Morgunblaðið - 03.03.1979, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 3. MARZ 1979
31
Andrea Jónsdóttir frá
Litla-Fjarðarhorni
F. september 1881
D. 12. janúar 1979
í Stranndasýslu sunnanverðri er
sá fjörður er heitir Kollafjörður; í
fáu frábrugðinn öðrum litlum
fjörðum landsins. Þó hefur hann
sitt sérstaka svipmót; ár, hæðir,
leiti og fjöll sem hvergi eru til
annars staðar. Haglendi er þar
gott og fjárbúskapur stendur þar
með blóma. En enginn fiskur
gengur í fjörðinn utan silungur og
stöku lax villist þar inn. Ut við
nesin aftur á móti er grásleppan
árviss hlunnindi, svo og selur og
fugl.
Frá því ég man fyrst eftir mér
hefur frá Kollafirði aldrei komið
neitt sem fréttnæmt getur talist
að mati útvarps og dagblaða.
Síðast er fréttist struku útilegu-
hjónin Eyvindur og Halla úr
vörslu sýslumannsins á Felli —
þess er beit eyra af bónda þar í
grenndinni. Þetta var á s.hl. 18.
aldar.
En þótt nútíma—fjölmiðlar slái
ekki upp neinum stórtíðindum úr
Kollafirði, þá er hún amma samt
fædd þar fyrir hartnær öld. Hún
var eitt fjögurra barna hjónanna
Jóns Andréssonar og Guðrúnar
Jónsdóttur, fædd 20. sept. 1881 og
var skírð Andrea. Hun andaðist
föstudaginn 12. jan. nú í ár á
Sjúkrahúsi Siglufjarðar eftir
langa legu og hana skorti ekki
nema 3 ár í tírætt.
Langri ævi er erfitt að gera skil
í stuttu máli og skal því stiklað á
stóru. Kornung missir amma for-
eldra sína, og samkvæmt ó-
mennsku réttarfari aldarinnar var
hún sett niður sem sveitarómagi,
að Hvítuhlíð í Bitrufirði. Margar
sögur eru sagðar um meðferð
sveitarómaga hér á landi — og
sumar ófagrar — og víst er um það
að ekki var beinlínis dekrað við
hana ömmu þar á bæ. Hvað sem
því leið, þá er hún 5 ára gömul
komin að Felli — landnámsjörð og
óumdeilanlegu höfuðbóli þeirra
Kollfirðinga — til fósturs hjá séra
Arnóri Árnasyni og Stefaníu Stef-
ánsdóttur fyrri konu hans.
Snögg umskipti til hins betra
urðu á högum ömmu er hún kom
að Felli. Þar var aldrei litið á hana
sem ómaga, heldur sem fósturbarn
prestsins, og börn séra Arnórs
tóku henni sem systur og héldu
tryggð við hana ævilangt. Á Felli
var heldur ekki skammtað naumt
til barna í uppvexti; í því er e.t.v.
fólginn leyndardómurinn á bak við
árin 97. Og þótt vinnuharka væri
síst minni þar en á öðrum bæjum
var fullt samræmi í vinnu og
næringu og fólki því ekki ofboðið.
Vinnan og gott atlæti efldi með
ömmu óbilandi kjark og áræði og
styrkti líkamann fyrir harða lífs-
baráttu. Dvölin á Felli varð ömmu
líka sérstaklega hugnæm og þang-
að hvarflaði hugurinn oft í ellinni
og ófáar sögurnar sagði hún okkur
barnabörnunum þaðan.
Amma var því vel undirbúin
fyrir lífsstarfið þegar hún giftist
Franklín Þórðarsyni frá
Stóra—Fjarðar horni í sömu sveit.
Þau voru gefin saman 1902 og
tvíburarnir Þórður og Sigurður
fæddust ári síðar. Þau hófu bú-
skap í Þrúðardal 1904, en ári síðar
flytja þau yfir fjörðinn að Litla-
—Fjarðarhorni þar sem afi húsaði
lítinn bæ og byggði önnur útihús
úr byggingarefnum náttúrunnar.
Þarna í Litla—Fjarðarhorni
bættust við 11 börn, en alls eignuð-
ust þau 13 börn á 21 ári og eru öll á
lífi. Þau eru: Þórður (í Litla-Fjarð-
arhorni) og Sigurður (á Óspaks-
eyri í Bitru) sem- nýlega hafa
skilað búi í hendur sona sinna;
Hermína, Eggþór og Guðmundur
búsett í Reykjavík; Aðalheiður
sem býr á Akranesi; Benedikt, Jón
og Anna búsett á Selfossi og
Guðbjörg, Nanna, Margrét og
Guðborg sem allar búa í Siglufirði.
Það þarf ekki mikið ímyndunar-
afl til að skynja og sjá fyrir sér
alla þá vinnu, sem fátæk einyrkja-
hjón þurftu að inna af hendi til að
ala önn fyrir stórum barnahóp og
koma honum til þroska. Orð og
samsetningar á borð við „hörku-
duglegur“, „sístritandi", „víkingur
til allra verka“, „féll aldrei verk úr
hendi" og fleiri í þeim dúr ganga
sem rauður þráður í gegnum ævi-
minningar fólks af kynslóð alda-
mótanna, en falla í gildi í augum
sumra sem lesa slíkar bækur í dag.
En þessi orð hefjast í æðra veldi
fyrir manni sjálfum við náin kynni
af eldra fólki eins og ömmu, eins
og ég man eftir henni fyrst og æ
síðan; með slitinn líkama en stórt
hjarta og bjó y'fir fórnfýsi sem
virtist engin takmörk eiga.
Það var mikið afrek sem seint
fyrnist að koma stórum barnahóp
á legg og það krafðist mikils af
foreldrunum. Ekki bara ýtrustu
sparsemi, sem sjálfsögð þótti í þá
daga, heldur og ströngu aðhaldi í
búrekstri sem var framfylgt út í
æsar. Allt var heimaunnið sem
hægt var, föt og verkfæri. Það
útheimti mikla eljusemi að prjóna
sokka á 30 fætur og vettlinga á
jafn margar hendur. Fyrir nú utan
hin hvunndagslegu kraftaverk sem
amma gerði dag hvern, að töfra
fram mat og mjólkursopa fyrir
börnin og einnig gesti, sem gjarn-
an komu við á bæ í alfaraleið.
Þannig var amma á sínum bú-
skaparárum, og eins lengi og
líkaminn þoldi, sívinnandi frá
morgni til kvölds og jafnt helgi-
daga sem aðra daga. Henni féll
aldrei verk úr hendi. Stórt heimili
krafðist þess. Fátæktin krafðist
þess.
Mér er óhætt að fullyrða það, að
aldrei á sinni 97 ára ævi þáði
amma laun á veraldlega vísu.
Hennar laun var sigurgleðin yfir
hverju uppkomnu barni, hverju
barnabarni, hverju barnabarna-
barni og barnabarnabarnabarni,
eða u.þ.b. 140 afkomendum. Þeim
fækkar nú óðum sem geta státað
af slíku.
í stríðsbyrjun, eða árið 1940,
andaðist afi úr krabbameini —
þeim þjáningarfulla aldurtila. Þá
voru elstu börnin sum hver farin
að heiman en þau yngstu komin
uppundir tvítugt. í sjö ár frá láti
afa býr amma í Litla-Fjarðar-
horni, en 1947 bregður hún búi og
flyst til Siglufjarðar á heimili
foreldra minna — Guðborgar, sem
er yngst barnanna, og Alberts
Sigurðssonar. Þar býr hún —að
fáeinum árum undanskildum —
allt til ársins 1973 er hún leggst
inn á Elliheimili Siglufjarðar.
Ég man fyrst eftir ömmu þegar
halla tók á sjötta áratuginn. Þá
var hún enn fótafær og hjálpaði til
við húsverkin, sem hefur líklega
ekki veitt af þegar síldin heimtaði
til sín alla sem vettlingi gátu
valdið. Mér fannst hún stór og
rómsterk og nokkuð hrjúf í
framkomu, sem rekja má til
harðrar lífsbaráttu, en aldrei var
hún það hrjúf að mér stæði ógn af
henni. Þvert á móti stafaði af
henni slíkum bjarny! sem þeir
einir búa yfir sem hafa mikilúð-
legt svipmót og gott hjartalag.
Enda var gott að eiga athvarf hjá
ömmu, horfa á hana spinna og
prjóna, hlýða á sögur og kvæði úr
óþrjótandi fróðleiksbrunni. Þetta
kannast þeir við sem eru svo
lánsamir að hafa alist upp við
ömmukné.
Jafnframt því sem ég óx úr grasi
fór heilsu ömmu hrakandi og um
síðir lagðist hún inn á Elliheimili
Siglufjarðar, sem er í sjúkrahús-
inu þar. En þótt hún legðist
rúmföst sló hjartað í mörg ár enn
af sama krafti, og andlegu þreki
sínu hélt hún óskertu þar til yfir
lauk. I hvert skipti sem ég heim-
sótti hana á spítalann tók hún á
móti mér með sama hlýja viðmót-
inu, veitti mér sömu óborganlegu
tilsvörin, sem jafnan hittu í mark,
og kvaddi mig ætíð með sömu
bænarorðunum, að megi nú guð
varðveita mig alla ævi. Ekki mun
ég sá eini sem get sagt frá svipuð-
um samverustundum.
Þessum síðbúnu og fátæklegu
minningarorðum til ömmu fylgja
saknaðarkveðjur frá okkur öllum
sem eigum henni svo margt gott að
gjalda, ekki bara tilveruna sum
okkar, heldur margt annað sem
aldrei verður talið, né metið til
fullnustu.
Óskar H. Albertsson.
+
Móöir okkar og tengdamóöir mín,
KRISTÍN ÓLAFSDÓTTIR,
Þverholti 7,
andaöist aö Elli- og hjúkrunarheimilinu Grund 2. marz.
Ólafur S. Valdimarsson, Fjóla Magnúsdóttir,
Axel Valdimarsson.
t
Móðir okkar, systir og fósturdóttir,
KARLOTTA (LOTTÝ) ADALSTEINSDÓTTIR,
Strandaseli 5,
lést á Landspítalanum 1. mars. Jaröarförin auglýst síöar.
Fyrir hönd barna og annarra vandamanna.
Elín Aðalsteinsdóttir.
+
Bróöir okkar,
AÐALSTEINN JÓNSSON
efnaverkfræöingur,
Skólavörðustig 41,
veröur jarösungin mánudaginn 5. mars kl. 15.00 frá Hallgrímskirkju.
Svava Jónsdóttir,
Sigurður Jónsson,
Höröur Jónsson.
+
Þökkum innilega auösýnda samúð og vinarhug viö andlát og útför
GUÐBJARGAR SIGURÐARDÓTTUR,
Stangarholti 12.
Ágústína Sigurðardóttir,
Ingibjörg Sigurðardóttir,
og aðrir vandamenn.
+
Þökkum innilega öllum sem sýndu okkur samúö og vinarhug viö andlát og
útför mannsins míns, fööur, tengdafööur og afa.
KRISTINS LÁRUSSONAR,
vélstjóra,
og heiöruöu minningu hans.
Arndís Sölvadóttir,
Brynjólfur Kristinsson Valgerður Kristinsdóttir
Hildur Brynjólfsdóttir Valdís Brynjólfsdóttir
Sigríður Kristín Brynjólfsdóttir Hrund Brynjólfsdóttir
Kristinn Lirus Brynjólfsson Páll Brynjólfsson.
+
Alúöarþakkir færum viö öilum þeim, sem sýndu okkur samúö og vinarhug viö
fráfall og útför
GUÐMUNDAR MARINÓS INGJALDSSONAR,
Sólvallagötu 35,
Elín Jóhannesdóttir,
Elías Egill Guömundsson, Guöný Sigurðardóttir,
Þóra Björg Guðmundsdóttir, Skúli Guðbrandsson,
Jóhanna B. Guðmundsdóttir, Albert Ágústsson,
Einar Leifur Guðmundsson, Björg Guðmundsdóttir,
Ólöf Guðmundsdóttir, Þórður Ásgeirsson,
og barnabörn.
+
Okkar innilegustu þakkir fyrir samúö og htýhug viö andlát og útför eiginmanns
míns, föður, tengdafööur, afa og sonar,
BENEDIKTS HELGASONAR,
Holtsgötu 21.
María Pilsdóttir,
Bára Benediktsdóttir, Guðbjörn Hjartarson,
Helgi Benediktsson,
Unnur María Benediktsdóttir, Jóhann Bragason,
Brynja Benediktsdóttir, Guðrún Guðbjörnsdóttir,
Jónína M. Pétursdóttir.
Höfum kaupendur aö eftirtöldum veröbréfum:
VERÐTRYGGÐ SPARISKÍRTEINI
RÍKISSJÓÐS:
Innlausnarverö
d. marz isifsj Seðlabankans
Kaupgengi m.v. 1 ars Yfir-
pr. kr. 100.-: tímabil frá: gengi
1968 1. flokkur 3.028,74 25/1 '79 2.855,21 6,1%
1968 2. flokkur 2.849,04 25/2 '79 2.700.42 5,5%
1969 1. flokkur 2.119.45 20/2 '79 2.006.26 5,6%
1970 1. flokkur 1.946,49 15/9 '78 1.509.83 28,9%
1970 2. flokkur 1.411.46 5/2 '79 1.331.38 6,0%
1971 1. flokkur 1.324.82 15/9 '78 1.032.28 28,3%
1972 1. flokkur 1.154.69 25/1 '79 1.087.25 6,2%
1972 2. flokkur 987.87 15/9 '78 770.03 28,3%
1973 1. flokkur A 750.94 15/9 '78 586.70 28,0%
1973 2. flokkur 691.99 25/1 '79 650.72 6,3%
1974 1. flokkur 480.68
1975 1. flokkur 393.00
1975 2. flokkur 299.92
1976 1. flokkur 284.47
1976 2. flokkur 229.19
1977 1. flokkur 212.87
1977 2. flokkur 178.30
1978 1. flokkur 145.32
1978 2. flokkur 114.69
VEÐSKULDABRÉF:* Kaupgengi pr. kr. 100-
1 ár Nafnvextir: 26% 77—79
2 ár Nafnvextir: 26% 68—70
3 ár Nafnvextir: 26% 62—64
Sölutilboð óskast
Sölutilboð óskast
Sóiutilboð óskast
*) Miöaö er viö auðseljanlega fasteign.
HLUTABREF
Sjóvátryggingarfélag íslands HF.
í niðursuðuiðnaði
Flugleiðir h/f
Nýtt útboð verðtryggðra spariskírteina
ríkissjóðs:
1. flokkur 1979.
Sala hefst um miðjan marz.
Móttaka pantana er hafin.
PléRPEJTinGRRPÉUKi ÍfUtOÐJ Hft
VERÐBRÉFAMARKAÐUR
LÆKJARGÖTU 12 R. (Iðnaöarbankahúsinu).
Sími 2 05 80.
Opiö alla virka daga frá kl. 9.30—16