Morgunblaðið - 24.11.1978, Side 16
16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 24. NÓVEMBER 1978
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveínsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guómundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson
Aðalstræti 6, sími 10100.
Aðalstræti 6, sími 22480.
Áskriftargjald 2200.00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasölu 110 kr. eintakið.
„Það sem helzt hann
varastvann...”
Olafur Jóhannesson, forsætisráðherra, hefur lagt fram í
ríkisstjórninni tillögur sínar um aðgerðir í efnahagsmálum 1.
desember n.k. Áður höfðu allir stjórnarflokkarnir lagt fram
hugmyndir sínar í þessu efni. Hugmyndir og tillögur stjórnarflokk-
anna koma ekki heim og saman á ýmsa grein, en falla þó í sama eða
svipaðan farveg að því er lýtur að umsömdum verðbótum á laun.
Verðbótum, sem koma eiga til góða launþegum 1. desember n.k.,
samkvæmt gerðum samningum aðila vinnumarkaðarins og ákvæðum
um kaupgjaldsvísitölu. Afstaða Ólafs Jóhannessonar, forsætisráð-
herra, og Framsóknarflokksins, kemur ekki á óvart. Hún er í fullu
samræmi við efnahagsráðstafanir fyrri ríkisstjórnar, sem gripið var til
í febrúar- og maímánuði sl., og núv. forsætisráðherra og
Framsóknarflokkurinn stóðu að. Sá einn er munur á, að nú er gengið
nokkuð lengra í skerðingarátt verðbóta á laun, jafnframt því sem
heitið er hliðarráðstöfunum, sem hljóta að valda verulegum
útgjaldaauka hjá ríkissjóði og þar af leiðandi aukinni skattheimtu í
einni eða annarri mynd.
Flokkur núverandi forsætisráðherra, Framsóknarflokkurinn, beið
umtalsvert áfall í tvennum kosningum á þessu ári, sem fréttaskýr-
endur hafa ekki sízt rakið til efnahagsráðstafana fyrrverandi
ríkisstjórnar — þ.e. viðnáms gegn víxlhækkunum kaupgjalds og
verðlags — og kosningabaráttu Alþýðuflokks og Alþýðubandalags í
framhaldi af þeim. Báðir þessir síðast nefndu flokkar kölluðu þær
ráðstafanir „kauprán". Þeir gerðu kröfu um „samningana í gildi", þ.e.
að staðið yrði að fullu við verðbótaþátt kjarasamninga og
kaupgjaldsvísitölu. Sú krafa var sett fram sem höfuðbaráttumál
kosninganna með tilheyrandi heitstrengingum og drengskaparyfir-
lýsingum. „Kosningar eru kjarabarátta," sögðu þessir flokkar. Og þeir
unnu verulegan sigur, einkum Alþýðuflokkurinn. En fyrrverandi
stjórnarflokkar biðu hnekki. Það hlýtur því að vera nokkur sárabót
fyrir Ólaf Jóhannesson að vera kallaður til að mynda ríkisstjórn fyrir
„sigurvegarana", eftir að formenn Alþýðuflokks og Alþýðubandalags
höfðu báðir gefist upp á stjórnarmyndun. Kórónan á þessari uppákomu
forsætisráðherra er samt sú að leiða þessa fyrrverandi stjórnarand-
stöðuflokka til hliðstæðra ráðstafana þeim, sem fyrrverandi
ríkisstjórn greip til í efnahagsmálum — og þeir þá deildu hvað harðast
á. Bæði Alþýðuflokkur og Alþýðubandalag hafa nú í raun viðurkennt
með tillöguflutningi að hvert atriði fyrri efnahagsaðgerða hafí verið
rétt og að öll stóru orðin, sem sögð vóru í kosningabaráttunni, hafi
verið innantóm, ósönn og.til þess eins framsett að villa um fyrir fólki
og krækja í kjörfylgi á fölskum forsendum. Eftir stendur það eitt, að
vandinn sem við er að glíma er stærri og verri viðureignar í dag fyrir
þá sök, að þessir flokkar brugðust ábyrgð í atkvæðavon.
Það er mál út af fyrir sig, sem ekki verður rætt frekar nú, að
samningar vóru hvorki settir í gildi að fullu hjá ríki eða
sveitarfélögum, sem komust undir áhrif Alþýðuflokks og Alþýðu-
bandalags á þessu kosningaári. Fjárhagsgeta ríkis og sveitarfélaga var
ekki sögð þola þau útgjöld, sem af því leiddi. Og nú leggur
Alþýðubandalagið til í tillögum, sem flokksráð þess setur fram, að
aðeins 6—7% af 14.1% umsamdra verðbóta á laun, skv. kaupgjaldsvísi-
tölu, sem koma eiga til greiðslu 1. desember nk., verði greidd, eða
tæpur helmingur verðbótanna. Eftirstöðvum á að mæta með öðrum
hætti, sem satt að segja liggur ekki of ljóst fyrir enn sem komið er. Nú
er lapnaþáttur í rekstri atvinnuvega og verðlagsþróun allt í einu farinn
að skipta máli hjá Alþýðubandalaginu og sömu röksemdir tíndar til um
viðnám gegn verðbólgu og vísitöluskrúfu kaupgjalds og verðlags og hjá
fyrri ríkisstjórn. Betra er að vísu seint en aldrei að Alþýðubandalagið
viðurkenni staðreyndir efnahagslífsins og þjóðarbúskaparins, en
óneitanlega eru foringjar þess nú séðir frá nýju sjónarhorni sem
taglhnýtingar formanns Framsóknarflokksins, standandi í því sama
„kaupráni" og þeim sömu efnahagsráðstöfunum, er þeir fordæmdu sem
hæst í vör er leið. Það sem helzt hann varast vann, varð þó að koma
yfir hann.
Eins og nú er ástatt í atvinnu- og efnahagsmálum ber til þess brýna
nauðsyn að sýna virkt aðhald í ríkisfjármálum, skila umtalsverðum
tekju- og greiðsluafgangi ríkissjóðs og greiða niður uppsafnaðar
skuldir hans. Fjárfestingu verður að miða við það, sem mest er
aðkallandi og arðsamast, þ.e. skilar tilkostnaði sem fyrst aftur í
tekjum eða sparnaði. Sparnaður í þjóðfélaginu þarf að vaxa til að
mynda nauðsynlegt lánsfjármagn. Allt þetta eru nauðsynlegar
samverkandi aðgerðir í viðnámi gegn verðbólgu, til að skapa jafnvægi
og stöðugleika í atvinnu- og efnahagslífi, samhliða því sem
víxlhækkunarkerfi vísitölunnar er vængstíft. Því miður ber
fjárlagafrumvarp ríkisstjórnarinnar, og ósamstaða stjórnarfiokkanna
um gerð þess, stefnu og markmið, ekki nægilegan vott framangreindra
meginatriða, sem mynda forsendu árangurs. Morgunblaðið mun ljá
hverju því máli lið, er horfir til góðs á þessum vettvangi, en beita
áhrifum sínum til að hamla gegn ævintýramennsku og ábyrgðarleysi.
Þjóóargjöfin og landgræóslan:
Eyða fyrir dyrum
ef ekki verður
framhald á starfinu
„ÞESSAR aðgerðir okkar eiga að
skapa hreyfingu fyrir áframhaldi
þjóðargjafarinnar. því það má
ekki undir neinum kringumstæð-
um láta staðar numið eftir 1979.
Ef ekki verður þá haldið áfram
með nýrri áætlun og nýrri
þjóðargjöf, þá er eyða fyrir
dyrum.“ sagði Hákon Guðmunds-
son formaður Landverndar í
samtali við Mbl. í gær, en á
fulltrúafundi Landverndar í Ölf-
usborgum um helgina var gerð
samþykkt um nauðsyn þess að
gera nýja áætlun og halda áfram,
þegar 5 ára áætluninni, sem
unnið hefur vcrið að, lýkur á
næsta ári. „Þetta starf hefur
borið margháttaðan árangur,“
sagði Hákon. „Og það verður að
halda þvi' áfram.“
Sem kunnugt er var þjóðargjöf-
in samþykkt á hátíðafundi Al-
þingis á Þingvöllum 1974, 1000
milljónir króna verðtryggðar, til
landgræðsluáætlunar sem unnið
skyldi eftir á árunum
1975—1979. Mbl. leitaði í gær til
dr. Björns Sigurbjörnssonar for-
stjóra rannsóknastofnunar land-
búnaðarins, Sveins Runólfssonar
landgræðslustjóra og Sigurðar
Blöndals skógræktarstjóra, en
þeir voru meðal ræðumanna á
fulltrúafundi Landverndar, og
bað þá að lýsa mikilvægi þjóðar-
gjafarinnar og þeim viðhorfum,
sem skapast, þegar henni lýkur.
Veröum aö fá
tækifæri til að beita
vitneskjunni
„Það hefur orðið geysilega
ánægjulegur árangur af því starfi,
sem okkur hefur tekizt að vinna
vegna þjóðargjafarinnar. Það má
orða það þannig, að við stöndum
nú með geysilega mikið magn
upplýsinga í höndunum, en okkur
vantar frekari rannsóknir til að
læra að beita þessum upplýsing-
um. Það yrði því óskaplegt áfall, ef
ekki verður haldið áfram,“ sagði
Björn Sigurbjörnsson forstjóri
rannsóknastofnunar landbúnaðar-
ins.
Björn sagði að hluti þeirra hefði
runnið til fjögurra verkefna.
Stærst þeirra eru rannsóknir á
landnýtingu, beitarrannsóknir, og
sagði Björn að þær væru taldar
yfirgripsmestu rannsóknir sinnar
tegundar á Norðurlöndum. „Þess-
ar rannsóknir hafa valdið straum-
hvörfum í þekkingu okkar á
nýtingu landsins," sagði dr. Björn.
„Það má segja að við vitum nú,
hvað hægt er að bjóða gróðurlend-
inu án þess að því hnigni og í
framhaldi af því verðum við að
finna aðferðir til að nýta landið og
Þjóðdansar í
Þjóóleikhúsinu
ÞJÓÐDANSAFÉLAG Re.vkjavík-
ur heldur sýningu í Þjóðleikhús-
inu á sunnudag, 26. nóvember,
klukkan 15.00 og mánudag, 27.
nóvember kl. 20.00. Sýndir verða
gamlir dansar. söngdansar og
dregin upp svipmynd frá heldri
manna dansleik í Reykjavík frá
19. öld.
í fyrsta hluta er reynt að gæða
gömul danskvæði og þjóðlög lífi og
tengja hvort tveggja heimildum
söngdansa fyrri alda. Sérkenni
kvæða og laga eru snar þáttur í
söngdönsunum, en þeir eiga rætur
í gömlum heimildum og brotum
dansa og leikja, sem varðveitzt
hafa allt til þessa dags, sumir
þeirra óskráðir, aðrir í rituðum
heimildum hérlendis, en þrír
dansanna eru fengnir frá erlend-
um samtímaheimildum.
I þriðja þætti, gömlu dansanna,
er sýnishorn af þeim dönsum, er
Sigríður Valgeirsdóttir og Mín-
erva Jónsdóttir hafa safnað síð-
ustu tvo áratugi, víða að af
landinu. Þar á meðal er Vefarinn,
en inn í hann er fléttað víkivaka,
og gamli marzinn.
Efnivíöur til listrænnar
nýsköpunar
Þjóðdansafélag Reykjavíkur var
stofnað 17. júní 1951. Aðalhvata-
maður að stofnun félagsins var dr.
Sigríður Valgeirsdóttir kennari og
var hún formaður þess mörg
fyrstu árin.
í samtali við Sigríði kom fram,
Dr. Sigríður Þ. Valgeirsdóttir.
að tilgangur félagsins er að vekja
áhuga á innlendum og erlendum
þjóðdönsum og stuðla að kennslu
þeirra og útbreiðslu. Einnig að
safna að skrásetja dansskýringar,
kvæði og lög, svo og að stuðla að
endurvakningu íslenzkra þjóðbún-
inga.
Sigríður Valgeirsdóttir sagði: —
Þá hefur það verið á stefnuskrá
félagsins frá upphafi að kynna
erlenda þjóðdansa jafnt sem ís-
lenzka. Söngdansarnir eru menn-
ingararfleifð, sem hefur margþætt
gildi, þó að þeir séu ekki í
upprunalegu formi. Þeir eru
menningarverðmæti og nákvæmar
athuganir á þeim gætu fyllt út í
heildarmynd horfinna þjóðhátta.
Einnig eru dansarnir og lögin
efniviður til listrænnar nýsköpun-
ar með þjóðlegum blæ. Væri hægt
að stuðla að kynningu á eigin
þjóðháttum, svo og annarra þjóða
með því að taka efnið upp í
skólum. Þjóðdansafélag íslands
hefur haft sérstöðu á Norðurlönd-
unum hvað það varðar að hafa
erlenda dansa í verkefnaskrá sinni
en tiltölulega stutt er síðan hin
Norðurlöndin hættu að einskorða
sig við innlenda þjóðdansa ein-
göngu. Síðastliðið ár var stofnað
sérstakt rannsóknaráð Norður-
landa til að annast athuganir á
þjóðdönsum, kvæðum og lögum,
þróun þessara þátta á Norðurlönd-
um. Ráð þetta er i tengslum við
Norðurlandaráð og er jafnframt
hlekkur í alþjóðlegu sambandi um
þjóðdansa og þjóðlög, sagði Sigríð-
ur að lokum.
Þjóðdansafélagið hefur oft farið
til útlanda til sýninga, þar á meðal
á Norðurlandamót á þriggja ára
fresti. Einnig hefur félagið sýnt í
Austurríki, Þýzkalandi og Kanada,
en í Kanada var hópnum boðið á
sérstaka lokasýningu og tekin
klukkutíma kvikmynd af dans-
flokknum, en sú kvikmynd hefur
ekki verið sýnd hér.
Fyrir utan starfsemi sýningar-
flokksins eru fjölmennar deildir
barna, unglinga og fullorðinna á
öllum aldri.
Starfsemi félagsins er borin
uppi af áhugafólki, en ríki og borg
hafa veitt því viðurkenningu og
fjárhagslegan stuðning. Nú síð-
ustu árin hefur Æskulýðsráð
einnig greitt götu þess.
Búningar við sýninguna eru
gamli upphluturinn, stutt og síð
pils, faldbúningar og gamli karla-
búningurinn. Sauma félagsmenn
sjálfir búninga sína, en Þjóð-
dansafélagið leggur til efnið.
Tónlstin við sýninguna eru
gamlir dansar og þjóðlög í radd-
setningu Jóns. G. Ásgeirssonar
tónskálds, en hann hefur jafn-
framt samið inn í lögin, þar sem
nauðsynlegt hefur verið. Hljóm-
eyki sér um söng við uiidirleik
hljóðfæraleikara.
Sýningarnar eru eins og áður
segir á sunnudag kl. 15.00 og
mánudagskvöld kl. 20.00.