Morgunblaðið - 23.12.1978, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. DESEMBER 1978
ftfotgtnilritaMfe
Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiósla
Auglýsingar
hf. Arvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson
Aðalstræti 6, sími 10100.
Aóalstræti 6, sími 22480.
Askriftargjald 2500.00 kr. á mánuói innanlands.
í lausasölu 125 kr. eintakið.
Dæmigerd
verdbólguf járlög
Ríkisstjórn skattheimtunnar hefur nú tekizt að fá fjárlög fyrir
næsta ár samþykkt á Alþingi og gekk það ekki þrautalaust fyrir
sig. Þetta eru dæmigerð verðbólgufjárlög. Þannig er skattheimtan
aukin um nær 15 milljarða króna samkvæmt upplýsingum
Þjóðhagsstofnunar með margvíslegum nýjum sköttum og álögum. Þetta
nægir þó ekki til þess, að fjárlögin séu afgreidd með greiðsluafgangi, ef
rétt er reiknað, heldur er í raun greiðsluhalli upp á 4 milljarða króna.
Meðal þess, sem fjármálaráðherra lét undir höfuð leggjast að taka inn í
fjárlagadæmið til þess að gera niðurstöðurnar fallegri á pappírnum, er
eftirfarandi: Niðurgreiðslur eru vanáætlaðar um 2,8 milljarða króna og
útflutningsuppbætur um 1 milljarð króna. Launahækkun opinberra
starfsmanna 1. marz er sleppt, sém veldur útgjöldum að 1,3 milljörðum
króna, og gert er ráð fyrir að hækka lyf og læknishjálp sem nemur 940
milljónum króna, þótt það sé talin næsta óraunhæf áætlun.
Ef tekið er mið af þjóðarframleiðslunni hækka ríkisútgjöldin upp í
31—32% miðað við 27—28% tvö sl. ár. Svo mikil útþensla í ríkiskerfinu
er verðbólguhvetjandi í sjálfu sér. Og að sjálfsögðu var höfuðnauðsyn
að gera ráð fyrir raunverulegum greiðsluafgangi.
Þá má benda á, að magnminnkun framkvæmda nemur 12%, sem
undirstrikar enn hvílík eyðslufjárlög Alþingi hefur nú afgreitt. En á
hinn bóginn felst í þessu viðurkenning á því, að stefna fyrri
ríkisstjórnar um að draga úr fjárfestingu hins opinbera var rétt, þótt
Alþýðubandalag og Alþýðuflokkur hafi kosið að halda öðru fram, þegar
það þótti betur henta.
V andinn
bíður næsta árs
Yfirlýsing forsætisráðherra við 3. umræðu fjárlaga staðfestir, að
hann er einnig þeirrar skoðunar, að fjárlögin fyrir næsta ár séu
verðbólgufjárlög. Þannig segir hann: „Mér er ljóst ekki síður en öðrum
að ráðstafanir þær, sem gripið hefur verið til og nauðsynlegar hafa
verið, fela ekki í sér varanlega lausn á hinum öra verðbólguvexti. Eftir
áramótin verður gerð alvarleg tilraun til að finna varanlegri lausn á
þeirri meinsemd."
Þannig talar ekki nema sá maður, sem veit að honum hefur mistekizt,
en lifir þó enn í voninni um, að honum ínegi betur takast. Ekki er þó
forsætisráðherra sérlega trúaður á, að svo verði, því að hann lætur þess
um leið getið, að reynslan verði að skera úr um það, hvernig til takist,
en þetta sé verk sem þurfi að vinna „hverjir svo sem kunna að sitja í
ríkisstjórn á næsta ári.“
Það leyndi sér heldur ekki síðustu daga, að andrúmsloftið á Alþingi
var þrungið spennu. Ekki aðallega vegna þess, að menn teldu líklegt, að
afgreiðsla fjárlaga mundi stranda. Miklu fremur vegna hins, að það
kemur æ betur í ljós, að slík gjá er milli stjórnarflokkanna í viðhorfi
þeirra til efnahagsmála að þess er naumast að vænta að sá
skoðanaágreiningur verði brúaður. Og það því fremur, sem enginn
þeirra hefur í raun lausn út úr vandanum og allra sízt
Alþýðubandalagið.
Ólafur
bidst afsökunar
Menn hafa fylgzt með því hvernig þingmenn Alþýðuflokksins hafa
gert örvæntingarfullar tilraunir til þess að hafa áhrif á meðferð
efnahagsmála, en orðið næsta lítið ágengt. Þar veldur mestu, að
Alþýðubandalagið stendur þversurji fyrir og hefur ekki verið til viðtals
um neinar aðgerðir í efnahagsmálum, sem dugi til nokkurrar
frambúðar. A fimmtudag brá þó svo við, að Lúðvík Jósepsson lýsti því
yfir, að Alþýðubandalagið væri reiðubúið til að ræða við
samstarfsflokka sína um lausn verðbólguvandans, — og þykir engum
mikið, jafnvel þótt fyrr hefði verið.
Þessi undarlega afstaða stjórnarflokkanna að ræðast helzt ekki við
um raunverulegar leiðir til viðnáms gegn verðbólgunni hefur eðlilega
margvíslegar truflanir og tjón í för með sér. Þannig hafa störf Alþingis
á þessum skammdegisdögum verið lömuð. Boðuð frumvörp um
umfangsmiklar nýjar skattaálögur voru lögð fram seint og um síðir og
fengu ekki þá þinglegu skoðun, sem nauðsynleg hefði verið. Ný útgjöld,
sem nema milljörðum króna, hafa verið samþykkt, án þess að fyrir lægi,
hversu mikil þau væru nákvæmlega, hvað þá að nokkur vissi, hvernig
tekna yrði aflað í staðinn. Þetta keyrði þó um þverbak síðustu daga og
það var því sízt að undra, þótt forsætisráðherra bæðist afsökunar á
vinnubrögðum stjórnarsinna á þingi. Það voru mannleg viðbrögð. En
það, sem spurt er um núna er einungis hitt, hvort stjórnarflokkarnir
ætli sér í raun að vinna saman að lausn efnahagsvandans eða ekki.
Birgir ísl. Gunnarsson:
Vinstri meiri-
hlutinn veldur
ekki vandanum
Fjárhagsáætlun Reykjavíkur-
borgar er einskonar stefnuskrá
borgarstjórnar, þar sem grein er
gerð fyrir stefnunni í fjármálum
og framkvæmdum borgarinnar.
Menn hafa því beðiö með nokk-
urri eftirvæntingu eftir fyrstu
fjárhagsáætlun vinstri meiri
hlutans, enda margar yfirlýs-
ingar verið um það gefnar frá
vinstri mönnum, að við gerð
fjárhagsáætlunar reyndi fyrst á
það, hver stefna þeirra væri. Nú
hefur dýrðin séð dagsins ljós.
Fyrri umræða um fjárhagsáætl-
unina fór fram í borgarstjórn
s.l. fimmtudag.
Pólitíska
forystu skortir
Þegar borgarráð hóf að vinna
við fjárhagsáætlun sína í haust,
þá vakti það nokkra athygli, að
formaður borgarráðs, Björgvin
Guðmundsson, lýsti því yfir að
vinnubrögð við fjárhagsáætlun
yrðu í stórum dráttum eins og
verið hefði áður. Einhvern
veginn stangaðist þetta á við
djarflegar yfirlýsingar vinstri
meirihlutans um að nú ætti að
taka upp ný vinnubrögð í öllum
greinum.
Raunin hefur og orðið sú, að
vinnuaðferðir borgarráðs og
embættismanna borgarinnar
hafa verið mjög í þeim hefð-
bundna stíl, sem sjálfstæðis-
menn mótuðu í borgarráði.
Embættismenn borgarinnar
hafa að vanda unnið sitt verk
vel og samvizkusamlega, en
hinsvegar hefur hin pólitíska
forysta brugðist. Einu ráð
vinstri' mannanna í borgar-
stjórn hafa verið þau að stór-
hækka allar álögur á borgarbú-
um, þar sem því verður við
komið. í því eru hin nýju
vinnubrögð fólgin.
Megineinkenni þessarar fjár-
hagsáætlunar, eins og hún
liggur fyrir eru þrjú:
Auknar
skattálögur
I fyrsta lagi eru það hinar
miklu og auknu skattálögur á
borgabúa. Alagningarreglum
hefur verið breytt til hækkunar,
hvar sem því verður við komið
og eru hinar auknu álögur eins
og hér segir:
mitlj. kr.
Fasteignagjöld 807
Kvöldaöluleyfi 18.7
Lóðarleiga 70.6
Aöstööugjöld 757.0
Vatnsskattur 123.9
Alls 1.777.2 millj. kr.
Af þessari upphæð leggjast
1453 millj. kr. á atvinnurekstur-
inn, en 324 á íbúðarhúsnæði.
I þessum tölum kemur fram
grundvallarmunur á stefnu
sjálfstæðismanna í borgar-
stjórn, sem árum saman hafa
notað sömu álagningarreglur og
ekki freistast til að hækka þær,
þótt oft hafi verið erfitt að láta
enda jiá saman.
Hækkar meir en
verðbólgan gefur
tilefni til
Annað megineinkenni fjár-
hagsáætlunarinnar, sem leiðir
af því fyrra, er hin mikla
hækkun milli ára. Fjárhags-
áætlunin hækkar mun meira en
verðbólgan gefur tilefni til.
Hækkun frá fjárhagsáætlun
eins og hún var afgreidd í
janúar í fyrra nemur 62.9%, en
ef miðað er við endurskoðaða
áætlun frá því í júlí, þá er
hækkunin 54.9%. Til saman-
burðar má nefna að framfærslu-
vísitala frá því í desember s.l.
hefur hækkað um 46.9%, vísi-
tala vöru og þjónustu um 46.2%
og byggingarvísitala um 50.9%.
Þetta undirstrikar rækilega að
vinstri meirihlutinn ætlar að
taka til sín mun stærri hlut af
fjármagni Reykvíkinga en áður
hefur tíðkast.
Stefnt í
greiðsluhalla
Þriðja einkenni fjárhagsáætl-
unarinnar stefnir þvert á tvö
hin fyrri. Ætla mætti að með
þessari miklu hækkun fjárhags-
áætlunar milli ára væri stefnt
að því að laga greiðslustöðu
borgarsjóðs. Því fer hinsvegar
fjarri. Frumvarpið stefnir í
stórkostlegan greiðsluhalla á
næsta ári. Sem dæmi má nefna
að ekki er eyrir ætlaður til að
mæta launahækkun þeirri, sem
varð 1. desember s.l., þegar öll
laun hækkuðu um 6.12%. Þar
vantar 460 millj. króna. Þá
liggja fyrir áætlanir stjórnvalda
um frekari launahækkanir
vegna verðbótavísitölu á næsta
ári. Samkvæmt því mætti
reikna með um 770 millj. kr. til
viðbótar eða samtals vegna
launahækkana 1230 millj. kr. I
frumvarpinu er engin tilraun
gerð til að sýna, hvernig eigi að
afla þess fjár.
Hver á krógann?
Þetta sýnir glögglega að hin
pólitíska forysta vinstri manna í
borgarstjórn hefur ekki enn
treyst sér til að bregðast við
þeim vanda, sem borgarsjóður á
við að glíma. Eina úrræði þeirra
eru auknir skattar. Ofan á það
bætast svo vanmáttugir tilburð-
ir í þá átt að kenna sjálfstæðis-
mönnum um þetta allt.
Borgarstjóri gerði grein fyrir
fjárhagsáætluninni í borgar-
stjórn s.l. fimmtudag. Við sjálf-
stæðismenn gagnrýndum áætl-
unina málefnalega og með föst-
um rökum. Vinstri mennirnir í
borgarstjórn tóku þann kostinn
að segja ekki eitt einasta orð um
fjárhagsáætlunina. Það var eins
og þeir vildu ekki kannast við
krógann.
Kanna byggingarmögu
leika í gamla bænum
STJÓRN Verkamanna-
bústaða hefur lagt fram
beiðni hjá borgarráði um
lóðir til að byggja á árið
1980, en samkvæmt
upplýsingum Eyjólfs K.
Sigurjónssonar hjá Verka-
mannabústöðunum verða
fyrstu íbúðirnar í Hóla-
hverfi tilbúnar í júlí n.k. og
gengur framkvæmdin vel.
„Við stefnum að því að
byggja þessar íbúðir undir
byggingarvísitölu,“ sagði
Eyjólfur, „meira getum við
ekki.“
Eyjólfur kvað beiðni
þeirra um lóðir í athugun
hjá borgarráði, en þar hefur
það komið fram í umræðum
að Verkamannabústaðirnir
fái ef til vill svæði í gamla
bænum til þess að byggja
upp, en þeir sem ættu
STEINGRIMUR Sigurðsson
listmálari framlengir þar
til kl. 10 í kvöld, Þorláks-
messu, sýningu sinni á
Kjarvalsstöðum þar sem
hann hefur sýnt 70 verk
síðan um miðjan des. en
sýningunni átti að ljúka í
lóðirnar hefðu þá forgang á
íbúðum sem þar yrðu
byggðar.
Eyjólfur kvað slík vinnu-
brögð hafa gefist vel í
Þýzkalandi.
gærkvöldi. Steingrímur
kvaðst framlengja vegna
mikillar aðsóknar og sölu
kvað hann hafa verið góða.
Þetta er 41. einkasýning
Steingríms og önnur sýning
hans á Kjarvalsstöðum.
Steingrímur framlengir