Morgunblaðið - 05.04.1979, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. APRÍL 1979
^ Ljósmyndir Emilía
Ein
stærsta
verk-
smiðja
sinnar
tegundar
í
heiminum
í DAG eru liðin 45 ár frá stofnun Hampiðj-
unnar hf, en stofndagur hennar er 5. apríl
árið 1934. Að stofnun hennar stóðu að
mestu togaraskipstjórar, en á þessum
árum ver hér almennt atvinnuleysi. Mbl.
heimsótti Hampiðjuna og ræddi þar við
forráðamenn fyrirtækisins, þá Magnús
Gústafsson forstjóra, Hannes Pálsson
stjórnarformann, sem fyrrum var for-
stjóri, og Gunnar Svavarsson viðskipta-
fræðing.
Fyrst var spjallað um tildrögin
að stofnun Hampiðjunnar og tók
Hannes Pálsson að sér að greina
frá henni:
— Almennt atvinnuleysi var á
árunum eftir 1930 og þegar við
komum á togurunum úr veiðiferð
biðu að jafnaði tugir manna á
hafnarbakkanum í von um vinnu
við uppskipun. Nokkrir fengu
vinnu, en margir voru eftir sem
áður atvinnulausir og þá voru
engar tryggingar nema fátækra-
styrkur. Stjórnvöld ráku áróður
fyrir því að iðnaður yrði efldur í
landinu og nokkrir starfandi yfir-
menn á togurum höfðu áhuga á að
stofna til veiðarfæragerðar. Guð-
mundur S. Guðmundsson vélstjóri
hjá Héðni kannaði möguleika á
þessu og hélt hann utan árið 1933
til að kynna sér slíkan iðnað.
Guðmundur kom siðan með tilboð
í vélar til að kemba og spinna
hamp í botnvörpugarn. Þrátt fyrir
að erfiðlega gengi að fá hlutafé
þar sem ekki var talin hagnaðar-
von í því að leggja út í ótollvernd-
aðan iðnað varð úr að 13 menn, þar
af 8 togaraskipstjórar og 3 vé%-
stjórar, stofnuðu Hampiðjuna.
Guðmundur S. Guðmundsson var
ráðinn fyrsti forstjóri félagsins og
gekk starfsemin vel fyrstu árin.
Sveiílur
fyrstu árin
Hannes rakti síðan nokkuð
hvernig starfsemi Hampiðjunnar
hefði þróast þannig að á stríðsár-
unum hefði innlendur veiðarfæra-
iðnaður sannað ágæti sitt fyrir
þjóðarbúið þegar veiðarfæri voru
ófáanleg erlendis. Á þessum árum
störfuðu 4 aðrar veiðarfæragerðir
og var ársframleiðsla Hampiðj-
unnar komin upp í ein 500 tonn
þegar mest var eftirspurnin á
stríðsárunum.
Eftir stríðið kvað Hannes fram-
leiðsluna hafa dregizt mikið
saman og hefði hún t.d. farið niður
í 65 tonn á ári og þá hefðu aðrir
veiðarfæraframleiðendur en
Hampiðjan hætt starfsemi sinni.
Sagði hann að ástæður mætti
rekja til efnahagsráðstafana er
gerðar voru á þessum árum, þegar
keðja efnahagsráðstafana var sett
í gang með röngum gengisskrán-
ingum til að hagræða vísitölunni
og afleiðingin varð verðbólga sem
ekki hefur tekizt að ráða við til
þessa dags. Uppspretta þjóðar-
teknanna, útgerðin, var gerð að
styrkþega með rangri gengjs-
skráningu, en ásamt þessu hefði
erlend samkeppni átt sinn þátt í
að draga úr eftirspurn eftir inn-
lendum veiðarfærum.
Fjórir menn hafa gengt starfi
forstjóra Hampiðjunnar á þessum
árum. Hinn fyrsti var eins og áður
er talið Guðmundur S. Guðmunds-
son er lézt árið 1942, 47 ára
gamall, en þá tók við Frímann
Olafsson sem starfaði í 14 ár. Árið
1956 gegndi forstjórastarfinu
Hannes Pálsson núverandi stjórn-
arformaður og frá 1973 hefur
Magnús Gústafsson tæknifræðing-
ur verið forstjóri.
Fyrsthampur —
síðan gerviefni
Frá sögunni verður horfið að
starfsemi verksmiðjuanar, en í
fyrstunni var einkum framleitt úr
hampi og siðan tóku gerviefnin við
á árunum eftir 1960. Um 1964
stóðu forráðamenn Hampiðjunnar
frammi fyrir þeim ákvörðunum að
fjárfesta í nýjum vélakosti vegna
tilkomu gerviefnanna eða hætta
starfseminni. Hannes kvað marga
hafa verið nokkuð svartsýna á