Morgunblaðið - 31.12.1978, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 31. DESEMBER 1978
11
Framtak einstaklingsins er drepiö
í- dróma með skattpíningu
einstaklinga og fyrirtækja. Verö-
bólgan ásamt ýmsum höftum í
verðlags-, gjaldeyris- og launamál-
um hefur gert heiðarleik, sparnað,
hagsýni og skilvísi svo dýrar
dyggðir, að fáir telja sig hafa efni
á þeim. Þeir sem enn halda
fornum dyggðum á lofti verða
undir, hinir blómstra. Spillingin
grefur stöðugt um sig og sífellt
færra í okkar þjóðfélagi þolir orðið
gagnrýna skoðun. Skattpíningin,
verðbólgan og haftakerfið hefur
lagzt á eitt og brotið niður
fjármálalegt siðgæði bæði hjá
einstaklingum, fyrirtækjum og
opinberum aðilum. Samt megum
við ekki sjá, hvernig málum okkar
er komið.
I mörg ár höfum við kosið
blekkinguna. Við höfum séð skatt-
píninguna eyðileggja allt skatta-
siðferði með þjóðinni. Við höfum
ennfremur séð verðbólguna lama
atvinnulífið, eyðileggja sparnaðar-
viðleitni manna, verðlauna van-
skilamenn og þá skuldseigu og
gera eyðslu að upphafi auðs. Við
vitum, að við söfnum erlendum
skuldum, fjárfestum í arðlitlum
framkvæmdum, og höfum nær
eyðilagt fjármálakerfi þjóðarinn-
ar, og við vitum, að haftakerfið er
sú gróðurmold, sem spillingin
þrífst bezt í. Samt viljum við trúa,
að við höfum aldrei haft það jafn
gott. Þó er nú svo komið, að
skattpíningin, verðbólgan og
ófrelsið vinnur gegn búsetu í
landinu, enda hefur fólk tekið að
flytjast brott í meira mæli en var
á erfiðleikaárunum 1968—1970.
A síðustu fimm árum,
1973—1977, þegar verðlag hækkaði
til jafnaðar árlega um tæp 40%
hafa flutzt frá landinu 2750
Islendingar umfram þá, sem hafa
komið. Ef allt þetta fólk hefði t.d.
búið á Seltjarnarnesi byggi þar
enginn lengur. Sömu fólksflutn-
ingar gætu, svo að annað dæmi sé
tekið, lagt bæði Borgarnes og Höfn
í Hornafirði í eyði. Nú er það sem
betur fer ekki atvinnuleysið, en
hver er orsök þessara fólksflutn-
inga? Skattpíningin og ófrelsið
hefur vafalaust sitt að segja, en
mesta sök á verðbólgan. Hún
veldur þeirri upplausn og öryggis-
leysi, sem fólkið flýr. Fólkið hefur
fengið nóg.
Vissulega líður okkur þó á
margan hátt vel í þessu landi.
Þjóðin er vel menntuð og landið er
mörgum góðum kostum búið.
Okkar galli hefur helzt verið sá, að
kunna okkur ekki hófs og kunna
ekki að lifa í friði. Við höfum
ofbeitt afréttarlöndin, ofnýtt fiski-
miðin, mergsogið fyrirtækin og
eytt flestum þeim sjóðum, sem til
voru. Því til viðbótar höfum við
valið okkur hagskipulag, sem
veitir okkur takmarkað olnboga-
rými og skilar okkur ekki þeim
lífskjörum, sem verið gæti. Ef
okkur á ekki að farnast verr,
þurfum við að taka siðaskiptum og
innleiða uppbyggjandi atvinnu-
stefnu, sem skapar okkur batnandi
lífskjör.
Ný atvinnustefna
Sú nýja atvinnustefna, sem
okkur er orðin brýn nauðsyn, þarf
að ná til margra þátta í okkar
efnahags- og atvinnumálum. Eink-
um eru það þó fimm atriði, sem
verður að lagfæra:
• Vinna verður bug á verðbólg-
unni með samræmdum aðgerð-
um á öllum sviðum hagstjórnar,
svo að hér geti þrifizt heilbrigt
atvinnulíf.
• Draga þarf úr skattheimtunni
og innleiða nýtt og réttlátara
skattkerfi, þannig að hið opin-
bera taki aldrei meira til sín en
nemur þriðjungi þjóðartekn-
anna.
• Aflétta verður höftum af at-
vinnulífinu og leyfa frjálsri
verðmyndun að lækka verðlag,
frjálsum vaxtaákvörðunum að
byggj a upp peningalegan sparn-
að og, framboð lánsfjár og
frjálsum gjaldeyrisviðskiptum
að tryggja raunhæfa gengis-
skráningu og öflugan gjald-
eyrisvarasjóð.
• Fella ætti niður tolla og önnur
gjöld á innfluttar vörur, sem
nema nú um fjórðungi af verði
þeirra. Þetta tekjutap yrði
ríkissjóði bætt með tekjum af
sölu fiskveiðileyfa til nýtingar á
fiskimiðunum umhverfis landið.
Samhliða þarf svo að fram-
kvæma gengisbreytingu, sem
samsvari brottföllnum álögum
á innfluttar vörur, er geri
útgerðinni kleift að greiða
veiðileyfin án skertra starfs-
skilyrða. Verðlag innanlands
ætti því til jafnaðar að haldast
óbreytt. Hins vegar gjörbreytist
allt mat á hagkvæmni innlendr-
ar framleiðslu í iðnaði, landbún-
aði, verzlun og þjónustu og
samkeppnisskilyrðin jafnast.
Verzlunin færist inn í landið,
staða innlendrar framleiðslu
styrkist bæði á innlendum og
erlendum mörkuðum og þá
næðum við því fríverzlunartak-
marki, sem við höfum lengi
stefnt að.
• Loks verður að koma á sættum
á vinnumarkaðinum, svo að
unnt verði að byggja upp á ný
traust atvinnulíf, sem skapar
vaxandi fólksfjölda ný og fjöl-
breyttari atvinnutækifæri.
Um slíka stefnubreytingu ættu
atvinnuvegirnir allir og fólkið í
landinu að geta sameinazt. Laun-
þegar og vinnuveitendur eiga
fleira sameiginlegt, en það sem
sundrar þeim. Þess skulum við
vera minnug. Með samvinnu og
samstilltu átaki tekst okkur að
skapa réttlátara þjóðfélag, sem
færir okkur batnandi lífkjör.
Sigurðnr
Kristinsson
forseti Lands-
sambands
iðnaðarmanna
Á stórhátíðum og tímamótum
vilja menn gjarna gleðjast yfir því
sem vel hefur gengið og forðast að
nefna það sem skyggt gæti á
hátíðarskapið.
Landsmenn eru sennilega flestir
orðnir langþreyttir ef ekki ónæmir
fyrir öllu tali um efnahagsmál,
verðbólgu og rekstrarvanda
atvinnuveganna og líta á allt slíkt
tal, sem vanda stjórnmálamanna
og barlóm atvinnurekenda. Þó má
vera, að senn líði að því, að í ljós
komi að ekki séu það allt ýkjur og
markleysa, sem sagt hefur verið
um vanda atvinnuveganna.
Flestar nágrannaþjóðir okkar
hafa undanfarin ár átt við at-
vinnuleysi að stríða og viðbrögð
þeirra hafa hvarvetna orðið hin
sömu, þ.e.a.s. ýmis konar styrktar-
aðgerðir við iðnaðinn, en þó
mismunandi eftir löndum, lands-
hlutum og iðngreinum. Á sama
tíma sigldum við íslendingar
ótrauðir áfram í átt til fríverslun-
ar, með um 50% verðbólgu og
aukna skuldasöfnun erlendis, eins
og lík í lestinni. Hætt hefur verið
við að fresta umsömdum tolla-
lækkunum gagnvart EFTA og
EBE, sem gefin voru fyrirheit um i
stjórnarsáttmála núverandi ríkis-
stjórnar, en aðgerðir til að vega
upp á móti tollalækkunum a.m.k. í
þeim iðngreinum, sem verst eru
settar, hafa látið á sér standa.
Hins vegar hefur rignt yfir
atvinnuvegina frumvörpum um
auknar skattaálögur á síðustu
dögum þingsins fyrir jól.
Nú er varla við hæfi, eins og
áður sagði, að vera með hrakspár á
hátíðarstundu, en mér er ómögu-
legt annað en láta í ljós ugg um að
skammt verði að bíða atvinnuleys-
is í iðnaði ef svo heldur fram sem
horfir. Ég fæ ekki séð að ýinsar
iðngreinar geti borið auknar
skattaálögur og aukna samkeppni
vegna tollalækkana, án þess að
nokkuð komi á móti. Auk þessa er
svo við ýmis sérstök vandamál að
etja í einstökum greinum. Vil ég
þar sérstaklega nefna tvennt; þ.e.
tóðaskort í byggingariðnaði á
höfuðborgarsvæðinu og smíða-
reglur og lánakjör í skipaiðnaði.
Það einkennilega er, að i báðum
þessum greinum, þar sem nú
starfa þúsundir manna, er full
þörf fyrir óskerta eða aukna
afkastagetu.
Smíði íbúðarhúsnæðis er nú
þegar mun minni en gert er ráð
fyrir að þörf sé fyrir í opinberum
spám. Afleiðingin af auknum
samdrætti nú verður aukin eftir-
spurn og stórhækkað markaðsverð
íbúða. Ársstörfum í byggingariðn-
aði fækkaði um tæp 700 á síðasta
ári og hefur sú þróun að öllum
líkindum haldið áfram á þessu ári.
Atvinnuleysi blasir nú við, en
viðbrögð stjórnvalda eru þau ein
að leggja sérstakt 2% nýbygg-
ingargjald á atvinnuhúsnæði.
I skipaiðnaði er ástandið þannig,
að flestar stöðvanna eru verkefna-
litlar eða verkefnalausar, þannig
að búast má við að komi til
uppsagna starfsfólks fljótlega ef
ekki verður að gert. Hér er þó um
að ræða þann iðnað, sem virðist
hafa hvað mesta möguleika til að
þróast hér innanlands, þar sem
markaður, tækniþekking og síðast
en ekki síst mannafli er fyrir
hendi. Hvernig ætlar þjóðin að lifa
í landinu og byggja meginhluta
gjaldeyrisöflunarinnar á fisk-
veiðum ef hvorki er hægt að smíða
eða gera við skip hér heima?
Málm- og skipaiðnaður er meðal
þeirra greina, sem hvað mestra
styrktaraðgerða nýtur erlendis og
raunar furðulegt, hversu vel
samkeppnisfær íslenskur málm-
og skipaiðnaður er án allra
styrktaraðgerða, en hér er við
ofurefli að etja og það tekur ekki
langan tíma að leggja okkar iðnað
i rúst, en það myndi hins vegar
taka langan tíma að byggja hann
upp að nýju.
Takmörk eru fyrir því hvaða
byrðar má leggja á atvinnu-
reksturinn áður en undirstaðan
brestur og atvinnuleysi er
staðreynd. Bitur reynsla kennir
okkur líka, að það er erfitt að
útrýma atvinnuleysi þegar það er
skollið á. Það er erfiðara að byggja
upp en rífa niður.
Ekki verður annað séð, en
stjórnvöld telji að enginn rekstur
megi skila arði, og öll uppbygging
atvinnuveganna sé verðbólgu-
brask, þannig að ástæða sé til að
koma í veg fyrir hvort tveggja með
auknum sköttum, sem verja skal
til aukinnar samneyslu og mis-
jafnlega arðbærra opinberra
framkvæmda. Minnir þetta mest á
smið sem sagar í sundur spýtuna
sem hann stendur á og þykir slíkt
heldur léleg fagmennska. Það eru
nefnilega rétt sem orðað var
þannig; hagnaðurinn í gær er
fjárfestingin í dag og atvinnan á
morgun.
Hér hygg ég, að sé komið nálægt
kjarna málsins, nefnilega því að
full atvinna og uppbygging
iðnaðar gerist ekki af sjálfu sér.
Jafnvel velviljað hlutleysi um
þróun iðnaðarins, sem gæti verið
lýsing á iðnaðarstefnu stjórnvalda
undanfarin ár dugir skammt, ef
við fleygjum frá okkur tækifærum
til iðnþróunar og þar með
atvinnunni í landinu á sama tíma
og samkeppnislönd okkar eru
reiðubúin að verja stórum fjár-
hæðum til að skapa hvert nýtt,
atvinnutækifæri í iðnaði og vernda
þau sem fyrir eru.
Sjá nœstu
síðu ^gj
IIMAAII i
wmRmr&m(Lr'
VERTIÐ
\ - -?f * & 8M
VIÐURKINNDUM
FISKIDÆLUSLÖNGUM
ÚRVAL OG ÞJÓNUSTA.
Við státum okkur af mesta úrvali tandsins
af viðurkenndum fiskidæluslöngum. Þær
eru i stærðunum 10, 12 og 14 tommur,
tveggja, fjögurra og sex styrktarlaga. Auk
rómaðrar þjónustu, sem miðast ekki aðeins við
háannatimann, heldur allt árið.
STÆRÐARVAL OG ÞRÝSTIÞOL.
Við ráðleggjum þér val á réttum tegundum
með tilliti til notkunar og aðstæðna og
nauðsynlegs þrýstiþols.
Rétt stærðarval og mátulegt þrýstiþol
tryggja áfallalausa notkun og endingu.
FYRIRHYGGJA EÐA VINNUTAP.
Til þess aö forðast dýrar veiði- eða vinnu-
tafir er vel til fundið að eiga aukaslöngur
i verksmiðjunni eða um borð.
Með því að sýna fyrirhyggju og vanda valið
á fiskidæluslöngum gætir þú sparað stórfé.
SÉRHÆFÐ MÓNUSTA TIL LANDS OG SUÁVAR
i trnrrri keknimiðstöðin hf
111 "41! I Smiójuveg 66. Sími:(91)-76600
ummmjm hf.