Morgunblaðið - 26.04.1979, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 26. APRIL 1979 3 9
Minning:
Hjörleifur Hjörleifsson
fyrrv. fjármálastjóri
Fæddur 18. maí 1906.
Látinn 20. apríl 1979.
Skýrslutækni og gagnavinnsla á
íslandi er ung atvinnugrein að
árum, en þótt svo sé hafa nú þegar
nokkrir af forvígismönnum henn-
ar horfið úr hópi frumkvöðlanna
og er Hjörleifur Hjörleifssons einn
þeirra er nú hefur kvatt hópinn.
Kynni okkar Hjörleifs hófust
fyrir um það bil þrjátíu árum en
þá hafði áhugi hans fyrir notkun
gagnavinnslutækja þegar vaknað.
A þeim árum hafði ég hafið
rekstur fyrirtækis í skriftvéla-
tækni í Reykjavík og lágu því
leiðir okkar saman. Hjörleifur var
á þeim tíma meðal annarra starfa
ábyrgur fyrir reikningsfærslum og
reikningsútskrift Rafmagns- og
Hitaveitu Reykjavíkur.
Hér var um mjög stórt verkefni
að ræða, þar sem hvert handtak
sem spara mátti skipti miklu í
rekstri þessara fyrirtækja. Sívak-
andi áhugi Hjörleifs fyrir hagræð-
ingu leiddi til sífelldra endurbóta
og hagræðis fyrir bæði þessi fyrir-
tæki og viðskiptavini þeirra. Þegar
við kynntumst fyrst voru eingöngu
notaðar mekaniskar vélar og af-
gerandi lítilli sjálfvirkni viðkomið
með þeim tækjum.
Hjörleifur kynnti sér til hlítar
bæði í Evrópu og Bandarikjum
Norður-Ameríku afkastamestu
vélar sem þá var völ á og átti þátt
í að þær voru fluttar til landsins
og teknar í notkun. Það var fyrir
sífellt vakandi áhuga Hjörleifs að
Reykvíkingar sáu almennt fyrstu
gögn sem skrifuð voru á gagna-
vinnsluvélar þá er Rafmagnsveita
og Hitaveita Reykjavíkur sendu á
árinu 1952 reikninga fyrir orku-
notkun inn á svo til hvert heimili í
bænum. Tvímælalaust var notkun
þessarar nýju tækni sem á mæli-
kvarða þess sem í dag er orðið var
enn mjög frumstæð gríðarstórt
framfaraspor, sem sparaði þessum
fyrirtækjum sem í hlut áttu stórar
upphæðir.
En þótt þessum merka áfanga
væri náð hélt Hjörleifur vöku
sinni og var óþreytandi við að
veita framförum í skýrslutækni
hér á landi allt það brautargengi
sem hann megnaði.
í marzmánuði 1968 beitti Hjör-
leifur sér fyrir stofnun Skýrslu-
tæknifélags íslands og var for-
maður þess frá stofnun og allt til
ársins 1975. Undir forystu Hjör-
leifs var starfssemi þessa félags-
skapar þróttmikil á sviði fræðslu
og menntunar og var félagið ómet-
anleg driffjöður fyrir þróun og
framvindu skýrslutækni í landinu.
Sem verðugt þakklæti sæmdi
Skýrslutæknifélagið Hjörleif heið-
ursfélaganafnbót, þá er hann lét af
formannsstörfum eftir farsælt
starf í þágu þess.
Þegar ríkið og Reykjavíkurborg
sameinuðust um stofnun og rekst-
ur tölvumiðstöðvar, sem nefnd er
Skýrsluvélar ríkisins og Reykja-
víkurborgar var Hjörleifur einn af
aðal ráðgjöfum þessara aðila við
stofnun fyrirtækisins. í stjórn
þessa fyrirtækis átti hann sæti á
árinu 1962—1976, þar af sem
stjórnarformaður árin 1971—1974.
I þakklætisskyni fyrir þau
brautryðjendastörf, sem að ofan
greinir veitti íslenzka ríkið Hjör-
leifi hina íslenzku Fálkaorðu árið
1975.
Hér að ofan hefur verið stiklað á
því helzta sem mér kemur í hug af
störfum frumherjans Hjörleifs
Hjörleifssonar á sviði gagna-
vinnslumála. Eg sem átti því láni
að fagna að kynnast Hjörleifi og
hans ágætu konu Effu Georgsdótt-
Lára Jónsdóttir hjúkr-
unarkona - Minning
Lára Guðrún Jónsdóttir var
fædd 9. desember árið 1900 að
Skálmarnesmúla í Barðar-
strandarsýslu. Hún var dóttir Jóns
Þórðarsonar bónda þar og konu
hans Hólmfríðar Ebenezersdóttur,
næstyngst 5 barna þeirra. Yngri
var eini bróðirinn ívar, sem lést
nokkrum mánuðum á undan henni
og eru þau nú öll horfin, systkinin
frá Múla.
Lára missti föður sinn 11 ára
gömul, en móðir hennar bjó áfram
um tíma. Oft heyrðum við æsku-
vini heimilisins minnast á hvað
það hefði verið einkennilegt að sjá
þessa fínlegu laglegu stúlku
standa við slátt, róa og sinna
öðrum sveitastörfum meðan hún
var kornung heima. Átján ára
gömul fór hún til Reykjavíkur,
settist í 3ja bekk Kvennaskólans
og stundaði að námi loknu versl-
unarstörf í Reykjavík (í verslun
Ingibjargar Johnsen): Hún sigldi
til Noregs til hjúkrunarnáms og
lauk prófi frá Bergens kommunale
sykehus í janúar 1928. Réðst strax
á eftir yfirhjúkrunarkona við
Sjúkrahúsið á Sigiufirði og starf-
aði þar næstu tæp 3 árin. Hún var
hjúkrunarkona Rauða krossins í
Sandgerði einn vetur og eitt sumar
var hún yfirhjúkrunarkona Laug-
arnessspítalans í fjarveru Kristín-
ar Thoroddsen. Lára fór til fram-
haldsnáms í spítalastjórn við
Bedford College, London 1932—33
og er fyrsta íslenska hjúkrunar-
konan lærð í spítalastjórn. Að
loknu því námi réðst hún til
Landspítalans og starfaði þar alla
tíð síðan sem deildarhjúkrunar-
kona; lengst á skurðstofunni,
seinna á lyflæknisdeild og síðast á
húð- og kynsjúkdómadeild.
Á þeim árum sem hún stóð fyrir
skurðstofu Landspítalans var hún
aldrei frjáls ferða sinna og bjó í
spítalanum. Færi hún í leikhús eða
bíó var alloft kallað á hana í miðri
sýningu að koma til starfa. Þetta
var siður þá, bæði meðal lækna og
hjúkrunarfólks; ekki nógu margir
að skiptast á vöktum. Hún var því
vön að vera kölluð ef eitthvað
bjátaði á, og alltaf var hún til taks,
hress og glöð, jafnvel sótt upp í
sumarbústaðinn sinn þegar
minnst varði í fríum sínum.
Þannig er í stuttu máli rakinn
starfsferill hennar sem segir þó
ekki nema hálfa sögu. Lára var
hvers manns hugljúfi, falleg og
tápmikil, alltaf reiðubúin að hug-
hreysta, laga og bæta, og svo
aðlaðandi að allir vildu hafa hana
hið næsta sér. Þeir eru flestir
farnir sem áttu henni mest upp að
unna. Þó höfum við frændsystur
hennar orðið varar við það nú
dagana eftir lát hennar að það eru
fleiri en við sem muna glaðværa
rödd hennar og fimar handatil-
tektir, og vissu að allt færi að
lagast fyrir þeim um leið og hún
birtist, ef eitthvað var að. Margir
vinir hennar og fyrrverandi sjúkl-
ingar hafa hringt til okkar til að
minnast sérstakra eiginleika
hennar.
Lára var ógift og átti engin börn
„og hef víst sloppið við mörg
vandræði", heyrði ég hana einu
sinni segja hlæjandi. En öll
systkinabörn hennar áttu hana og
hún var sólargeisli á heimilum
þeirra, og eins eftir að þau voru
sjálf farin að búa, og börn þeirra.
Hún var fáguð og fín og reyndi að
kenna okkur og venja eins og stóra
systir.
Lengst af bjó Lára með Ingunni
systur sinni sem líka var hjúkrun-
arkona. Þær höfðu gestkvæmt og
rausnarlegt heimili í Reykjavík
þar sem Ingunn var húsmóðirin,
en auk þess áttu þær sumarhús við
Hólmsá, skammt frá bænum, og
ur og njóta kunningsskapar þeirra
um þrjá áratugi minnist nú með
virðingu og þökk þess manns sem
ávallt var reiðubúinn að rétta
hjálparhönd oft á mjög erfiðum
tímum og ávallt sýndi umburðar-
lyndi og geðprýði þegar syrti í
álinn eins og oft kemur fyrir þegar
um margslungna tækni og braut-
ryðjanda starf er að ræða.
Hjörleifur Hjörleifsson fór ekki
troðnar slóðir hann markaði eigin
spor sem hafa reynzt trygg fót-
festa öðrum.
Megi Guð blessa hann og fjöl-
skyldu hans um ókomna framtíð.
Ottó A. Michelsen.
í dag verður til moldar borinn
frá Dómkirkjunni í Reykjavík
Hjörleifur Hjörleifsson, fyrrver-
andi fjármálastjóri Rafmagns-
veitu Reykjavíkur. Hann andaðist
s.l. föstudag eftir langvarandi van-
heilsu.
Hjörleifur var fæddur 18. maí
1906 í Reykjvík. Foreldrar hans
voru hjónin Sigríður Rafnsdóttir
og Hjörleifur Þórðarson, trésmið-
ur.
Hjörleifur lauk prófi frá Versl-
unarskóla íslands árið 1924. Að
námi loknu stundaði hann versl-
unar- og skrifstofustörf, en var
ráðinn skrifstofustjóri Raf-
magnsveitu Reykjavíkur og Sogs-
virkjunar árið 1947. Síðar varð
hann fjármálastjóri Rafmagns-
veitu Reykjavíkur er það embætti
var stofnað og gegndi því starfi
meðan heilsa hans leyfði. Á árun-
um 1949 til 1951 vann Hjörleifur
mikið starf að undirbúningi fyrir-
tækisins Skýrsluvélar ríkisins og
Reykjavíkurborgar og sat hann í
stjórn þess frá upphafi og þar til
fyrir tveimur árum. Hinn langi
starfsferill Hjörleifs hjá Raf-
magnsveitu Reykjavíkur og þau
þýðíngarmiklu verkefni, sem hon-
um voru falin þar sýna ótvírætt
það traust, sem hann naut, enda
var honum að starfsdegi loknum
veitt opinber viðurkenning fyrir
störf sín.
Þegar kynni okkar Hjörleifs
hófust, fyrir um þrjátíu árum, var
stórum og velræktuðum garði
komu þær sér upp eftir örfá ár,
samvaldar öllum stundum við
garðyrkju og aðra nostursemi
þarna á balanum.
Á næstu grösum voru aðrar
systur, vinkonur þeirra Katrín og
Kristín Thoroddsen. Mikill sam-
gangur var á milli þeirra og það
var þungt áfall þegar þær Ingunn
og Kristín létust með stuttu milli-
bili. Katrín og Lára héldu áfram
að verja öllum frístundum í sveit-
inni, ýmist saman eða sín í hvor-
um kofa. Síðustu árin, eftir að
Katrín var dáin, hafði Lára fé-
lagsskap af ívari bróður sínum og
fjölskyldu hans sem komu sér upp
húsi við hlið hennar.
Lára var mikil handavinnukona
eins og hún átti kyn til, ljóðelsk og
vel lesin, heimakær í meira lagi og
ágerðist það með aldrinum. Það
verður að segjast eins og er, að þó
hún væri svona hjálpleg við alla,
var það sjaldan á hinn veginn.
Hún bað aldrei neinn um neitt, eða
réttara sagt bar sig aldrei upp við
aðra. Hélt því fyrir sig ef eitthvað
var að hjá henni, og það svo
rækilega að síðustu árin sem hún
var heima hjá sér breiddi hún yfir
veikindi sín með léttu tali svo það
ég aðeins á fimmta ári, en hann á
miðjum aldri, nýkvæntur föður-
systur minni Effu. Þá strax og
ávallt síðan reyndist Hjörleifur
mér mjög vel og eftir því sem árin
liðu þróuðust fjölskyldutengsl okk-
ar í einlæga vináttu, sem aldrei
bar skugga á. Hjörleifur var alltaf
reiðubúinn til að miðla mér af
reynslu sinni og þekkingu og
notfærði ég mér það oft, ekki hvað
síst eftir lát föður míns. Hef ég því
nú á skilnaðarstund honum margt
að þakka. Á seinni árum var
samgangur okkar minni, en engu
að síður átti ég og fjölskylda mín
margar ánægjustundir á heimili
hans og frænku minnar. Heimili
þeirra bar vott um að milli hjón-
anna ríkti samhugur og gagn-
kvæm virðing.
Hjörleifur var maður hár vexti
og fríður sýnum og bar slíka reisn
að athygli vakti, hvar sem hann
fór. Vera má, að ýmsum hafi
fundist að hin tiginmannlega
framkoma Hjörleifs bæri vott um
þótta, en þeir sem þekktu hann
vissu að svo var ekki. Hann var
barn síns tíma, hann fæddist
þegar Island laut enn erlendum
yfirraðum og það féll í hans hlut
síðar, eftir að Island varð sjálf-
stætt ríki, að hafa fyrir hönd
þjóðar sinnar mikilvæg samskipti
kom öllu hennar fólki á óvart
þegar hún var orðin nær ósjálf-
bjarga af æðakölkun. Það er eng-
inn vafi að hún vissi vel að hverju
stefndi, en meðfædd hæverska
hennar og sjálfsögun voru svo
við aðrar þjóðir. í þeim samskipt-
um tileinkaði hann sér eins og
margir aðrir fujltrúar okkar að
koma fram af myndugleika og
festu. Við vinir Hjörleifs vissum
að hið innra var maðurinn ljúfur
og þægilegur í umgengni og áka' -
lega gestrisinn heim að sækja.
Hjörleifur var tvíkvamtur. Fyri i
kona hans var Soffía Guðlaugs-
dóttir leikkona, en hún lest árið
1948. Þau eignuðust einn son
Guðlaug, verkfræðing. Guðlaugur
er kvæntur Höllu Gunnlaugsdótt-
ur og eiga þau tvær uppkomnar
dætur. Síðari kona Hjörleifs er
Effa Georgsdóttir og lifir hún
mann sinn.
Ég færi þeim Effu, Guðlaugi og
öðrum venslamönnum Hjörleifs
mínar innilegustu samúðarkveðj-
ur. Ég kveð Hjörleif með sóknuði.
Georg Ólafsson.
Nú er Hjörleifir Hjörleifsson
farinn í sína lengstu ferð. Margra
ánægjulegra ferða er að minnast.
Fórum við víða á Islandi í vestur
og austur, skoðuðum merka sögu-
staði nutum góðrar leiðsagnar og
veður skartaði alltaf sínu fegursta.
Þau Hjörleifur og Effa ferðuð-
ust mikið og víða erlendis og nutu
vel, ekki síst vegna erlendrar
málakunnáttu, og oft voru rifjuð
upp erlend ferðalög og bar þar
hæst París og Aþenu.
Fyrir utan sína verzlunar-
menntun var Hjörleifur mikill
málamaður og las mikið á ýmsum
sviðum.
Mikið af okkar sameiginlegum
kunningjum voru Danir og Svíar.
Man ég eftir einu ógleymanlegu
kvöldi hjá þeim hjónum með
prófessor Stangerup og öðru
kvöldi þar sem voru Kronmann
sendiherra og Storr konsúll og eru
þeir nú allir horfnir á skömmum
tíma.
Frú Effa er óvenjulega vel gerð
kona sterk og traust og ekki vék
hún að heiman til hins síðasta.
Effu, Guðlaugi, Höllu og fjöl-
skyldum sendum við hjónin inni-
legar samúðarkveðjur.
Kristjana Þorsteinsdóttir.
sterkir þættir í skapgerð hennar,
að hún barðist á móti því í lengstu
lög að blanda öðrum i einkamál
sín.
Blessuð sé minning hennar.
Auður Sveinsdóttir.
SVAR MITT
EFTIR BILLY GRAHAM
Eg heyrði kunnan prest segja, að predikun yðar hefði átt
vel við fyrir hundrað árum, en hún væri í miklu ósamræmi
við nútímann. Hvernig svarið þér þessari gagnrýni?
Eg get ekki farið að svara öllum aðfinnslum í minn
garð. En um ofangreind ummæli er það að segja, að ef
boðskapur var sannur fyrir hundrað árum, hlýtur
hann að vera jafnsannur núna. Sannleikurinn breytist
ekki. Ef tveir og tveir voru fjórir fyrir hundrað árum,
get eg ekki séð, hvers vegna tveir og tveir séu fimm í
dag, hversu gamaldags sem útkoman fjórir kann að
vera.
Það er talað um, hve mannkynið hafi gjörbreytzt.
En hefur það breytzt í raun og veru? Menn hafa gert
margar uppgötvanir á sviði efnisvísinda, en aldrei
fundið raunverulega lækningu á glæpum, hleypidóm-
um, ágirnd og valdagræðgi. Sannleikurinn, sem gerði
menn frjálsa á dögum Krists, leysir menn úr sömu
böndum nú á dögum og þá.
Hungur manna breytist aldrei. Nútímamaðurinr,
þráir að eiga frið við sjálfan sig, nágranna sína — og
við Guð. Eg skal segja yður, að eg boða ekki skoðanir
mínar og hugsjónir, heldur sannleikann, eins og hann
er opinberaður í orði Guðs, Biblíunni.
Og eg er ekki einn. Þúsundir trúfastra predikara
kunngjöra sannleika fagnaðarboðskaparins, án þess
að blanda eigin hugmyndum saman við.
Við tökum undir með Páli: „Eg fyrirverð mig ekki
fyrir fagnaðarerindið, því að það er kraftur Guðs til
hjálpræðis, hverjum þeim, sem trúir."
Þetta var satt, þegar Páll skrifaði það á fyrstu öld
eftir Krist. Það er satt í dag.