Morgunblaðið - 17.12.1978, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 17. DESEMBER 1978
77
loftvarna, skjóta á milli flugvéla
og gegn skriðdrekum), sem hún
hefur heimilað sölu á. Lævísleg
skilgreining.
Sovétríkin eru nú svo miklu
öflugri en Kína bæði í kjarnorku-
vopnum og venjulegum vopnum,
að þau þurfa ekki að óttast árás.
En Sovétmenn telja það óvinar-
bragð, ef Kínverjum er veitt
aðstoð til hervæðingar, þessum
Kínverjum, sem hafa afneitað
arfleiðinni frá Mao, leggja höfuð-
áherslu á endurreisn og umbætur í
efnahagslífinu og ásaka Sovétríkin
um stórveldadrauma.
Beri maður saman samskipti
austurs og vesturs eða Rússa og
Bandaríkjamanna nú og á tímum
Stalíns, má segja með nokkrum
rökum, að ekki verði horfið frá
slökunarstefnunni. Efnahags-
tengslin, menningartengslin og
stjórnmálatengslin eru orðin þess
eðlis milli beggja hluta Evrópu, að
hvorugur aðili hefur hug á að rjúfa
þau. Salt 2-samningurinn vérður
vafalaust undirritaður og sam-
þykktur; jafnvel þótt ekki kæmi til
þess, yrði slökunarstefnunni ekki
kastað fyrir róða. Takist ekki
samningar munu Sovétríkin og
Bandaríkin varla eyða meira fé til
langdrægra kjarnorkuvopna en
þau mundu gera eftir gerð samn-
ingsins.
A þeim tímum þegar Brezhnev
og Nixon féllust í faðma, 1972, var
aldrei talið, þrátt fyrir allar
yfirlýsingarnar, að slökunarstefn-
an útilokaði hugmyndafræðilega
og pólitíska baráttu eða viðleitni
Sovétríkjanna til að ná betri stöðu
með einhliða aðgerðum. Sovétríkin
gáfu Norður-Víetnömum þau
vopn, sem þeir þurftu til að gera
lokaárásina, reka smiðshöggið ■ á
ósigur Suður-Víetnama. Slökunar-
stefnan hefur breytt um yfirbragð
vegna þeirra tveggja meginþátta,
sem umbylta stöðu alþjóðamála en
þeir eru: átök Kína og Sovét-
ríkjanna, sem móta þróun mála í
Asíu, og herveldi Sovétríkjanna,
sem veldur áhyggjum í
Washington.
Sovétríkin halda áfram að her-
væðast ár eftir ár, og ganga í því
efni langtum lengra en nauðsyn-
legt er til að róa þá, sem mestar
áhyggjur hafa af öryggi landsins.
Hvaða ályktun á að draga af
þessari þróun? Má ætla, að hún
miði að því að gerð verði stórárás,
sem á svipstundu raskaði öllu
jafnvægi í veröldinni? Ekkert
bendir til þess. En Sovétríkin
leggja sig fram um að geta beitt
valdi sínu um víða veröld og láta
það ráða úrslitum á þeim stöðum,
sem eru innan áhrifasvæðis
þeirra.
Sovéskir leiðtogar halda í heiðri
þær leikreglur, sem einkenndu
fláttskap bolshevika fyrri tíma.
Þeir hika ekki við, þegar þeir telja
sér hag af því, að gera Banda-
ríkjunum það ljóst, að tímarnir
hafa breyst. Þeir leyfa sér við-
brögð og tillöguflutning, sem þeir
hefðu ekki þorað að hafa í frammi
fyrir 10 árum. Þegar upplausnar-
ástand ríkir í íran, minna þeir á
herafla sinn við landamæri lands-
ins. Mig 23-þoturnar koma í stað
eldflauganna, sem fluttar voru á
brott frá Kúbu 1962. Ef til vill er
þeim einnig ætlað að aftra Jimmy
Carter frá því að halda áfram
leiknum við Kína. Á Vesturlöndum
er ítekað æ ofan í æ, að hervald
þýði ekki alltaf það sama og
pólitísk áhrif — satt er það. Hins
vegar væri rangt að viðurkenna
ekki, að á komandi árum vega
vopnin þungt á vogarskálinni.
Mótmælir harðlega
vísitöluskerðingu
Stjórn Sambands íslenskra bankamanna:
Ályktun stjórnar SÍB um
kjaramál.
1. des. sl. gengu í gildi lög um
tímabundnar ráðstafanir til við-
náms gegn verðbólgu. Með lögum
þessum er enn á ný gengið á gerða
kjarasamninga með því að verð-
bótum á laun er breytt. Má segja
að hér sé um framhald efnahags-
aðgerða frá 1. sept. að ræða.
1. Vísitöluþak 1. september.
Samband íslenskra bankamanna
mótmælti á sínum tíma harðlega
skerðingu á verðbótum á laun með
svonefndu vísitöluþaki. Vísitölu-
skerðingin samkvæmt þakinu nær
eingöngu til um V4 hluta banka-
starfsmanna, flestra félagsmanna
BHM og lítils hluta BSRB. Með
þessum ráðstöfunum má ætla, að
bönkunum séu sparaðar á annað
hundrað millj. kr. í launagreiðslur
á ári, og hið opinbera tapar a.m.k.
60% af þeirri upphæð í skatta-
tekju. Trúi því hver sem vill, að
þetta sé liður í lausn efnahags-
vanda þjóðarinnar.
2. Samráð við aðila vinnumark-
aðarins.
Svonefnd samráð við aðila
vinnumarkaðarins hafa ekki náð
til Sambands ísl. bankamanna.
Aðeins er haft samráð við „hina
stóru", einfaldlega af því að
ríkisstjórnin óttast samtakamátt
þeirra. Bankamenn þurfa greini-
lega að sýna samtakamátt sinn í
verki til þess að vera taldir til
aðila vinnumarkaðarins.
3. Lög um tímabundnar ráðstaf-
anir til viðnáms gegn verðbólgu.
Samkvæmt kjarasamningum
SIB hefði átt að greiða rúmlega
14% verðbætur á laun 1. desember
sl. Með framangreindum lögum
eru verðbætur á laun takmark-
aðar, þannig að aðeins eru greidd-
ar 6,12% verðbætur. Er það gert
með þrennu móti.
í fyrsta lagi með niðurgreiðslu
vöruverðs sem svarar 3% af
verðbótavísitölu. Stjórn SÍB lítur
svo á að hin útgreidda launafjár-
hæð sé ekki aðalatriðið, heldur að
kaupmáttur launa haldist. Til
aukinna niðurgreiðslna þarf hins
vegar auknar tekjur og ekki er enn
ljóst, hvernig þeirra muni aflað,
t.d. á hvern hátt þær muni leiða til
aukinnar skattbyrði á félagsmenn
SÍB almennt. Þetta leiðir einnig
hugann að fyrirkomulagi skatta-
kerfisins í heild og því skattaeftir-
liti sem er þannig hagað að stór
hópur manna í þjóðfélaginu leikur
lausum hala og virðist hvergi fjár
vant meðan launþegar bera skatt-
byrði þeirra og borga niður neyslu
þeirra á niðurgreiddum vörum.
Minnir stjórn SIB hér á fyrri
tillögur sínar í skattamálum.
í öðru lagi er gert ráð fyrir,
lækkun skatta á lágtekjufólki sem
nemur 2% og þar á móti komi
samsvarandi lækkun verðbótavísi-
tölu. Rétt er að benda á, að
hækkun beinna skatta hefur fram
til þessa ekki 'haft áhrif á
verðbótavísitölu.
I þriðja lagi er gert ráð fyrir, að
þrjú vísitölustig verði felld niður
og á móti komi svokallaðar-félags-
legar aðgerðir. Ekkert er vitað
hvort eða á hvern hátt félagsmenn
SIB muni njóta þeirra félagslegu
ráðstafana sem um ræðir. Fyrr en
svör fást við þeirri spurningu er
erfitt að meta um hve mikla
kjaraskerðingu er að ræða. SIB
mun hins vegar óska eftir
viðræðum við stjórnvöld til að
kanna hvað raunverulega í þessum
ráðstöfunum felst og hvert hlut-
skipti félagsmanna SIB verður í
því sambandi.
Af því sem að ofan er rakið
mótmælið SÍB nýjustu kjara-
skerðingarlögum ríkisstjórnarinn-
ar, enda verður ekki annað séð, en
að í lögum þessum felist bein
skerðing kaupmáttar fyrir félags-
menn SÍB. Ekki er heldur með
lögunum tekið á öðrum þáttum en
kaupinu og eru aðrar aðgerðir sem
ætlað er að vinna gegn verðbólgu
óljósar og lítt mótaðar.
Að lokum minnir stjórn SÍB á
þá staðreynd, að vísitöluhækkun
launa er ekki orsök verðbólgu,
heldur afleiðing. Það eru aðrir
aðilar en launþegar í landinu sem
bera ábyrgð á og hafa hag af þeirri
óðaverðbólgu sem hér hefur ríkt.
Séð yfir Eyjabyggð frá Heimakletti. Ljósm. Mbl. Sigurgeir.
Blik komið út í 33. sinn
NÚ ER liðinn þriðjungur aldar
síðan Blik kom út í fyrsta skipti.
Þorsteinn Þ. Víglundsson — fyrr-
um skólastjóri í Vestmannaeyjum
— hefur ritstýrt því og borið af því
veg og vanda frá upphafi. Upphaf-
lega var þetta skýrsla um Gagn-
fræðaskólann í Vestmannaeyjum
og ýmsir fróðleiksmolar með, en
eftir því sem árin hafa liðið hefir
efnið orðið fjölbreytilegra og því
hefir heiti þess verið lengt og
nefnt ársrit Vestmannaeyja og er
það réttnefni. Ritstjórinn er nú
orðinn aldinn að árum og býst við
að hver árgangurinn geti orðið
síðastur og því hefir hann hafist
handa um að gera efnisskrá yfir
ritið frá upphafi, en fyrri árgang-
arnir eru löngu uppseldir, svo að
öll nauðsyn er á því að slík
efnisskrá sé fyrir hendi.
Þessi árgangur er á þriðja
hundrað síður prýddur fjölda
mynda og efnið fjölbreytilegt. Hér
verður ekki farið út í að telja það
allt upp, en einn efnisflokkinn í
ritinu get ég ekki látið hjá líða að
geta um nokkrum orðum og það er
minjaskrá byggðasafnsins í Eyj-
um. Minjasafnið og sú innsýn sem
það veitir í lífshætti horfinna
kynslóða er ómetanleg og skráin
um uppruna og sögu gripanna
gerir hlutina enn forvitnilegri og
brúar bilið milli samtímans og
löngu liðinna tíma. Það er trú mín
að Minjasafnið muni varðveita
nafn Þorsteins Þ. Víglundssonar
um mörg ókomin ár.
Þó að ég geti hér sérstaklega um
minjaskrána, þá er ekki þar með
sagt að fleira sé ekki forvitnilegt í
ritinu, því að þar er að finna
fjöldamargt um atvinnusögu Vest-
mannaeyja, húsanöfn í Vest-
mannaeyjum og þar fram eftir
götunum. Allt hefir þetta það
meginmarkmið að bjarga frá
gleymsku því sem gerðist fyrr og
gerist nú. Þorsteinn Þ. Víglunds-
son getur því tekið undir orð Jóns
Þorkelssonar (Fornólfs) þegar
hann lítur yfir farinn veg og
leggur síðustu hönd á verk sitt:
„... ég hef morrað mest við það/
að marka og draga á land,/ og
koma því undan kólgu, svo/það
kefði ekki allt í sand.“
A.K.
Cleöileg
jölagjöf
Nú gefur Happdrætti Há-
skólans þér kost á skemmti-
legri og óvenjulegri jólagjöf ■
handa vinum og vanda.-
mönnum.
Þú getur fengið sérstakt* . '
gjafakort hjá næsta
umboðsmanni HHÍ. Gjafa---
kortió er gefið út á nafn, erf
eigandi þess getur svówáli$
sér mióa í HHÍ ’79 stráx
hátíðar hjá hvaða umboðsv7
manni sem er!
Gjafakort HHÍ getur óvaent
orðið að gleóilegri jólagjpf,
ef vinningur fellur á
miðann, sem valinn er. . ■,
Vinningur er alls ekki ólík •
legur — vinningshlutfall
HHÍ er það hæsta í heimi!
HAPPDRÆTTI HASKOLA ÍSLANDS
Menntun í þágu atvinnuveganna