Morgunblaðið - 09.12.1978, Side 23

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 9. DESEMBER 1978
23
og hjónaband mitt var þar á ofan
misheppnað.“ Þau hjón slitu sam-
vistum 1933 en skildu aldrei. Hann
lézt árið 1951 á heimili hennar, en
hún var þá víðs fjarri, stödd í
Bandaríkjunum. Hún minnist
hans mjög hlýlega í bók sinni og
mynd af honum var jafnan á
náttborðinu hjá henni.
Eftir að Ísraelsríki varð til var
hún skipaður fyrsti sendiherra
þess í Sovétríkjunum og var þar í
eitt ár. Þá var hún kölluð heim,
kjörin á þing og varð atvinnu- og
félagsmálaráðherra árið
1949—1956 að hún varð uianríkis-
ráðherra í tíu ár og þótti gegna því
starfi með reisn og prýði. Þegar
hún var kvödd til að taka við
forsætisráðherrastarfinu var það i
reynd hálfgildings neyðarráðstöf-
un, enda fer hún örðum um það í
ævisögu sinni, að mörgum hafi
þótt nóg um þá ráðstöfun og ekki
haft á henni mikla trú. En sú varð
reyndin að hún varð næstum eins
áberandi og stjóriisamur leiðtogi
og Ben Gurion hafði verið. Hún
hafði verið til kvödd við skyndilegt
fráfall Levi Eskhol og var mála-
miðlunarval til að koma í veg fyrir
sundrungu innan Verkamanna-
flokksins, en Moshe Dayan, þáver-
andi varnarmálaráðherra, og Yig-
al Allon, þáverandi aðstoðarfor-
sætisráðherra, sóttust báðir eftir
embættinu. En á örskömmum
Golda Meir heimsótti Geir
Hallgrímsson þáverandi
borgarstjóra er hún kom
til íslands og er myndin
tekin á skrifstofu borgar-
stjóra.
tíma hafði Golda tekið stjórnina í
sínar hendur og leiddi flokkinn til
sigurs í kosningunum 1969, en
nokkru síðar tók hún að orða að
hætta við næstu kosningar. En
hún sat áfram og ekki aðeins þá
dimmu októberdaga 1973, þegar
Egyptar gerðu leifturárás sína á
ísrael heldur hvarf hún ekki af
vettvangi fyrr en gengið hafði
verið frá vopnahléi og aðskilnaði
herja og stríðsföngum hafði verið
skilað aftur. I apríl 1974 tilkynnti
hún afsögn sína, og í júní tók
eftirmaður hennar Yitzak Rabin
við embættinu.
Hún var hávaxin og sterklega
byggð, stórskorin í andliti og
nefstór með afbrigðum. Hún
keðjureykti sígarettur, hirti lítt
um að klæðast kvenlega og var
yfirleitt frábitin tildri í hverju
sem slíkt birtist. Hún var skelegg
og greindf hlý og föst fyrir, elskuð
og virt i orðsins beztu merkingu.
Golda Meir kom til íslands er
hún var utanríkisráðherra, nánar
tilt.ekið í maí 1961. Hún fór þá
meðal annars til Þingvalla, skoð-
aði Sogsvirkjun og heimsótti
helztu ráðamenn. Einnig fór hún
með þáverandi utanríkisráðherra,
Guðmundi í. Guðmundssyni, í
sjúkraheimsókn til Péturs heitins
Ottesens alþingismanns. Hún rifj-
aði þessa heimsókn upp í samtali
við blm. Mbl. fyrir ári og kvaðst
minnast dvalar sinnar á Islandi
með mestu gleði og hún hef-ði hér
eignast marga góða kunningja.
Þótt Golda Meir hefði dregið sig
algerlega í hlé úr opinberu lífi
varð hún þó sem ósjáifrátt'mið-
punktur athyglinnar er Sadat kom
til Israels í fyrra.. Vel fór á með
þeim og þau skiptust á barna-
barnagjöfum og léku á als oddi. I
ævisögu hennar kemur fram að
einu sinni á forsætisráðherraferli
hennar kom til tals að Ceausescu
Rúmeníuforseti hefði meðalgöngu
um fund en síðan varð ekki af.
Golda Meir var heilsuhraust
lengst af en síðan í vor hefur hún
verið meira og minna á sjúkrahúsi,
síðustu mánuðina á Had-
essah-spítalanum í Jerúsalem og
þar lézt hún síðdegis í gær, rúmu
ári eftir friðarfrumkvæði Sadats
og án þess að lifa að vita friðinn
koma sem hún þráði svo mjög.
h.k.
Nóbelshátíð
í Stokkhólmi
Frá íréttaritara MorKunblaðsins, Önnu Bjarnadóttur, í Stokkhólmi í gær.
NÓBELSVERÐLAUNAHAFARNIR í ár fluttu Nóbelsfyrirlestra sína í dag
og verðlaunahafinn í bókmenntum, Isaak Bashevis Singer, talaði fyrir fullu
húsi um trú sína á mikilvægi rithöfunda og skálda í heimi sem versnandi fer
og tungumálið jiddísku sem hann skrifar bækur sínar á.
Singer sagðist vera svartsýnismað-
ur en í hópi þeirra sem ímynduðu sér
að í bókmenntum mætti finna nýjar
hugmyndir og ný sjónarhorn í
heimspeki, trúmálum og jafnvel
félagsfræðum.
„Það má virðast undarlegt, en mér
dettur oft í hug að þegar allar
félagsfræðilegar kenningar hrynja og
stríð og byltingar geisa þá muni
skáldið — sem Platon bannaði í ríki
sínu — rísa upp og bjarga okkur
öllum," sagði Singer.
Singer sagði að með verðlaununum
væri ekki einungis honum sómi
sýndur heldur jiddísku. Hann taldi
jiddisku og verk þeirra sem hana
töluðu eitt og hið sama. „Þeir kalla
jiddisku dautt mál, en það var
hebreska einnig kölluð fyrir tvö
þúsund árum ... Það má hugsa sér
jiddisku mál sem er hyggilegt og
lætur lítið yfir sér og er tákn okkar
allra, mannkyns sem er óttaslegið og
vonglatt í senn ...“
Nóbelsstofnunin hefur móttöku
fyrir verðlaunahafana og fjðlskyldur
þeirra og vini á morgun, laugardag.
Þangað er einnig boðið sænskum
fræðimönnum og menntamönnum,
auk fjölda ungra nemenda víðs vegar
að úr heiminum er hlotið hafa
viðurkenningar í vísindum-. „Þessir
nemendur eru Nóbelsverðlaunahafar
nútíðarinnar," sagði Stig Ramel,
formaður Nóbelsstofnunarinnar á
blaðamannafundi.
Alls verða 1700 manns viðstaddir
verðlaunaafhendinguna í Konzert
húsinu á sunnudaginn og um 1200
gestir munu sitja veizlu í borgarráðs-
húsinu um kvöldið.
Piotr Leonidevitch Kanituo
Á fundi sem fréttamenn áttu í dag
með verðlaunahöfunum kom fram að
aðeins eðlisfræðingarnir hafa snúið
sér að nýjum rannsóknarefnum en
aðrir verðlaunahafar halda áfram
frekari rannsóknum á þeim sviðum
sem þeir voru verðlaunaðir fyrir.
Pyotr L. Kapitza vinnur á rannsókn-
um á háhitaeðlisfræði, andstæðu
rannsókna hans fyrir 40 árum á
lághitaeðlisfræði sem hann er verð-
launaður fyrir. Bandaríkjamennirnir
Arno A. Penzia og Robert W. Wilson,
starfa báðir hjá Bell-símafélaginu í
New Jersey og vinna hagnýt störf í
sambandi við notkun gervihnatta þótt
þeir sinni einnig rannsóknum á
hugðarefnum sínum. Penzia leitar
frumefna í sprengingu alheimsins í
upphafi og Wilson rannsakar eðlis-
fræðilegt ástand sameinda í skýjum.
Nóbelsverðlaunahafarnir voru á
einu máli um að vísindarannsóknir
væru þarfar og heiminum til góðs.
Penzia er Gyðingur og flúði frá
Þýzkalandi Hitlers og sagðist hafa
lært ensku af teiknimyndasögum sem
allar snerust um hetjur er unnu bug á
vísindamönnum sem vildu sigra
heiminn. Hann kvað þessa mynd af
vísindamönnum verða að breytast.
„Vísindamenn eru mannlegir. Þeir
hafa ekki svör við öllu og eru ekki sem
leggja á ráðin um að gera heiminum
illt,“ sagði hann.
Kapitza sagði að hann vissi ekki
hver vísindastörfin mundu leiða hann
og Englendingurinn Peter Mitchell
efnafræðingur sagði að vísindamenn
gætu opnað leiðir sem hefðu illt eða
gott í för með sér, en þeir ættu að
gera það fyrir opnum tjöldum svo að
allir gætu fylgzt með.
Isaac Bashevis Singer