Morgunblaðið - 24.11.1978, Side 15

Morgunblaðið - 24.11.1978, Side 15
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 24. NÓVEMBER 1978 47 hann hvíldar, sé ekki næröur vímuííjafa, lijrKur hann í dvala. Við alkoholistar þekkjum það, að fari einhver okkar að drekka eftir missera eða ára stöðvun, verður sú drykkja aldrei betri heldur en drykkjuskapurinn var áður en til stöövunarinnar kom, on í flestum tilfellum mun verri. Þetta verður ekki véfengt, en benda má á, að oft lúta endurfylliríin þróun, þannifj, að fyrst fær afturbatabyttan sér einn lítinn, í næstu viku'fær hún sér svo tvo til þrjá, en skömmu síðar fer allt á hvolf. Þarna er á ferðinni lögmál, sem að vísu er hæpit að tefja með tilfæringum, en þaðverður ekki brotið. Jafnframt því sem au^u manna opnast betur ok betur fyrir hinni voðalejíu víxlölvun, som auðvitað bvnKÍst á aukinni neyslu lyfja. en skrifast hjá vaxandi alkoholisma. sést, að orðið „alkoholismi" leiðir huKann á villiy;ötur. Víst er hjákátlejtt að kalla lyfjavímu alkoholisma. En það er lika aljíjörleaa út í bláinn að kalla lyfjaætur „dópista“. Lyfjaætur ei);a ekkert frekar skilið fábjána- stimpilinn heldur en hinir, sem næra alkoholisma sinn á alkóhóli. Vel mætti kalla lyfjaætuna Medikal-Alkoholista, eða MEDALKOHOLISTA eins og hér á landi hefir stundum verið );ert þet;ar skilja þarf á milli þeirra oj; hinna, sem einj;öní;u næra sjúk- dóm sinn á alkoholi. Erlendir sérfræðinj;ar eru, sumir hverjir, farnir að nota-orðið „SEDATl- VEISM“ í stað alkoholisma (sem íslenska mætti nteð orðinu „VÍM- ISMI“), en með notkun þess orðs leiðist huj;urinn að eðli inntökunn- ar, vímunni, oj; lætur upprunann, hvort heldur er áfenj;i eða lyfjum, lÍKItja milli hluta. Marpir alkoholistar, sem leita vímunnar þfatt fyrir létta buddu oj; kynnst hafa víxlnotkun lyfja oj; áfenj;is hafa komist upp á iagið með það, að nota hvora tveggja vímuvaldana samtímis. Samverk- andi auka þeir áhrif hvors annars og með neyslu tiltölulga lítilla skammta áfengis og lyfja má ná mikilli ölvun, en þó óútreiknan- legri, enda hafa slík tiltæki oft orsakað varandi lamanir eöa ótímabæran dauða. II. Ofangreinar vangaveltur varpa Ijósi á eftirfarandi álytkanir: a. Orsakanna til hins ört vaxandi alkoholisma má rekja til ört vaxandi lyfjanotkunar. b. Orsakanna til þess, að æ algengara er að tiltölulega ungt fólk brunar niður þróunarstiga alkoholismans á skemmri tíma heldur en viltasti draumóra- maður hefði getað ímyndað sér fyrir 20 árum má rekja til nyjög ört vaxandi lyfjanotkunar. Ilugur manna hlýtur í þessu sambandi að staldra við þá óhugn- an, sem vissulega færist i vöxt, að börnum á aldrinum 1—5 ára eru gefin væg deyfilyf í pilluformi gegn óróa, svo maður nú ekki tali um þann nýupptekna voða, sem felst i lyfjanotkun verðandi mæðra um meðgöngutímann. Aug- ljóst er, að ef fóstri er haldið í stöðugri vímu síðustu 4—5 niánuð- ina áður en naflastrengur er skorinn þá sé kontinn nokkuð öruggur grundvöllur að þróun „vímisma". Og þegar viðkomandi einstaklingur er farinn að neyta áfengis 14 — 16 ára gamall kemur í Ijós, að hann er löngu búinn að ávinna sér grundvöllinn að alkoholisma. Þess vegna er hrapið svona hratt, kollsteypan svona hörð, viðbrögðin verða þau sömu og þjórarans sem lagt hefir vímuvald sinn (þ.e. áfengið) á hilluna um 14 — 16 ára skeið. Hrap beggja þessarra einstaklinga verður svipað, enda er undirstaðan sú sama, og engu skiptir þótt annar hafi . meðtekið vímuna i móðurkviði en hinn í gömlu snjáðu vaðmálsbrókunum sínum. III. Ef vinna á í alvöru gegn hinum ört vaxandi alkoholisma er ekki , nóg að einblína á áhættuna sem felst í notkun áfengis, því ví.xlverk- un áfengis og lyfja vex svo hratt að við ekkert verður jafnað annað en bráðsmitandi farsótt. Lyfjag- jafir verður að taka til endurmats og fræðslu um hættuna af víxlölv- un lyfja og áfengis verður að stórauka. Hættan af ört vaxandi lyfjaítroðslu er svo hrikaleg, að taugapillugjafir þær sem undan- farna áratugi hafa viðgengist vegna misskilnings lækna á alkoholisma, eru pjatt ejtt, þótt hroðalegar séu, í samanburði við það sm vænta má ef víxlölvun ekki er tekin sem mjög alvarlegur fyrirboði þess böls, sem æðir um þjóðfélagið og verið er að hrinda yfir þessa og næstu kynslóð — í algjöru hugsunarleysi. Sú blika, sem víxlölvunin boðar, er voðalegur fyrirboði. Steinar Guðmundsson Bessi Bjarnason og Margrét Guðmuudsdóttir í hlutverkum sínum í „Á sama tíma að ári“. „Á sama tíma að ári” sýnt í hundraðasta sinn Ilundraðasta sýningin á banda- ríska gamanleiknum „Á sama tíma að ári" vcrður á sunnudags- kvöldið en leikritið er nú sýnt á stórasviði Þjóðleikhússins. „Á sama tíma að ári“ eftir Bernard Slade var frumsýndur á Húsavík í vor og sýndur í leikför um land allt til loka leikárs. I haust var síðan tekið til við sýningar á verkinu í Þjóðleikhús- inu. Bessi Bjarnason og Margrét Guðmundsdóttir fara með hlut- verkin í leikritinu. Gísli Halldórs- son leikstýrir verkinu en leik- myndina gerði Birgir Engilberts. Aðeins tvö leikrit á vegum Þjóðleikhússins hafa náð svo miklum sýningafjölda í einni lotu en það voru gamanleikurinn „Topas“ sem var sýndur 102 sinnum árin 1953 og ’54 og „Inúk“ sem hefur verið sýndur hátt á þriðja hundrað sinnum. Þórir N. Kjartansson: Veiðimál í Vestur- Skaftaf ellssýslu Sjóurriðinn eða sjóbirtingurinn, eins og við köllum hann hér sunnan lands, er ein tegund íslenskra göngufiska. Honum er mjög lítill sómi sýndur af fiski- ræktarmönnum þrátt fyrir ýmsa kosti. Það er mun auðveldara að rækta hann en lax. Hann getur þrifist í ám, sem eru alltof kaldar fyrir lax og er sjóbirtingurinn þar að auki betri til átu. Hann er of smávaxinn segja flestir. Ekki viljum við Vestur-Skaftfellingar viðurkenna það. Sjóbirtingurinn hér, hefur meðalþyngd, sem marg- ir laxastofnar þyrftu ekki að skammast sín fyrir. En hvað er þá að? Jú, stóri gallinn við sjóbirtinginn er hvað hann gengur seint. Það er sá ókostur, seælir flesta frá því að rækta hann. Tíminn, sem hægt er að veiða hann á stöng er svo stuttur, að veiðieigendur hér i sýslunni reyna heldur að rækta laxinn, þó erfiðlega gangi. Hann gengur miklu fyrr og þar af leiðandi mun verðmætari vegna hins langa veiðitíma. Að vísu má veiða sjóbirting í aprílmánuði en það er niðurgöngufiskur, sem á engan hátt stenst samanburð við haustgöngurnar. Þann veiðiskap mætti leggja niður að ósekju. Lög urn lax- og silungsveiöi eru, að langmestu leyti miðuð við laxveiðina, þar hefur gleymst að gera ráð fyrir hinum síðbúna sjóbirtingi. Þetta gerir það að verkum, að varla er hægt að veiða sjóbirting á stöng í bergvatnsám V-Skaftafellssýslu. Þangað kemur hann ekki að neinu ráði fyrr en veiðitíma lýkur. I árósana kemur hann seinni part júlímánaðar, en er síðan allan ágúst og fram í september að velkjast í jökulvatninu, þó að nokkuð sé það breytilegt eftir vatnavöxtum og staðháttum. I jökulánum er hann veiddur í lagnet ogáttarnet, þó skiptar skoðanir séu um slíkan veiðiskap. Nú þegar þetta er skrifað (15. október) þarf ekki að ganga langt með bergvatnsánum, til að sjá hópa af rokvænum sjóbirtingi. Nú er hann kominn í hyljina, sem veiðimennirnir börðu í sumar og slitu upp einn og einn lax, árangurinn af sleppingu tugþús- unda laxaseiða. Tilgangur ntinn með þessum skrifum er sá að hvetja Skaft- fellska veiðimenn og veiðieig- endur, sem ekki ná tilætluðum árangri i ræktun á laxi, til þess að sýna sjóbirtingsræktun meiri áhuga. En þá verður jafnframt að knýja fram breytingar á lax- og silungsveiðilögu m. Breytingar, sem fela í sér, að leggja niður vorveiðina á sjó- birtingnum, en fá í staðinn að veiða hann fram í miðjan oktöber. Það er óhætt þar sem sjóbirtingur hrygnir senna en lax. Ef þessar breytingar næðu fram að ganga gæti farið svo, aö veiði á þessum stórvaxna sjóbirtingi yrði ekki síður eftirsótt en laxveiði. En það gagnar lítið að eiga veiðiár fullar afski, sem ekki má veiða. Þórir N. Kjartansson. Vík í Mýrdal. ÐAS baði er máður dásam- í heiminum. Yndislegt að tíl að slappa af, hugsa og . Að dekra algjörlega við h sig í einrúmi, þó að aðeins um stuttan tíma að ræða. safna kröftum og áræði til að .mkvæma eitthvað af öllu því, mann langar til. - er vellíðan sem mann einungis hafði dreymt um, nú veruleiki. BADEDAS fæst einnig sem sápa og freyðibað, sem þú getur treyst.

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.