Morgunblaðið - 24.11.1978, Side 28

28
MORGUNBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 24. NÓVEMBER 1978
Ingibjörg Þórðardótt-
ir fráFirði—Minning
Fa-dd 24. nóv. 1918.
Dáin 13. nóv. 1978.
Abyrfíðar- og brautryðjenda-
storf eru oft erfið. Gildir það í
einkalífi, við félagsmál og á
opinberum vettvangi. Sumir kikna
undir þunga þeirra, hörfa undan
eða gefast upp. Aðrir stælast við
átökin, láta hvorkí andstreymi né
vonbrigði buga sig, leita æ nýrri og
betri úrræða og hvetja samfylgd-
armenn til dáða. Lífstrú þeirra er
bjartsýn, trú á hið góða og eilífan
sigur þess. Slíkir menn ná ætíð
mestum árangri, verða í veikleik-
anum sterkir, efla samfylgdarfólk
með fordæmi sínu og athöfn ailri.
I þessum hópi var prestsfrúin
Ingibjörg Þórðardóttir, sem við
hyllum og kveðjum í dag á
sextugasta afmælisdegi hennar.
Þolgæði, rólyndi, festa og frábært
jafnaðargeð veittu henni styrk í
sjúkdómum og á sorgarstundum,
en stæltu um leið vonir og trú
samferðamanna, venslafólks og
félagssystkina. Þessir eiginleikar
eru öllum mikilvægir. Eigi síst
nytjast þeir í einkalífi og félags-
legri forustu prestsfrúarinnar.
Þótt maður hennar sé hinn
embættislegi sálusorgari sem
fyrst er leitað til, þá hefur
prestsfrúin ætíð gegnt mjög mik-
ilvægu hlutverki meðai þjóðar
okkar, verið manni sínum sú stoð
og stytta sem aðrir njóta einnig á
sorgar- eða gleðistundum. Um
aldaraðir hafa spor fleiri manna
legið að heimili sóknarprestsins en
til nokkurs annars. Prestssetrin
hafa orðið að öðru heimili sóknar-
barnanna. Hlutverk prestsfrúar-
innar sem húsfreyju og móður
hefur því með nokkrum hætti
orðið tvöfalt. Af því hafa þær
margar hlotið ást og virðingu
safnaðarfólks. Svo hefur verið með
frú Ingibjörgu.
Ég kynntist henni fyrst er
eiginmaður hennar, sr. Árelíus
Níelsson var kosinn og skipáður
sóknarprestur árið 1952 í Lang-
holtsprestakalli sem þá var
nýstofnað. I minn hlut hafði fallið
formennska fyrir þessum nýja
söfnuði hér í Reykjavík. Svo
æxlaðist til að ég þjónaði einnig
organistastarfi safnaðarins rösk-
an fyrsta áratuginn við hlið þeirra
hjóna. Þess vegna get ég fiestum
betur borið hversu frú Ingibjörgu
tókst að rækja hér hlutverk sitt.
Tólf árum áður en þau komu
hingað höfðu þau bundist hjúskap-
arheitum og frú Ingibjörg hafði
síðan gegnt hlutverki húsmóður,
móður og prestsfrúar úti á landi,
lengst af á Eyrarbakka. Hér
vantaði allt til alls nema hraðvax-
andi byggð, engin kirkja, ekkert
prestssetur, engin aðstaða til
félagslegra starfa. Allt varð því að
byggja frá grunni. Brautryðjenda-
starfið hófst og bar furðuskjótt
árangur þótt ekkert væri til nema
viljinn og bjartsýnin. Á engan er
hallað þess ágæta fólks sem þar
hefur að unnið þótt hlutur frú
Ingibjargar verði talinn ómetan-
legur. Manni sínum og börnum bjó
hún þegar fagurt heimili, fyrst að
Skeiðarvogi, svo í Njörvasundi og
síðan í prestssetrinu við Sólheima,
er það reis af grunni. Heimili
þeirra varð strax stjórnunarmið-
stöð safnaðarstarfs og kirkjulegra
vígsluathafna, ráðgjafarstöð veg-
villtra og vegmóðra. Alls staðar
reyndist frú Ingibjörg hin ljúfa
húsmóðir.Ieiðandihönd sem studdi
eiginmann sinn í önnum og
embættiserli. Hún var músikölsk
og söngvin og lék því og söng
iðulega við skírnir og hjónavígslur
heima og í safnaðarheimilinu eftir
að það reis. Veitul var hún að
góðum íslenskum sið við gesti
manns síns og aðra er að garði bar.
Fóru menn líkamlega og andlega
hressari af fundi hennar því að
orðræður hennar og gleðibros
vakti mönnum bjartsýni og trú á
að allt færi vel að lokum.
Þessara hæfileika gætti og í öllu
félagsstarfi hennar innan
safnaðarins. Hún átti ríkastan
þátt í stofnun kvenfélags safn-
aðarins, sat í stjórn þess frá
upphafi og gegndi formennsku
nær hálfan annan áratug uns hún
lét að eigin beiðni af því starfi á
síðasta ári er heilsu hennar var
mjög tekið að hnigna. Undir
leiðsögn hennar og forustu varð
félagið sterkasti fjárhagslegi afl-
gjafi sóknarinnar við byggingu
safnaðarheimilis, sem ekki á sinn
líka hér á landi, og nú við smíð
kirkjunnar. En félagið varð einnig
skóli, skemmtan og afþreying
fjölmörgum húsmæðrum
safnaðarins, sem ella hefðu aldrei
átt kost slíkrar félagsþroskunar.
Um það munu félagskonur vitna
nú og síðar betur en mér er auðið.
Fjölbreytni þess starfs fengum við
karlar þó oft að kynnast og njóta
hvort sem var við veisluborð, á
baðstofukvöldum, basar eða í
sumarferðum. En persónulega vil
ég lengst muna og þakka frú
Ingibjörgu er hún safnaði um
árabil saman litlum hópi söngvina
úr félagi sínu og trúði mér fyrir
því að æfa með þeim nokkur
ættjarðar- og ljúflingslög til að
flytja á árshátíð kvenfélagsins.
Einlægt þakklæti hennar og traust
fyrir minn iitla skerf á þessu sviði
verður mér lengst vottur um vilja
hennar til að gleðja og bæta, auka
ánægjustundir, stuðla að fegurra
mannlífi. Að sjálfsögðu lét hún sig
ekki vanta í þennan litla hóp. Hún
fann alltaf tíma til alls sem þurfti
að gera.
Mótlæti þekkti frú Ingibjörg vel.
Meðan þau hjón bjuggu á Eyrar-
bakka sótti hvíti dauðinn þau
heim, neyddi hana til langrar legu
á sjúkrahúsi og mikillar aðgerðar.
Sárþjáðri í sjúkrarúmi barst henni
fregnin um missi fimm ára sonar
þeirra. Slík holund verður aldrei
grædd. En bænin, Guðstrú hennar
og lífstrú veitti henni þann styrk
sem til þurfti að bera þann kross
og mæta síðar því mótlæti sem
með einhverjum hætti verður á
vegi flestra, beygir suma, brýtur
aðra en gerir einstaka að hetjum.
Svo varð um prestfrúna okkar og
mátti það sjá eigi síst er hún
barðist nú um nær tveggja ára
skeið við þann bitra sjúkdóm er að
lokum dró hana til dauða.
En frú Ingibjörg Þórðardóttir
var fyrst og fremst gæfumann-
eskja. Hún var fædd og uppalin á
myndarheimili í Firði í Múlasveit,
naut þar foreldrahlýju Þórðar
hreppstjóra Jónssonar og konu
hans Bergljótar Einarsdóttur.
Rösklega tvítug giftist hún ungum
kennara og síðar landskunnum
kennimanni, eldheitum hugsjóna-
manni, sr. Árelíusi Níelssyni. Með
honum átti hún fimm mannvænleg
börn: Þórð skipstjórnarmann,
Ingvar Níels sem lézt 1947, Maríu
Ingibjörgu kennara, Rögnvald
tónlistarmann og Sæmund Kristó-
fer forstjóra. Sonarmissinn bæta
þau hjón sér með því að taka i
fóstur systurdótturson Ingibjarg-
ar, Ingvar, sem nú starfar erlendis
að tónlistarmálum. Að góðu upp-
eldi og menntun barna sinna og
síðar barnabarna lagði frú Ingi-
björg sinn drjúga skerf eigi síst
með fordæmi öllu. En svo birtist
gæfa frú Ingibjargar eigi síst í
þeim stóra hópi safnaöarfólks hér
í borg og úti á landi og allra
annarra sem hún leiðbeindi, um-
gekkst og snart við huga eða
hendi, heilum og vanheilum. Gæfa
hennar er sú að allir þeir minnast
hennar með þakklæti. Engan get
ég hugsað mér hún hafi átt
óvildarmann, en virðingu hlaut
hún allra sem störfuðu með henni
og ást þeirra sem henni kynntust
best. Er nokkur gæfa til meiri
þegar horft er til baka og fram á
við?
Allar árstíðir eiga sér feeurð
sinn yngisleika, sína tign. Svo er
um veturinn sem nú mætir okkur
óvenju snemma. Við kvíðum mörg
frosti og fannkyngi þótt við búum
flest í hlýjum húsum og þurfum
ekki að kafa snjó. Sum okkar
kvarta og kveina þegar fyrstu
snjókornin falla og fannlín leggst
á jörö, — aðrir sjá þar fegurðina
sem saman rennur jökull og
upphiminn. Mun eigi sú sama
fegurð ríkja þar sem lýkur göfugu
mannlífi og eilífðin tekur við?
Á þessum útfarar- og afmælis-
degi Ingibjargar prestsfrúar í
Sólheimum vil ég minnast hennar
með virðingu og þökk fyrir aldar-
fjórðungs móðurhlutverk í Lang-
holtssöfnuði. Samhryggð okkar
allra, bænir og trú á handleiðslu
þess Guðs sem gaf, veiti eigin-
manni hennar, börnum og öðru
venslafólki styrk til að bera
þennan missi.
Hinstu kveðju mína og þökk vil
ég fela í hugljúfum kvöldsöng
norska skáldsins Björnstjerne
Björnsson. Allt frá bernskuárum í
foreldrahúsum til söngstunda með
litla hópnum í safnaðarheimilinu
við Sólheima hefur hann birt mér
og borið þá kyrrð og fegurð sem er
ofar öllu og æðra öllu:
Blikar mjallvefur.
blómgyðjan sefur.
hundinn er fussinn og loftið er hljótt.
Ofar en fjöllin
eilffðar höllin
upnast á tindrandi nótt.
á tindrandi nótt.
I slíkri fegurð alheimsins skal
prestsfrú Ingibjörg Þórðardóttir
kvödd — með djúpri virðingu og
þökk.
Helgi Þorláksson.
Frú Ingibjörg Þórðardóttir, for-
maður Prestkvennafélags Islands,
lézt í Reykjavík hinn 12. nóvember
sl. eftir langa og aðdáunarverða
baráttu við illkynjaðan sjúkdóm.
Fyrr á árum hafði hún borið
sigurorð af öðrum alvarlegum
veikindum, því að lífsviljinn og
lífsgleðin urðu ekki buguð. Og nú
virtist hún standa stöðug lengur
en nokkur þorði að vona. í dag, á
útfarardegi hennar, sem jafn-
framt er 60 ára afmælisdagurinn
hennar, hljótum við vinir hennar,
að hugsa til þess, að enn er sigri
náð við skil þessa heims og annars.
Hinztu kveðju frú Ingibjargar
hefur verið valinn staður austur á
Eyrarbakka, þar sem hjartfólgnar
minningar ungu starfsára þeirra
prestshjónanna eru geymdar sem
dýrmætur fjársjóður.
Það var á 7 ára hjúskaparaf-
mæli foreldranna, Þórðar hrepp-
stjóra Jónssonar og Bergljótar
Einarsdóttur í Firði í Múlasveit,
að Ingibjörg fæddist, 24. nóv. 1918.
Og þar í hinni fögru sveit ólst hún
upp á mannmörgu og glöðu
heimili, sem kunnugt var að sæmd
og risnu í byggðum Breiðafjarðar,
en hjónin í Firði bæði kölluð
félagslynd og framsýn. Heima-
skólinn reyndist henni því hollur
og vegnestið frá Firði þraut ekki.
Það mat hún og skildi og voru
bernsku- og æskuminnin heiman
úr Múlasveit björt og fögur. Inn í
þann heim fengum við vinir
hennar stundum að sjá, þegar hún
minntist hins gamla í átthögunum
og sagði frá á sinn lifandi og ljúfa
hátt.
Hinn 2. maí 1940 giftist Ingi-
björg frá Firði unnusta sínum og
sveitunga, Árelíusi Níelssyni 'frá
Kvígindisfirði. Hann vigðist prest-
ur fáum vikum síðar norður að
Hálsi í Fnjóskadal og þótti
heimafólki í Múlasveit mikill
missir, að hin efnilegu ungu hjón
hlutu að flytja burtu. Var þeim
sýndur mikill sómi fyrir brottför-
ina og voru þau m.a. bæði útnefnd
heiðursfélagar Ungmennafélags-
ins Vísis, sem þau höfðu starfað
með af þeirri félagshæfni og
fúsleik, sem ávallt hefur einkennt
þau. Síðan þetta var hefur Múla-
sveitin ekki aðeins misst margt
ungmennið, en allt fólkið. Sveitin
þeirra frú Ingibjargar og síra
Árelíusar er í eyði.
Veran í Norðurlandi varð stutt.
Rás viðburðann leiddi þau aftur
vestur í heimahéraðið fagra við
Breiðafjörð þegar um haustið. Þau
fóru að Staðarprestakalli á
Reykjanesi. Þar lagði frú Ingi-
björg fram sinn skerf til félags- og
menningarmála og var hún einn af
stofnendum Kvenfélagsins Lilj-
unnar í Reykhólasveit og sat í
fyrstu stjórn þess.
Eftir 3 ára veru á Stað flutti
fjölskyldan til Eyrarbakka, en síra
Árelíusi var veitt Stokkseyrar-
prestakall frá nýári 1943. Stóð
heimili þeirra þar til 1. nóv. 1952,
er þau urðu presthjón Langholts-
safnaðar í Reykjavík. Þar unnu
þau merkilegt mótunar- og braut-
ryðjendastarf, sem aðrir munu
geta og þakka sérstaklega á
minningardegi frú Ingibjargar,
enda víst, að hún sparaði aldrei
krafta sína við að ljá góðu málefni
lið. Alls hugar stóð hún við hlið
manns síns í hinu mikla og
fjölþætta starfi hans, hin dæmi-
gerða prestkona, sem áleit stöðu
sína hluta af þjónustuhlutverki
eiginmannsins.
Frú Ingibjörg og síra Árelíus
eignuðust 6 börn og eru 5 þeirra á
lífi, en ungan son misstu þau árið
1947. Hún annaðist hið stóra
heimili af stakri alúð og var
börnum sínum sannur vinur og
leiðbeinandi. Þau eiga með föður
sínum mikils að sakna, einnig
tengda- og barnabörnin, en ótal
ljúfar minningar milda söknuðinn.
Heimilið í prestsetrinu við hlið
Langholtskirkju ber myndarskap
frú Ingibjargar og umhyggju
vottinn, og var þangað öllum gott
að koma.
Frú Ingibjörg starfaði um árabil
mikið í þágu Prestkvennafélags
Islands og var formaður þess, er
hún lézt. Hefur félagið misst
mikið, er það fær ekki lengur notið
krafta hennar, ósérhlífni og
félagshyggju. Einkum er hennar
minnzt fyrir frábært starf við
skipulagningu og framkvæmd
fyrsta norræna prestkvennamóts-
ins á Islandi sumarið 1974, en þá
hafði hún verið í stjórn félagsins í
nokkur ár. 1976 var hún kjörin
formaður félagsins á aðalfundi
þess á Skógum og gegndi hún því
starfi síðar af þeirri hlýju og festu,
sem svo mjög einkenndi hana. Frú
Ingibjörg var löngum lífið og sálin
í kvöldvökum Prestkvennafélags-
ins, skemmtin og ráðagóð og
virðulegur stjórnandi. Á aðalfundi
félagsins í vor á Dómkirkjuloftinu
í Reykjavík gat engum dulizt, hve
sjúk hún var. En styrkur hennar
var mikill og trúaröryggið traust.
Hún stýrði sjálf fundi og sýndi enn
hina göfgu hetjulund. Mun engri
prestkonu, er þar var stödd, úr
minni líða hin áhrifamikla stund,
er hún bað okkur öllum blessunar
og las ritningargrein.
Eitt af mörgum áhugamálum
sínum fól frú Ingibjörg okkur á
þessum fundi, en það er útgáfa á
minningum roskinna prestkvenna,
sem enn muna tvenna tímana. Er
það okkur, sem eftir stöndum,
verðugt verkefni til heiðurs minn-
ingu hennar, sem sjálf var hin
sanna prestkona í þess orðs gömlu
merkingu, leiðarljósið á prests-
heimilinu og í kirkjulegu starfi
safnaðanna.
Prestkvennafélag íslands vottar
síra Árelíusi og börnum þeirra
hjónanna innilega samúð í hinni
sáru sorg, og það þakkar formanni
sínum, frú Ingibjörgu frá Firði, af
alhug styrka stjórn og trygga
leiðsögn. Drottinn gaf og Drottinn
tók, lofað sé nafnið Drottins.
F.h. Prestkvennafélags
íslands,
Guðrún L. Asgeirsdóttir.
Mælifelli.
Ingibjörg prestfrú eins og ég
kallaði hana oftast í hópi okkar
félagskvenna, er látin.
Oft er það svo erfitt að trúa því
þegar hverfur samferðafólkið sem
manni hefur verið svo kært. Eins
var mér farið þegar hringt var til
mín snemma mánudaginn 13. nóv.
og tilkynnt andlátið og þó vissi ég
og sá að hverju stefndi.
Við andlát frú Ingibjargar
Þórðardóttur koma upp í huga
minn ótal endurminningar, allt frá
því að Kvenfélag Langholtssóknar
var stofnað fyrir rúmlega 25 árum.
Þegar ekkert var til nema bjart-
sýni þeirra kvenna sem safnast
höfðu saman til að stofna félag, þá
var gott að eiga góðar forystukon-
ur eins og Olöfu Sigurðardóttur,
fyrsta formann félagsins, og prest-
frúna. Hún var kosin ritari og til
dauðadags var frú Ingibjörg í
stjórn félagsins og þar af 14 ár
sem formaður. Öll þessi ár hefi ég
þekkt frú Ingibjörgu og þó allra
best formannsárin.
Ég veit hvað hún hefur algjör-
lega fórnað tíma sínum og kröft-
um þessu félagi, hún hefur alla tíð
stjórnað því af elju og fórnarlund
en af hófsemi og látleysi, því að í
eðli sínu var hún hlédræg kona
sem vildi láta lítið á sér bera. Það
var sama hvaða mál komu upp í
félaginu, alltaf gat hún leyst
vandann og miðlað málum og gert
gott úr öllu, og jafnvel gert gaman
að, því kímnigáfu átti hún svo
sannarlega. Það voru ekki ófá
símtöl sem hún átti við konurnar
og margar voru heimsóknirnar
sem þurfti að leysa úr bæði fyrir
félagið og ekki síður að konurnar
leituðu til hennar með einkamál
sín. Og alltaf hafði hún tíma, þá
var ekki spurt hvernig stæði á.
Ég held ég segi ekki um of, að
hún var vinur okkar allra í
Kvenfélaginu. En þið megið ekki
halda að frú Ingibjörg hafi ekki
gert annað en að sinna félags-
málum, jú svo sannarlega. Hún
stýrði stóru heimili á meðan
börnin voru öll heima, og húsið
stóð öllum opið. Alltaf gátu
presthjónin skotið skjólshúsi yfir,
ekki síst þá sem minna máttu sín.
Þá má ekki gleyma öllum prest-
verkunum sem hún aðstoðaöi
manninn sinn við með því t.d. að
leika á orgelið við athafnir. Mér
hefur alltaf fundist að samstarf
þeirra presthjónanna hafi verið
ákaflega gott og fagurt, hvort sem
það var í þágu kirkjustarfsins eða
heimilisins. Ég tel mig geta sagt
þetta af nánum kunningsskap við
þau hjónin á liðnum árum.
Frú Ingibjörg var fædd 24.
nóvember 1918 að Firði í Múla-
sveit og hefði því orðið sextug í
dag. Oft vorum við búnar að tala
um að það yrði stór dagur. Fyrst
við gátum ekki hyllt hana í lifandi
lífi verður besta afmælisgjöfin til
hennar að efla fagurt kirkjulíf í
þessum söfnuði og standa vörð um
félagið okkar og ekki má gleyma
kirkjubyggingunni. Það var henn-
ar hjartans mál að koma henni
upp.
Ég þekkti hana ekki sem unga
stúlku en oft sagði hún mér frá
æskuheimili sínu og uppvaxtar-
árunum. Mér fannst ég þá þekkja
þetta allt, jafnvel fólkið sem bjó
þar. Ég færði það einu sinni í tal
við hana að við ættum nú báðar að
bregða okkur vestur, svo ég gæti
notið leiðsagnar hennar. Já, sagði
hún, því skulum við láta verða af.
En það var ferðin sem aldrei var
farin. En nú er líklega best að láta
þessi fáu orð ekki verða miklu
fleiri. Frú Ingibjörgu var ekki
gefið um hrósyrði.
Til að sýna áhuga hennar á
félaginu okkar og lífinu má nefna
að þegar við hjónin heimsóttum
hana á sjúkrahúsið helsjúka, þá
brann hún í áhuganum á hvernig
basarundirbúningnum liði, hún
vildi fylgjast með öllu. Hún taldi
upp margar konur sem ég átti að
hringja í til að fá þær í lið með
okkur við vinnu. Frú Ingibjörg átti
sterka trú, ekki síst á mátt
bænarinnar og handleiðslunnar.
Þakklát var hún öllum sem
heimsóttu hana hvort sem hún lá
veik heima eða á sjúkrahúsi.
Aldrei heyrðist frá henni æðruorð
um veikindi sín. Á meðan hún fékk
að vera heima í Sólheimum 17
naut hún frábærrar umönnunar
barna sinna, ekki sist Maríu
dóttur sinnar og mannsins síns, sr.
Árelíusar Níelssonar. Ég hefi
dáðst að hvað hann hefur verið
duglegur og hjúkrað henni af alúð
með sínu erilsama starfi.
Það er svo margt sem ósagt er.
Fyrir hönd Kvenfélags Langholts-
sóknar færi ég Ingibjörgu þökk