Morgunblaðið - 26.11.1978, Blaðsíða 4

36
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 26. NÓVEMBER 1978
Sjötugur:
Sæmundur Sæmunds
son verzlunarmaður
Á heitum sumarkvöldum má
stundum sjá tvo kumpána sitja
saman á hlaöhe'lunum á Skarði á
Landi. Annar tottar gjarnan pípu
sína, en báðir eru þeir með fangið
fullt af hundum, sem vilja láta
klappa sér.
Þeir ræða allt milli himins og
jarðar, landsml og heimsmál,
aflahorfur og heyskap, silunga-
rækt, íþróttir og veðrið svo
nokkur, aðskiljanleg efni séu
nefnd. Jafnan eru þeir sammála.
Því hér ríkir eindrægnin ofar öllu,
eins og fegurð sveitarinnar, sem
blasir við þeim.
Töðuilmur fyllir loftið, þrestirn-
ir skríkja í trjánum og úr bænum
berst angan, sem lofar góðu. „Já,
svona er þetta nú frændi minn“,
segir sá eldri og slær úr pípunni.
Hann heitir Sæmundur og er,
lygilegt nokk, sjötugur í dag. Við
því á undirritaður í rauninni
aðeins eitt svar: — Svona er þetta
bú frændi minn.
Sæmundur fæddist 26. nóvem-
ber 1908 að Lækjarbotnum á
Landi, sonur hjónanna Sigríðar
Theódóru Pálsdóttur og Sæmund-
ar Sæmundssonar bónda að Lækj-
arbotnum. Páll afi Sæmundar var
hreppstjóri á Selalæk á Rangár-
völlum sonur Guðmundar hrepp-
stjóa á Keldum Brynjólfssonar,
sem hin kunna Keldnaætt er
kennd við.
Sæmundur, hinn afi afrnælis-
barnsins, bjó á Lækjarbotnum og
var hreppstjóri Landmanna. Hann
þótti ágætur bóndi og var einn af
frumkvöðlum þess að hefta sand-
fok á Islandi. Bróðir hans var
Arnbjörn' (Ampi) sá er gerði
tilraun til vetursetu inni við
Veiðivötn.
Kona Sæmundar var Katrín
Brynjólfsdóttir frá Þingskálum.
Hún var ljósmóðir sveitarinnar og
tók á móti fullum 700 börnum. Var
hið elzta 67 ára þegar hið yngsta
fæddist, og var Katrín um það bil
karlæg, þegar hún tók á rhóti því.
Mikill ættbogi er kominn af
þeim Katrínu og Sæmundi enda
áttu þau sjálf 16 börn. Foreldrar
Sæmundar voru Guðbrandur Sæ-
mundsson og Elín Sigurðardóttir
og bjuggu þau einnig á Lækjar-
botnum. Áttu þau 13 börn og er
ætt þeirra kennd við Lækjarbotna.
Svo mikið um ættfærslu á
Sæmundi, en hvað um hann
sjálfan?
Sæmundur er yngstur 7 systkina
og slíkar voru aðstæður í æsku
hans, að þegar hann var skýrður
var faðir hans nár. Tók hann nafn
föðurs síns við kistu hans, en allur
vár systkinahópurinn undir ferm-
ingu. Móðir þeirra reyndi af
hetjulund að halda heimili, en
eftir ár sundraðist hópurinn. Eldri
systkinunum var komið fyrir hjá
góðu fólki á bæjum í Rangárvalla-
og Árnessýslu, en yngsti sonurinn
Sæmundur fylgdi móður sinni til
Reykjavíkur.
Svona var nú ástandið í þá daga,
íslenzkt þjóðfélag í heljargreipum
fátæktar, engar almannatrygging-
ar og velferðarhugtakið óþekkt.
Sæmundur ólst upp hér í
Reykjavík hjá móður sinni. Bjuggu
þau lengst af í gamla austurbæn-
um á Grettisgötu og Njálsgötu.
Skólagangan var í Miðbæjar-
barnaskólann og í kvöldskóla
KFUM, þar sm hann kynntist séra
Friðriki Friðrikssyni. Dáðist
Sæmundur mjög af honum eins og
fleiri jafnaldrar hans og gengu
þeir í íþróttafélagið Val.
Á sumrum var Sæmundur alltaf
í sveit hjá ættingjum og góðum
vinum foreldra sinna í Landssveit.
Sæmundur byrjaði ungur að
hjálpa móður sinni í lifsbarátt-
unni og hafði með höndum sendi-
sveinastörf frá tíu ára aldri.
Kynntist hann því snemma
verzlunarstörfum, en við þau
hefur hann starfað allt sitt líf. Hjá
verzluninni Liverpool var hann
innanbúðar í tíu ár, en stofnaði þá
eigin verzlun, Aðalbúðina við
Laugaveg. Síðar fór hann aftur til
Liverpool og var þar verzlunar-
stjóri sem og í Kiddabúð til ársins
1961. Þá hóf hann störf há
Járnsteypunni h.f. í Ánanaustum
og hefur starfað þar æ síðan.
Sæmundur á sér mörg áhuga-
mál. Allt frá barnæsku hefur hann
haft yndi af knattspyrnu og fór
ýmsar fræknar ferðir með félagi
sínu Val í gamla daga.
Þá nýtur hann þess að renna
fyrir silung, er félagi SFR og
grípur oft afastráka með sér í þá
iðju.
Hann á líka ágætt myntsafn,
sem hann dundar oft við og er
félagi í Oddfellow-reglunni.
Föðurleysingja í upphafi þessar-
ar aldar var lífið ekki dans á
rósum. Stundum voru öll sund
lokuð. Þá skal manninn reyna. Við
slíkar aðstæður skýrist það sem er
gott og í deiglu umkomuleysisins
fær hismið ekki staðist. Eftir
stendur það eitt sem er ekta, það
sem grær í sönnum tilfinningum.
Þeir, sem standast raunina,
verða auðnumenn. Hamingjan
verður þeirra hlutskipti. Þeir hafa
lært að meðtaka bljúgum huga af
þeim, sem öllu ræður.
Þrátt fyrir beizk spor bernsku
sinnar og umkomuleysi, þá má
með sanni segja að afmælisbarnið
okkar sé hamingjumaður.
Hann á yndislega móður sem
elur hann upp, styður hann og
styrkir og góða ættingja og vini,
sem hlaupa í skarðið, þegar á
reynir. Hann eignast frábæra
eiginkonu, sem staðið hefur við
hlið hans til þessa dags. 11.
nóvember 1930 kvænist hann
Helgu Fjólu Pálsdóttur, dóttur
Páls Friðrikssonar sjómanns í
Reykjavík af Bergsætt og konu
hans Margrétar Árnadóttur
hreppstjóra á Meiðsstöðum í Garði
og síðar bónda á Innra-Hólmi hjá
Akranesi. Þau Páll og Margrét
bjuggu lengst af á Grettisgötu 33 í
Reykjavík. Sæmundur og Helga
Fjóla eru því alin upp í sama
hverfi og voru bræður hennar
leikfélagar Sæmundar í æsku.
Barnalán er eitt af því, sem
helzt er talið fólki til hamingju og
varla verður sagt að þau Helga
Fjóla og Sæmundur hafi farið
varhiuta af því.
Leiðir þetta okkur aftur uppí
Landsveit og í hlaðvarpann á
Skarði, því elsta dóttir þeirra
Sigríður Theódóra er einmitt
húsfreyja þar, gift Guðna
Kristinssyni hreppstjóra Land-
manna.
Næst er Margrét, hjúkrunar-
framkvæmdastjóri við Kleppsspít-
alann, gift Jóni Marvin Guð-
mundssyni kennara frá Karlsá við
Dalvík.
Yngstur er svo Sæmundur vél-
stjóri á Siglufirði, lengst af á
togaranum Dagnýju. Kvæntur
Elísabetu Kristjánsdóttur frá
Siglufirði.
Barnabörnin eru núna 8 og
barnabarnabörn 3.
Þeir félagar, sem fyrst er
minnst á, í þessari grein eru nú
staðnir upp. Sá eldri dustar af sér
píputóbakið, hinn er að velta því
fyrir sér hvort hann eigi að dusta
af sér nokkra hvolpa, sem tekið
hafa sér bólfestu hér og þar.
Tvímenningarnir teygja sig lítið
eitt, njóta blíðviðrisins, víðáttunn-
ar og kyrrðarinnár. Ganga síðan
inní bæ og í stofu. Þar bíður
uppdekkað borð og húsfreyjan
segir þeim að gjöra svo vel, þeir
hljóti að vera orðnir svangir þarna
úti. Þeir njóta gestrisninnar í
ríkum mæli. Reyndar nákvæmlega
eins og gestirnir koma til með að
njóta gestrisni Margrétar og Jóns
að Hellulandi 22 í dag, milli kl. 3
og 7, þar sem tekið er á móti
gestum í tilefni þessa áfangasigurs
míns ástkæra frænda, Sæmundar,
við árin.
Guðlaugur Tryggvi Karlsson.
í dag er sjötíu ára Sæmundur
Sæmundsson. í tilefni dagsins
vildi ég senda honum nokkrar
línur. Sæmundur er Rangæingur
að ætt, fæddur að Lækjarbotnum í
Landsveit þar sem foreldrar hans
bjuggu. Ungur að árum missti
hann föður sinn og varð móðir
hans þá að hætta búskap og leysa
upp heimilið og koma börnunum
fyrir hjá frændfólki og vinum, en
Sæmundur sem var yngstur barna
fylgdi móður sinni, Sigríði Páls-
dóttur, og munu þau fljótlega hafa
farið til Reykjavíkur þar sem
Sæmundur ólst upp. Á þessum
árum er Reykjavík að vaxa að
fólksfjölda og ýmsar breytingar að
verða á atvinnuháttum í bænum,
við þær aðstæður ólst Sæmundur
upp og má segja að borgin hafi
vaxið með honum. Á unglings- og
skólaárum Sæmundar aflaði hann
sér verslunarmenntunar og starf-
aði síðan við verslun um langt
skeið, bæði sem verslunarstjóri
hjá fyrirtækjum og síðar sem
kaupmaður eigin búðar. Á síðari
árum hefur Sæmundur stundað
skrifstofustörf í Stálsmiðjunni hér
í borg.
í æsku Sæmundar eru ýms
straumhvörf að verða hér á landi,
meðal annars er bifreiðin að ryðja
sér til rúms sem farartæki. Ég geri
ráð fyrir að hann hafi fljótt komið
auga á þá möguleika sem bifreiðin
hafði fyrir okkur hér á landi, því
fljótlega og hann hafði aldur til
eignaðist hann bifreið sem ekki
var algengt með unga menn í þá
daga, vegir voru ekki góðir þá en
Sæmundur lét það ekki aftra sér
frá að ferðast um landið á bíl
sínum.
Eflaust mundi Sæmundur geta
sagt frá mörgum ferðum sínum og
samskiptum við bílinn og hina
erfiðu vegi, sem menn urðu að láta
sér nægja á fyrstu tugum þessarar
aldar. Fleira var það en ferðalögin
sem heilluðu afmælisbarnið um
dagana, lax- og silungsveiði hafa
verið eftirlæti hans í tómstundum
þegar'þær hafa gefist og hygg ég
að hann hafi oft verið fengsæll
hvort sem var við fjallavötn eða
kannski bara læk þar sem menn
áttu varla veiði von.
Nú á þessum tímamótum, þegar
70 ár eru að baki, getur afmælis-
barnið litið glaður yfir farinn veg.
Hann gekk ungur í hjónaband með
konu sinni, Fjólu Pálsdóttur, og
hafa þau eignast þrjú börn, þau
Sigríöi Theodóru í Skarði , Mar-
gréti hjúkrunarfræðing og
Sæmund vélvirkja, allt hið hæf-
asta fólk, og barnabörnin sem gefa
ekki síður góðar vonir um framtíð-
ina, allt þetta gefur þeim hjónum
ástæðu til að gleðjast á þessum
tímamótum. Samferðamenn
Sæmundar munu senda honum
bestu óskir, þægilegri og betri
ferðafélagi er vandfundinn.
Frændfólk og vinir senda honum
bestu óskir með von um ánægju-
lega daga á áttunda tugnum.
Basar
Fylkis
SUNNUDAGINN 26. nóvem-
ber heldur Íþróttaíélagið
FYLKIR jólabasar í samkomu-
sal Árbæjarskóla og heíst
hann kl. 15.00. A boðstólum
verður ýmiss konar jólaföndur
og skreytingar ásamt gómsæt-
um kökum.
Ilafa ciginkonur félags-
manna unnið að basar þessum
á undaníörnum vikum. Vænt-
anlegum hagnaði verður varið
til endurnýjunar á félagsheim-
ili FYLKIS við Arbæjarvöll.
Hættuleg
heimsókn
— ný ástarsaga
eftir Anitru
ÍSAFOLD hefur gefið út nýja bók
eftir Anitru. sem nefnist „Hættu-
leg heimsókn“. Þetta er ástar-
sagá. sem gerist í heimalandi
höfundar. Noregi. Þýðandi er
Hersteinn Pálsson.
Bókin er 173 blaðsíður, prentuð
og bundin í ísafoldarprentsmiðju.
Lítið barn
hefur
lítið sjónsvið
JOIAGLEÐTI
PENNANUM
Jólasveinarnir okkar hafa lýst
velþóknun sinni á Jólamarkaði
Pennans í Hallarmúla, —
enda hefur
úrvalið sjaldan
verið fallegra!
cm:

Jólamarkaðurinn, Hallarmúla.