirnunni er alls 285 bls. að
stærð, prentuð í Odda og bundin í
Sveinabókbandinu. Sverrir Haralds-
son gerði káputeikningu.
■