Morgunblaðið - 24.11.1978, Page 4

36
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 24. NÓVEMBER 1978
heimshornanna á milli. En
ammoníak er, eins og kunnugt er,
ein aöal uppistaðan í köfnunarefn-
isáburði og í jarðyrkjulöndunum
mikið notað beint til áburðar.
Ýmislegt bendir til þess að fjár-
magn gæti verið fáanlegt til
fjármögnunar stórra verksmiðja.
Aburðarverksmiðjur á að afskrifa
á eigi skemmri tíma en áratug, ef
rétt er á haldið, og engar þær
stórbyltingar í orkuframleiðsluað-
ferðum virðast líklegar til þess að
ryðja vatnsraforkuverum til hliðar
á næstu tveim áratugum.
Nú virðist því tími fyrir okkur
að hugsa til hreyfings um upp-
byggingu stóriðju á sviði köfnun-
arefnisáburðar og köfnunarefnis-
sambanda fyrir heimsmarkaðinn
og um leið að sjá íslenskum
landbúnaði fyrir verulega ódýrum
áburði. Eins og málum er nú
komið getur Gufuverksmiðjan
aðeins framleitt um helming þess
köfnunarefnis sem hún selur. Hitt
verður að flytja inn á mun hærra
verði en innlenda framleiðslan
kostar framleidd í okkar litlu
verksmiðju. Við svo búið má ekki
lengur una. Nýja og vel stóra
ammoníakverksmiðju þarf að
b.Vggja hér á landi fyrst og fremst
með útflutning fyrir augum, og
staðsetja hana þár sem allar
aðstæður eru bestar. Frá henni
getur síðan Gufunesverksmiðjan
fengið á góðu verði þann hluta
ammoníaks, sem hún þarf til
viðbótar til þess að fullnægja
innanlandsþörfum fyrir köfnunar-
efnisáburð.
Ég hef alltaf lagt áherslu á það
þau 35 ár sem liðin eru síðan ég
gerði fyrstu athuganir mínar fyrir
ríkisstjórnina um byggingu áburð-
arverksmiðju hér á landi, að
stefna bæri að stóriðju í þeirri
grein með heimsmarkaðinn í huga.
Mér virðist að aldrei hafi aðstæður
verið hagstæðari til þess að hrinda
þeirri hugmynd í framkvæmd en
núna. Á ég þar við olíuskortinn og
orkukreppuna almennt í heimin-
um. Vaxandi fæðuskort og aukinn
skilning á mikilvægi áburðanotk-
unar, auk hinna miklu tæknilegu
framfara í dreifingaraðferðum
ammoníaks i stórum tankskipum
til hinna fjarlægustu hluta heims.
Erindi sem flutt voru á heims-
ráðstefnunni í San Francisco og
viðræður við menn er þar voru
mættir styrkja framangreint álit
mitt, enda þótt ég telji ekki
tímabært að leggja fram ákveðnar
tölur í þessu sambandi á núver-
andi stigi málsins.
2500 tonna ammoníak-
flutningatankskip.
ræða ástand og horfur áburðariðn-
aðarins og áburðarverslunarinnar
á heimsgrundvelli.
Til ráðstefnunnar var boðið
fulltrúum áburðarframleiðenda,
áburðarverslenda og fjármála-
manna. Ráðstefnan var mjög
fjölsótt því þar komu um 850
fulltrúar víðs vegar að úr heimin-
um, þó að Bandaríkjamenn væru
af eðlilegurn ástæðum fjölmenn-
astir.
Af íslands hálfu og fyrir hönd
Áburðarverksmiðju ríkisins sat
undirritaður ráðstefnuna. Mjög
fróðleg erindi voru fiutt á ráð-
stefnunni um hina ýmsu þætti
áburðarframleiðslu, áburðarnotk-
un, áætlaðan uppbyggingarhraða
nýrra verksmiðja, sem ráðgerðar
eru og þörf nýrra verksmiðja,
fjármögnunarmöguleika slíkra
framkvæmda, og síðast en ekki
síst gefnar upplýsingar um það
sem vitað væri og áætlað um
birgðir í þekktum námum jarðar'-
innar af nauðsynlegustu jarðefn-
um, sem eru hráefni áburðarfram-
leiðslu, svo sem fosfór og kalí, en
miklar athuganir eru nú gerðar til
að hafa upp á nýjum námum
þessara undirstöðuefna áburðar-
framleiðslunnar.
Yfirmaður þeirrar deildar Al-
þjóðabankans í Washington, sem
fjármagnar áburðarverksmiðjur
flutti m.a. fróðlegt erindi um
starfsemi sinnar deildar og kom
fram að bankinn er núna mjög
jákvæður gagnvart fjármögnun og
byggingu nýrra áburðarverk-
smiðja. Hvatti þessi alþjóðabanka-
maður áburðarframleiðendur til
þess að slaka ekki á uppbyggingu
nýrra áburðarverksmiðja, því það
væri besta leiðin til þess að
fyrirbyggja aukna hugursneyð í
heiminum.
Bent var á að síðan olíuverð
hækkaði svo gífurlega, sem raun
hefur orðið, hafi sumar stórar og
nýlegar köfnunarefnisáburðar-
verksmiðjur, sem framleiða
Úr vélasal áburðarverksmiðjunnar í Gufunesi.
ára höfðu byggt vetnis- og
ammoníakframleiðsluna á vatns-
raforku, yfir í það að nota
olíuframleitt ammoníak. Við olíu-
kreppuna varð stöðvun á þeirri
þróun, enda þótt Noregur sé
orðinn olíuframleiðsluland. Þetta
sýnir m.a. hvernig aðstaða okkar
Islendinga til stóriðju á sviði
áburðarframleiðslu hefur snúist
okkur í hag, og gerir æ meir með
hverju árinu, því olíuverð er talið
að muni fara stöðugt hækkandi.
Auk þess telja margir að olíu-
birgðir heimsins séu orðnar það
takmarkaðar og olía það verðmætt
hráefni til iðnaðar að nýta beri
olíuna til iðnaðar sem ekki er
auðvelt að fá önnur hráefni í. Á
það t.d. við um köfnunarefnis-
Jóhannes Bjarnason verkfræðingur:
Jóhannes Bjarnason verkfræð-
ingur. stjórnarmaður Áburðar-
vcrksmiðju ríkisins og ráðunaut-
ur hennar, sat nýlega á vegum
verksmiðjunnar heimsráðstefnu
um áburðarmál í Bandarikjun-
um. Hann segir hér frá ráðstefn-
unni og ræðir hugmyndir sínar
um stóriðjuleið fyrir íslendinga
með hliðsjón af orkukreppu og
matvælaskorti heimsins.
Dagana 13.—16. september s.l.
var haldinn í San Francisco í
Kaliforniu ráðstefna um áburðar-
mál á vegum bandarísku áburðar-
stofnunarinnar, The Fetiliter
Institute (TFI) í Washington.
Ráðstefna þessi bar heitið „Þriðja
heimsráðstefna TFI um áburðar-
mál“ og var tilgangur hennar að
ammoníak úr olíu, orðið að hætta
starfsemi sinni af kostnaðar-
ástæðum. Að vísu hafa einnig
nýjar verksmiðjur tekið til starfa
á öðrum stöðum þar sem betur
hagar til, svo að miklar sveiflur á
áburðarverði hafa ekki orðið
áberandi núna.
Heildarniðurstaða ráðstefnunn-
ar var sú að mikil þörf væri fyrir
aukna áburðarnotkun í heiminum.
Fram kom að þar sem kostur væri
á ódýrri vatnsorku til raforku-
framleiðslu væri samkeppnisað-
staða áburðarframleiðenda nú
stórum betri en verið hefði fyrir
olíukreppuna. í því sambandi má
geta þess að Norðmenn voru farnir
að breyta sumum sinna köfnunar-
áburðarverksmiðja, sem um fjölda
áburð þar sem nýta má loft og
vatn sem hráefni eins og er gert í
Gufunesi, í stað þess að nota olíu
eins og víðast er gert. Þetta er
áríðandi fyrir okkur íslendinga að
hafa í huga er við ræðum og
ráðgerum nýtingu á þeirri miklu
orku sem við eigum óbeislaða í
vatnsföllum og jarðvarma. Þörfin
fyrir aukna áburðarframleiðslu í
sveltandi heimi fer stöðugt vax-
andi og samkeppnisaðstaða okkar
batnandi þegar litið er á spár um
orkuframleiðslu og orkukostnað í
heiminum á næstu áratugum.
Framleiðsla köfnunarefnis-
áburðar á heimsmælikvarða virð-
ist nú mjög athyglisverð fyrir
okkur. Ammoníak er nú flutt í
mörg þúsund tonna tankskipum
Jóhannes Bjarnason
Áburðarstóriðja fyr-
ir útflutningsmarkað
Að Melgraseyri var nýlega
haldinn stofnfundur nýs hluta-
félags. er hlaut nafnið Snæfell
h.f.
Tilgangur með stofnun þessa
hlutafélags er að byggja nýtt
sláturhús á Nauteyri og starf-
rækja þar slátrun sauðfjár og
nautgripa, verzlun og ennfrem-
ur aðra þjónustustarfsemi, svo
sem hílaverkstæði o.íl. þess
háttar.
St .ínendur þessa fyrirtækis
v«>ru bændur úr ytri hluta
Nautiv arhrepps. tveir bændur
i' r Siiæíjallahreppi, ásamt
þ-emur aðilum frá ísafirði.
Norðurtanginn h.f., Sandfell
h.f. og Þórður Júlíusson.
Fleiri bændur í Nauteyrar-
hreppi munu þé hafa skrifað sig
fyrir hlutafjárloforðum, þótt
ekki væru mættir á þessum
fundi.
Hlutafjárupphæð þessa fyrir-
tækis er ákveðin 40 milljónir,
liggur fyrir hátt í þá upphæð í
hlutafjárloforðum nú þegar. Þar
mun Norðurtanginn h.f., Sand-
fell h.f. ásamt Nauteyrarhreppi
vera stærstu hluthafarnir.
Búið er að rannsaka vatn úr
heitri uppsprettu á Nauteyri,
sem vel hefur reynst, og áform-
að að bora enn frekar eftir heitu
vatni til notkunar í fyrirhuguðu
sláturhúsi o.fl. Ráðgerð er
5—600 kinda slátrun á dag í
hinu nýja húsi.
St.jórnarformaður þessa fyrir-
tækis var kosinn Engilbert
Ingvarsson bóndi á Tyrðilmýri
og meðstjórnendur Jón Þórðar-
son oddviti, Laugarási, og Bene-
dikt Eggertsson bóndi, Hafnar-
dal. Byrja skal á byggingu á
næsta vori, sem verða skal til
sláturaðstöðu á næsta hausti.
Aðfararnótt 19. október gerði
hér aftaka norðanbyl, svo marg-
ir bændur fóru út um nóttina til
að huga að fé sínu og koma því í
hús, sem á nokkrum bæjum
tókst sæmilega þar sem féð var
á túnum, en víðast biðu menn
birtu til að smala fé sínu sem
var nærri bæjum, og þótt fé
væri þá illa brynjað, og í því
mikill snjór og klaki, tókst að
hýsa það víðast hvar, enda
uppúr hádeginu að veðrið fór að
ganga niður. Á einum bæ varð
þó nokkur fjárskaði, hjá Guð-
mundi bónda Magnússyni
Melgraseyri, sem missti í þessu
veðri 16 fjár, sem hrakist hafði í
snóinn, og rak nokkuð af því
vestan Djúpsins.
Slátrun er nú lokið hjá
Kaupfélagi ísfirðinga. Var það
slátrað rúmum 12.000 fjár,
11.250 lömbum og 869 rosknu fé.
Meðalvigt þar var 15,64 kíló.
Nokkru var þar einnig slátrað af
nautgripum, sem einnig er að
ljúka.
Landátt og útsynningur hefur
verið ríkjandi í veðurfari hér
undanfarið, snjór enginn í
byggð, en smá föl til fjalla. Allir
vegir og heiðar færar, þá þetta
er skrifað.
Rúm vika liðin af nýbyrjuðum
vetri, aðeins tæpar 25 eftir.
Bestu óskir um gleðilegan
vetur, landsmenn góðir.
Jens í Kaldalóni.
Ráðgerðar auknar boranir áNauteyri
Bæjum 2. nóv. 1978.