Morgunblaðið - 25.04.1979, Side 24

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 25. APRÍL 1979
24
Minning:
Guðlaug
frá Ytri -
Pálsdóttir
Hjarðardal
Þegar ég var að alast upp vestur
í Önundarfirði fyrir meira en
fimmtíu árum voru „Bæirnir" svo-
nefndu dálítill heimur út af fyrir
sig. Þar var mikill samgangur
jafnt barna sem fullorðinna, og
góð samvinna á mörgum sviðum.
Eg held að fullyrða megi, að á
milli þeirra fimm fjölskyldna sem
þarna bjuggu, hafi myndast gagn-
kvæm vinátta og traust, sem átti
ríkan þátt í að ungviðið á þessum
slóðum ólst upp í góðu og hollu
andrúmslofti.
A Þórustöðum bjó Hólmgeir
Jensson dýralæknir ásamt konu
sinni Sigríði Halldórsdóttur. Var
Hólmgeir einn af nemendum Torfa
í Ólafsdal, mikill félagsmálafröm-
uður á yngri árum og góð hjálpar-
hella þegar sjúkdómar herjuðu
búfé manna. I Innri-Hjarðardal
bjuggu foreldrar mínir, og auk
þess á litlum hluta jarðarinnar
sveitarsmiðurinn, Jón móðurbróð-
ir minn, sem svo var skapi farinn
að hann gat einskis manns bón
neitað, en liðsinnti jafnan öðrum
og spurði lítt eða ekki um borgun.
í Hjarðardal ytri eða
Stóra-Hjarðardal, eins og bærinn
er einnig nefndur í gömlum skjöl-
um, bjó sjálfur sveitarhöfðinginn,
Kristján Jóhannesson, bráðgreind-
ur hæfileikamaður. Hann var
kjörinn hreppsnefndaroddviti
Mosvallahrepps áratugum saman,
enda þótt hann væri á öndverðum
meið við meginþorra hreppsbúa í
stjórnmálum, hann íhaldsmaður
og síðar sjálfstæðismaður, en hinir
flestir Framsóknarmenn.
Vorið 1926 bættust í þennan hóp
búenda á „Bæjunum" nýir húsráð-
endur. Kristján í Ytri-Hjarðardal,
sem þar hafði búið rausnarbúi
ásamt Maríu seinni konu sinni,
átti ekki nema helming jarðar og
bústofns, en hinn helmingurinn
var eign Sæmundar bróður hans,
sem lengi hafði verið togarasjó-
maður og hálfgerðar þjóðsögur
gengu um vestra fyrir þrek og
krafta. Nú var Sæmundur kvænt-
ur glæsilegri fríðleiksstúlku ætt-
aðri úr Önundarfirði, og þetta vor
tóku þau við hálfri jörð og búi í
Ytri-Hjarðardal.
Hún hét Guðlaug Pálsdóttir,
unga konan, sem nú gerðist hús-
freyja á hálflendunni í
Stóra-Hjarðardal. Hún andaðist
14. þessa mánaðar, síðust þeirra
húsráðenda, sem settu svip á
„Bæina" á æskuárum mínum.
Langar mig til að minnast hennar
með fáeinum orðum.
Guðlaug Pálsdóttir var fædd 9.
ágúst 1891 á Kirkjubóli í Korpudal
í Önundarfirði. Hún var elsta
barnið í stórum systkinahópi, en
tólf munu þau hafa verið Kirkju-
bólssystkinin, sem upp komust.
Foreldrar Guðlaugar voru Skúlína
Stefánsdóttir og Páll Rósinkrans-
son. Var Páll einn hinna mikil-
hæfu bræðra frá Tröð, sem allir
urðu atkvæðamenn, þrír þeirra
rómaðir skútuskipstjórar. Páll var
lengi skipstjóri á þilskipi, einnig
eftir að hann hóf búskap á Kirkju-
bóli.
Þegar Guðlaug og Sæmundur
komu að Ytri-Hjarðardal og hófu
þar búskap, var ekki laust við að
gætti nokkurrar óvissu og jafnvel
kvíða um það, hvaða áhrif þessir
nýju húsbændur hefðu á hið frið-
sæla og allt að því lognværa
mannlíf á „Bæjunum". Við vissum
að Sæmundur hafði verið eftir-
sóttur togaramaður og var talinn
afrenndur að afli; kannske væri
sægarpurinn harður í horn að taka
og refsingasamur. Þær sögur fóru
þegar af Guðlaugu konu hans, að
hún væri mjög skaprík kona og
stór í sniðum. En hér var engu að
kvíða, og ekki geymi ég annað en
góðar minningar um þau hjón
bæði og heimili þeirra. Sæmundur
reyndist mesti geðprýðismaður.
Satt var það, Guðlaug hafði mikið
skap og veittist ekki alltaf auðvelt
að stjórna því. Hún var einörð og
kappsfull og átti bæði metnað og
reisn, enda sópaði að henni öðrum
konum fremur, þegar hún kom
prúðbúin á mannamót. Er óþarft
að leyna því, að henni svipaði um
suma hluti til Hallgerðar, sem
sagði forðum: „Hvergi mun ég
þoka, því að engi hornkerling vel
ég vera“. En um hjónaband þeirra
Guðlaugar og Sæmundar veit ég
það sannast, að það hafi verið
einkar gott. Olli því öðrum þræði
rólyndi Sæmundar og mild skap-
gerð. Hann dáði skörunginn konu
sína, en hafði gott lag á að standa
af sér hvassviðrið.
Guðlaug var rausnarkona, sem
vildi eignast og eignaðist fallegt
heimili. Þau Sæmundur áttu tvö
börn sem upp komust, Eirnýju
tannsmið og Pál vélstjóra. Einnig
ólu þau upp að öllu leyti sem sitt
barn vandalausan dreng, Friðrik
Sigurðsson. Hann gerðist sjómað-
ur og er látinn fyrir nokkrum
árum.
Guðlaug missti Sæmund mann
sinn árið 1954. Eftir það dvaldist
hún lengst af með dóttur sinni hér
í Reykjavík. Nokkur siðustu árin,
eftir að heilsunni tók að hraka, var
hún á Heilsuverndarstöðinni og
naut þar góðrar aðhlynningar, sem
hún var einkar þakklát fyrir.
Þegar síðasti húsráðandinn í
hinu litla en vinalega byggðarsam-
félagi æsku minnar hefur kvatt
þennan heim, minnist ég með
þakklæti alls hins góða fólks, sem
mótaði lífsstíl þessa samfélags.
Guðlaug Pálsdóttir var einn eftir-
minnilegasti persónuleikinn í þeim
hópi. — Blessuð sé minning
hennar.
Gils Guðmundsson.
Afmœlis- og
minningar-
greinar
ATHYGLI skal vakin á því, að
afmælis- og minningargreinar
verða að berast blaðinu með
góðum fyrirvara. Þannig verð-
ur grein, sem birtast á í mið-
vikudagsblaði, að berast í sfð-
asta lagi fyrir hádegi á mánu-
dag og hliðstætt með greinar
aðra daga. Greinar mega ekki
vera í sendibréfsformi eða
bundnu máli. Þær þurfa að
vera vélritaðar og með gððu
línubili.
FRAMBOÐIÐ1979
Þrír Ameríkanar í fólksbílaflokki og þrír í jeppaflokki:
Allt ekta Ameríkanar í styrk, lúxus og vönduðum frágangi.
HIÐ OVÆNTAER VERÐIÐ:
5 - milljónir fyrir 4ra dyra Concordinn
5- fyrir 2ja dyra sportbílinn 5^ fyrir stationbílinn
Og jepparnir: CJ5: 5 7- Cherokee: 1 - og Wagoneer: 81 milljónir!
Sýnist þér ekki kominn tími til að þú fáir þér amerískan bíl?
EITT ENN TIL ATHUGUNAR:
Nú eftir uppstokkun á bílaumboðamálum okkar getum við einbeitt
okkur að því aó veita eigendum bifreióa frá AM, American Motors
Corp. bestu þjónustu á öllum sviðum.
Allt á sama StaÓ(ísamstarfiviðMOTORh.f.) Simar 22240 og 15700
EGILL VILHJÁLMSSON HE