Morgunblaðið - 10.02.1979, Qupperneq 21

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 10. FEBRÚAR 1979
21
Unnið við lagningu bæjarkerfis í Innri-Njarðvík.
700—800 metra djúpa holu, en í
240 m dýpi var holan orðin svo
heit og aflmikil að borun var
hætt. Við blástur 19. desember
reyndist hún yfir 200 gráða heit
og gaf um 60 kg/sek. Samdægurs
ákvað hreppsnefnd Grindavíkur
að láta hefjast handa um borun
annarrar holu, þar sem ekki þótti
nægilegt öryggi í að byggja hita-
veitu á einni holu. Þeirri holu var
lokið í janúar 1972. Var hún 403
metra djúp, aðeins heitari en sú
fyrri og gaf 70 kg/sek. Á fundi
sínum 7. apríl 1972 samþykkti svo
hreppsnefnd Grindavíkur að
bjóða sveitarfélögum á Suður-
nesjum til samvinnu um nýtingu
jarðhitans við Svartsengi og var
samþykkt þessi kynnt á fundi
Samstarfsnefndar sveitarfélaga á
Suðurnesjum (SSS) 17. sama
mánaðar.
— Hvenær hófst undirbúning-
ur að stofnun fyrirtækis?
— Á fundi S.S.S. 10. september
var samþykkt að kjósa úr stjórn-
inni 3 menn í nefnd til að undir-
búa stofnun félags um byggingu
og rekstur hitaveitu við Svarts-
engi. Nefndina skipuðu Alfreð G.
Alfreðsson sveitarstjóri í Sand-
gerði, Eiríkur Alexandersson
sveitarstjóri í Grindavík og
Jóhann Einvarðsson bæjarstjóri í
Keflavík. Nefndin hófst þegar
handa um könnun á hentugu
félagsformi og kom fljótlega í ljós
að sameignarfélag væri það sem
best hentaði. Var síðan boðið til
undirbúningsstofnfundar Hita-
veitu Suðurnesja í Festi í Grinda-
vík 15. desember 1973 og sátu
þann fund 34 fulltrúar sveitarfé-
laganna auk fulltrúa frá ráðu-
neytum, Orkustofnun, Fjarhitun
S/F, verkfræðistofunni Hnit o.fl.
Var kjörin 7 manna bráðabirgða-
stjórn og í framkvæmdastjórn
þremenningarnir, sem skipuðu
undirbúningsnefndina. Voru lög
um hitaveitu Suðurnesja sam-
þykkt frá Alþingi 31. desember
1974.
— Hvernig var eignaraðild
háttað?
— Ríkið átti 40%, en sveitarfé-
lögin 60% og var hlutur Keflavík-
ur stærstur eða 31.04%.
— Hvert varð framhald bor-
ana?
— í janúar 1973 hafði Orku-
stofnun lagt fram frumáætlun
um varmaveitu frá Svartsengi. í
framhaldi af þeirri áætlun voru
boraðar tvær holur til viðbótar,
en þær voru 1500 og 1715 m
djúpar. Þessar holur breyttu ekki
hugmyndum um svæðið, en stað-
festu hins vegar fyrri ályktanir
um að hér væri mikil orka til
staðar og næg til upphitunar fyrir
öll byggðarlög á Suðurnesjum.
Það var hins vegar Ijóst, að ekki
var unnt að nýta vatnið beint úr
holunum vegna seltu og kísil-inni-
halds. Var því reist tilraunastöð í
Svartsengi til að rannsaka hent-
ugustu aðferð við varmaflutning
úr saltvatni því og gufu, sem úr
holunum streymdi, yfir 'í ferskt
neyzluhæft vatn. Tilraunir þær
leiddu í ljós að þetta var ekki
erfitt og allar síðari áætlanir um
varmaveitu byggja að meira eða
minna leyti á þessum tilraunum
Orkustofnunar.
— Þetta hefur aukið stofn-
kostnaðinn?
— Það er augljóst að slík orku-
vinnsia hefur kostnaðarauka í för
með sér, sem áætlaður hefur verið
30% af heildarkostnaði.
— Nokkuð erfiðlega gekk að ná
samningum við landeigendur?
— Samningaviðræður við land-
eigendur byrjuðu í janúar 1974.
Voru haldnir allmargir fundir en
samkomulag náðist ekki um kaup
á landi eða orku, enda bar mikið í
milli. 22. júlí var þó gerður samn-
ingur um kaup lands og jarðhita-
réttinda með því ákvæði, að gerð-
ardómur skyldi ákveða gjald fyrir
framangreind réttindi. Lauk gerð-
ardómur störfum í janúar 1976 og
ákvað gjaldið 87.7 milljónir króna
og samþykktu báðir aðilar að hlíta
þeim úrskurði.
— Hvenær hófust framkvæmd-
ir?
— Með lögformlegri stofnun
Hitaveitu Suðurnesja í desember
1974 var þegar hafizt handa um
undirbúning framkvæmda og var í
byrjun árs 1975 samið við verk-
fræðistofuna Fjarhitun H/F um
hönnun dreifiveitna og aðveituæða
en Verkfræðistofu Guðmundar og
Kristjáns um hönnun varma-
skiptistöðvar. Eg var svo ráðinn
fyrsti starfsmaður hitaveitunnar
1. september 1975 og í október
voru fyrstu verkin boðin út, dreifi-
veita til Grindavíkur og síðar
aðveituæðin frá Svartsengi til
Grindavíkur. Jafnframt þessum
framkvæmdum var unnið að bor-
unum eftir köldu vatni og smíðuð
varmaskiptistöð til þess að anna
þörfum Grindavíkur. 1. áfangi var
svo tekinn í notkun 6. nóvémber
1976, er heitu vatni var hleypt í
nokkur hús í Grindavík þ. á m.
félagsheimilið Festi.
— Hver var stærsti áfanginn?
— Það hefur sennilega verið
lagning æðarinnar frá Svartsengi
til Njarðvíkur. Lengd æðarinnar
er 12 km og þvermál 50 sm. Þeirri
æð var lokið í nóvember 1977.
Jafnframt var 1977 unnið að lagn-
ingu dreifiveitu í Njarðvík og
Keflavík. Til að anna vatnsþörf
þeirra byggða var auk þess reist
varmaskiptistöð, sem fullbyggð á
að anna allri aflþörf byggðanna á
Suðurnesjum utan Keflavíkurflug-
vallar.
— Þið notið gufu í Svartsengi
til rafmagnsframleiðslu?
— Já, í varmaorkuverinu hefur
verið settur upp einn gufuhverfill,
sem nýttur er til rafmagnsfram-
leiðslu og getur framleitt um 1000
kw. Um þessar mundir er verið að
setja upp annan hverfil sömu
stærðar og verður þá hitaveitan
sjálfri sér nóg í rafmagnsfram-
leiðslu og í undirbúningi er könn-
un á rafmagnsframleiðslu í stór-
um stíl eða 6—7 mw, sem væntan-
lega myndu seld RARIK.
— Hversu langar eru lagnirnar
frá hitaveitunni?
— Bæjarkerfin eru 125 km á
lengd bg aðveitukerfin um 40 km.
— Hversu mikill er sparnaður-
inn á hvern íbúa áætlaður miðað
við olíunotkun?
— Sparnaðurinn nemur 46%.
— Hver er heildarkostnaður
áætlaður og hver árlegur sparnað-
ur?
— Lauslega má áætla að heild-
arkostnaður miðað við verðlag um
síðustu áramót verði um 10 millj-
arðar króna. Fjármagnskostnað-
urinn er því augljóslega mikill en
greiðslumöguleiki fyrirtækisins
verður ef til vill bezt sýndur með
því að gera grein fyrir olíusparn-
aðinum á svæðinu. Þetta er miðað
við verðlag olíu í dag, en ef veruleg
hækkun verður, mun sparnaðurinn
auðvitað aukast hlutfallslega.
1977 nam olíusparnaður um 1000
lestum. 1978 er hann áætlaður um
10000 lestir eða rúmur hálfur
milljarður, á þessu ári um 20 þús.
lestir og rúmur milljarður króna
og 1980 um 26000 lestir og 1.5—2.0
milljarðar króna. Af þessu er
augljóst að tekjumöguleikar hita-
veitunnar eru svipaðir þeirri upp-
hæð sem spöruð er í olíukaupum,
en það verður ákvörðun stjórnar-
innar á hverjum tíma hversu há
hlutfallstala af olíuverðinu verður
innheimt í vatnsverðinu.
hefði kostað 40—50 milljónir kr.
ef söluskattur hefði verið
óbreyttur. Á niðurfellingu sölu-
skatts af fiskvinnslutækjum
hafði enginn viljað hlusta á fyrr
en þessi ríkisstjórn tók við, þrátt
fyrir að það væri mikið sann-
girnismál.
— Nú hefur um það verið rætt
að á Suðurnesjum séu of margar
fiskverkunarstöðvar og að sum-
um þyrfti beinlínis að hjálpa til
að hætta?
— Það kann að vera rétt ef
menn eru svo peningalitlir að
þeim verður ekki við bjargað.
Hins vegar eiga þeir menn, sem
hafa komist í gegnum þennan
krappa sjó að fá að lifa áfram.
Af því hlýtur að vera margfald-
ur gróði fyrir þjóðarbúið. Eg vil
ekki taka undir að hér séu
afætur. Óhæfir stjórnendur eru
rök, sem menn hafa fundið upp
til að breiða yfir'þann ræfildóm
að láta þessa menn ekki sitja við
sama borð og aðra. Hér eru upp
til hópa harðduglegir menn, sem
hafa þolað meiri mótbyr en
flestir aðrir hefðu þolað. Ef
menn geta sýnt fram á sjóklár
skip eiga þau að fá að sigla. Það
á ekki að draga menn í dilka og
segja „þú mátt fara en þú mátt
ekki fara“.
— Hvernig er með þína hrá-
efnisöflun?
— Eg fæ hráefnið af þremur
bátum, sem landa hjá mér, en
hráefnisöflunin er veikur hlekk-
ur, sem leiðir af sér óstöðuga
vinnslu. Uppistaðan hefur verið
humarvinnsla yfir sumarið,
síldarfrysting á haustin og
loðnufrysting yfir veturinn, þeg-
ar hún lætur sjá sig. Það er
bagalegt að skipta um vinnslu
mörgum sinnum á ári. Þá hef ég
einnig verkað í skreið og salt, er
þannig hefur árað.
— Þú telur ekki lausn að
fækka húsum?
— Nei, ég fæ ekki séð að það
myndi ráða úrslitum t.d. ef
húsum ýrði fækkað um helming.
Það hlýtur að vera komið að
okkur með fyrirgreiðslu til hag-
ræðingar og uppbyggingar. Öll
þessi fyrirtæki hafa malað þjóð-
inni gull og því getur það ekki
verið þjóðhagslega hagkvæmt að
skera þau niður. Það er mjög
miður að búið er að koma óorði á
marga menn í fiskverkuninni
hér, menn sem hafa aflað mikils
gjaldeyris og skapað þessari þjóð
mikla möguleika á ýmsum svið-
um. Vaxtabyrðin hjá sumum
fyrirtækjum er þannig að lánin
eru að V* vísutölutryggð, en hitt
gengistryggt og getur hver mað-
ur reiknað það dæmi með tilliti
til aflarýrnunarinnar. Hér er
vaxandi byggðarlag og hægt að
fá fólk til að vinna meðan.
eitthvað er gert til að ýta þessu í
rétta átt.
Unnið við sfldarfrystingu