Morgunblaðið - 26.11.1978, Síða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 26. NÓVEMBER 1978
Troels Bendtseni Norræna húsið
Endre Tót og Planstudio Siepman.
Gallerí Suðurgata 7.
Ulrik Arthursson Stahr« Norræna húsið.
Kristján Jón Guðmundsson« Mokka.
Nonni« Laugaveg 25.
Á síðari árum hefur það orðið
ae algengara, að einstaklingar
eða hópar haldi sýningar á
listrænum ljósmyndum. Jafnað-
arlega munu þetta ljósmyndir,
sem viðkomandi hafa unnið að
öllu leyti sjálfir og hafa hér
verið á ferð allt í senn þraut-
reyndir, landskunnir atvinnu-
ljósmyndarar, — áhugamenn er
hafa það að íhlaupavinnu að
taka ljósmyndir, svo og hrein-
ræktaðir áhugamenn. — Þó má
með réttu halda því fram, að
áhugamannanafnbótin gerist
tvíræð um leið og menn fara að
halda stórar einkasýningar á
vinnu sinni — en um það atriði
má vísast lengi deila líkt og
margt annað.
Það er fjarri því að undirrit-
aður hafi á nokkurn hátt á móti
þessari þróun, því að sé ljós-
opinu rétt beitt hefur myndavéi-
in mikið sjónrænt menntunar-
gildi fyrir hvern og einn er á
henni heldur. Menn uppgötva og
upplifa stöðugt ný og áhugaverð
sannindi í umhverfinu — dauðir
hlutir öðlast nýtt lif og þetta líf
má magna á marga vegu með
klækjum hugvitssemi og list-
bragða.
Plinn af þeim er Ijósmynda-
tæknin hefur heillað, er Troels
Bendtsen, landskunnur þjóð-
lagasöngvari, en fram að þessu
með öllu ókunnur á opinberum
vettvangi sem ljósmyndari —
a.m.k. minnist ég þess ekki að
hafa séð myndir eftir hann fyrr.
Það er'skemmst frá að segja,
að sýning Troels kom mér
þægilega á óvart. Myndirnar
yfirleitt vel teknar og mikil alúð
lögð við útfærsluvinnuna —
framköllun — eftirtöku (kópier-
ingu) og stækkun. — Mestu
varðar þó að Troels hefur næma
tilfinningu fyrir umhverfinu,
hvort tveggja aðalatriðum sem
og hinu smágerða.
Myndirnar á sýningunni
skiptast í tvo hópa, annars
vegar fjörumyndir en hins vegar
myndir er Troels tók við kvik-
myndun Brekkukotsannáls.
Fjörumyndirnar eru bráð-
skemmtilegar og sá er hér ritar
getur einkum trútt um talað, er
brúðumyndirnar eru annars
vegar — það eru furðulegar og
margræðar formanir sem brúð-
ur og brúðuhlutar taka á sig svo
og yfirleitt flest það, sem velkst
hefur lengi í öldurótinu. Hlut-
irnir verða einhvern veginn svo
myndrænir. — Á stundum,
átakanlega myndrænir, og sá er
um fjörur reikar hefur ósjaldan
á tilfinningunni að hann sé
staddur í leikhúsi mannlífsins.
Brúður má nota á margan veg
og í mörgum tilgangi sem hluta
af myndheild og hefur verið gert
síðan fyrst var farið að búa þær
til — hvorttveggja í tvívíðum og
þrívíðum skilningi, — með
hugmyndafluginu nær maður
fjórðu víddinni — hinni sálrænu
vídd. Ekki hef ég hugmynd um
hver var fyrstur nútímalista-
manna til að festa brúðuslitur á
myndflöt eða vinna í myndir
með brúðum — en að þetta var
einnig gert á sl. öld sá ég dæmi
um í málverki á listasafni í
Borgá í Finnlandi, nú í sumar.
Sá*er um fjörur reikar kemst
t.d. ekki hjá því að rekast á
brúðuslitur í nágrenni byggðar
— þegar hann svo hagnýtir sér
slíkt sem myndefni er hann ekki
frekar undir áhrifum frá ein-
hverjum Hu-Fu frá Kína —
Kawamata frá Japan eða t.d.
Finnanum Johan Knutson
(1816—1899), en nútímalista-
mönnum svo sem Joseph Cornell
eða Hans Erni. Að við nefnum
ekki allar þær tugþúsundir
listamanna er hafa hagnýtt sér
brúðuna sem tjámiðil í gegnum
árin þótt hér geti sjálfsagt verið
um víxlverkun að ræða. Frapi-
setningin er hér aðalatriðið, sem
alltaf, en ekki einungis efnivið-
urinn.
Mér finnst Troels nálgast
brúðurnar og myndefni fjöru-
borðsins með tilfinningu sem er
hans eigin og margar myndanna
eru bráðskemmtilegar, — vel
gerðar og listrænar og eru
þannig höfundinum til sóma.
— Það er annar heimur or
blasir við í myndunum frá
upptöku Brekkukotsannáls og
hvíiíkur munur. Myndirnar eru
sem fyrr vel teknar og munur-
inn felst í því, að í stað tilbrigða
frá fjöruborðinu sem hafa svip
af eilífðinni sjáum við nú lifandi
manneskjur með ríka, for-
gengilega sjálfsvitund. Margar
manngerðirnar eru hér sláandi
og sem klipptar úr fortíðinni,
t.d. er gervi Odds Björnssonar
leikskálds, frábært.
Fyrir sumt þótti mér meira
varið í að horfa á einstakar
myndir en kvikmyndina sjálfa,
sem ég var raunar aldrei sáttur
við.
Troels Bendtsen getur vissu-
lega verið ánægður með sinn
hlut — það hefur verið honum
dýrmæt lífsreynsla að takast á
við hin margvíslegustu mynd-
efni sem getur að líta á sýn-
ingunni og árangurinn er merkí-
lega góður.
Þrátt fyrir að ætla megi að
Gallerí Suðurgata 7 sé mjög vel
í sveit sett hvað staðsetningu
áhrærir, — í hjarta borgarinn-
ar, virðist aðsókn frekar fara
minnkandi en hitt. Það er næsta
ótrúlegt að koma á listsýningu í
Reykjavík um kvöldmatarleytið
á sunnudegi, og uppgötva að
maður er fyrsti (og máski einnig
síðasti) gestur dagsins. Og það,
þrátt fyrir að sýningin hafi
fengið prýðisgóða umfjöllun í
fjölmiðlum.
Sú iþrótt, sem þar fer fram á
fjölum — gólfi — lofti og
veggjum, hefur bersýnilega ekki
heillað, og á naumast eftir að
heilla almenning. Hér er um
hvers konar heilabrot og sér-
viskulegheit að ræða — á
stundum áhugaverð fyrir fjöl-
fróða í listinni, þar á meðal mig,
— en þó einkum fyrir bóklærða
háspekinga og sprenglærða
fræðinga. Þetta fer fyrir ofan
garð og neðan hjá fjöldanum og
vísa má til þess að slíkt er meðal
þeirra deilda á risavöxnum
alþjóðlegum sýningum, þar sem
varla nokkur sála sést á ferli
nema listamennirnir sjálfir og
áhangendur þeirra.
Regn-list Endrc Tóti hvað er
nú það? — Sjónrænt regn —
horn regn — einangrað regn —
mitt regn — þitt regn — okkar
regn — ófullgert regn. — Allt
þetta rissað á lituð íslenzk
póstkort með smástrikum er
tákna eiga regn ... Þetta líkist
einna helst samkvæmisleik hjá
fólki er veit ekki hvernig það á
að fara að því að láta tímann
líða og er eins ófrumlegt og
. nokkuð getur ófrumlegt verið.
Á efri hæðinni sýnir
Planstudio Siepman nokkrar
myndraðir frá gjörningum en ég
gat ómögulega lifað mig inn í
sviðsmyndirnar.
Mesti gjörningurinn er fram
fér í þessu húsi þykir mér
ótvírætt vera þolinmæði að-
standanda galleríisins — er
sallarólegir sitja þarna dag eftir
dag og bíða eftir gestum, sem
ekki koma. Skyldu það annars
ekki vera draugar og fylgjur
hússins, sem eru í meirihluta
sýningargesta? — Það situr
jafnan lengst í manni, er út er
komið, að hafa heimsótt þetta
vinalega og fallega litla hús.
Það er þegar búið að skrifa
um sýningu Ulriks Arthursson-
ar Stahr hér í blaðið og vil ég
hér einungis árétta gæði sýning-
arinnar en um leið vísa til þess
hve þessi aðferð, — að teikna,
skrifa og staðsetja mynd og mál
Skátabasar
íKópavogi
ídag
SKÁTAFÉLAGIÐ KÓPAR
heldur sinn árlega basar að
Hamraborg 1 (kjallara)
Kópavogi, í dag sunnudag-
inn 26. nóvember. Þar verð-
ur margt góðra muna m.a.
ullarfatnaður, handunnar
vörur o.fl. o.fl. Einnig flóa-
markaður og kökusala.
Skátafélagið Kópar hvetur
Kópavogsbúa til að láta
ekki happ úr hendi sleppa.