Morgunblaðið - 27.04.1979, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 27. APRÍL 1979
Afmælisviðtal við
Arna Snævarr
Árni Snævarr, verkfræðingur og fyrrverandi ráðu-
neytisstjóri, sem er sjötugur í dag, hefur komið við
sögu flestra stórframkvæmda á íslandi á undanförnum
áratugum og skilað drjúgu dagsverki í þágu íslenzkrar
þjóðar. Það verður þeim blaðamanni ljóst, sem lítur
yfir verkefnaskrá hans, í þeim tilgangi að heyja sér
viðtalsefni við afmælisbarnið. Sama sinnis eru sýni-
lega starfsbræður hans, því að þeir gerðu Árna Snævar
að heiðursfélaga í Verkfræðingafélagi íslands við
hátíðlega athöfn sl. föstudag. Þegar haft er orð á þessu
við Árna sjálfan í upphafi viðtals á notalegu heimili
hans við Laufásveg, svarar hann:
Árni Snævarr.
— Það má orða það svo, að ég
hafi komið víða við. Því að
auðvitað vann ég ekki þessi verk
einn, þótt ég stjórnaði þeim eða
ynni að þeim. Eg kom heim frá
námi í byrjuntæknialdar á
Íslandi og verkefnin framundan.
Árni er fæddur á Húsavík 27.
apríl 1909, sonur Valdimars
Snævars skólastjóra þar og í
Neskaupstað og Stefaníu konu
hans. Hann varð stúdent á
Akureyri 1930 og hóf þá nám í
byggingarverkfræði í Þýska-
landi.
— Ég fór út í verkfræðinám á
mjög tvísýnum tíma og vissi í
rauninni ekki hvað ég var að
gera, segir Árni til skýringar.
Vissi það eitt að mér hafði
gengið vel í stærðfræði. En nám-
ið sóttist vel. Ég átti góðan
félaga, Einar Pálsson
prófessor.Við vorum saman frá
upphafi, lásum saman, bjuggum
venjulega saman og lukum prófi
sama dag á árinu 1935. Og báðir
vorum við að svo búnu í vinnu í 9
mánuði í Þýzkalandi hjá góðum
prófessor, K. Beyers, sem vildi
ekki að við færum heim til
íslands. En strax vorið 1936
vorum við orðnir hræddir um að
stríð skylli á. Við höfðum aðgang
að erlendum blöðum og gátum
betur fylgst með því, sem var að
gerast, en aðrir stúdentar. Veður
voru öll válynd. Hitler hafði
verið við völd í þrjú ár. Og okkur
grunaði margt. Við heimkomuna
fékk Einar strax vinnu hjá
Reykjavíkurbæ. En ég fékk
ekkert að gera. Gekk atvinnulaus
allt sumarið. Enginn hafði þörf
fyrir verkfræðing. Svona var
kreppan.
— Var það ekki það ár, sem þú
fórst á Óiympíuskákmótið í
Múnchen?
— Jú, um haustið. En þegar ég
kom heim fékk ég það verkefni
að kortleggja fyrir Akureyrarbæ
Laxárgljúfrið, sem átti eftir að
koma mikið við sögu í íslenzkum
virkjunarmálum og velja línu-
stæði til Akureyrar. Geir Zoega
vegamálastjóri var þá ráðunaut-
ur ríkisstjórnarinnar í vatna-
málum og þar með virkjunum.
Ég fékk vinnu á vegamálaskrif-
stofunni og vann þar til 1942.
• Banaði Gilja
reitunum
— Vegamálaskrifstofan hefur
þá gert fleira en að leggja vegi.
Hvaða verkefnum varst þú helst
í?
— Ég annaðist til dæmis
vatnamælingar í ám og fljótum
um árabil. Og maður var settur í
að hanna og mæla fyrir þjóðveg-
um, svo sem Vatnsskarðsvegi,
vegi, veginum yfir Öxnadalsheiði
og fleirum. Meðal annars kom
það í minn hlut að koma Gilja-
reitunum fyrir kattarnef. Við
þurftum að fylla þá illræmdu
reiti upp. Áður urðu langir bílar
að aka inn í gilin og bakka til að
ná kröppu beygjunum. Á vega-
málaskrifstofunni voru fjölmörg
önnur verkefni. Hönnun Elliða-
árbrúnna, sem byggðar voru í
stríðsbyrjun, kom í minn hlut.
Ég hafði mikla ánægjú af að
starfa með Geir Zoega. Hann var
ákaflega samviskusamur og góð-
ur embættismaður.
— Þú byrjaðir nokkuð fljótt
að fást við vatnsvirkjanir, var
það ekki? Hafðirðu hugsað þér
það á námsárunum?
— í þá daga bjó maður sig
ekki undir sérgreinar í verk-
fræði, reyndi heldur að vera í
stakk búinn fyrir sem flest. Ég
fór strax að gefa virkjunum
hornauga, en hafði aftur á móti
ekki áhuga á járnbrautum. Vissi
sem var, að á íslandi yrði ekki
þörf fyrir það, en aftur á móti
biðu fallvötnin. Og þarna hjá
vegamálastjóra fékk ég strax að
viðfangsefni frumhönnun Skeið-
fossvirkjunar og Andakílsár-
virkjunar, ásamt línustæðum og
vegum.
• Fyrsta virkjunar-
verkefnið
— í stríðsbyrjun fengum við
Gústaf heitinn Pálsson þá hug-
Ijómun, svo maður noti nútíma-
orðfæri, að stofna fyrirtæki með
verkfræðiráðgjöf og fram-
kvæmdir í huga, heldur Árni
áfram frásögn sinni. Við vorum
þá báðir starfsmenn vegamála-
stjóra. Þetta var árið 1941. Sem
nákvæmur embættismaður vildi
vegamálastjóri ekki sleppa okkur
nema með sex mánaða uppsagn-
arfresti, en við fundum það
snjalla ráð að ég ynni í 12
mánuði fyrir okkur báða. Gústaf
byrjaði í okkar fyrirtæki, sem
hafði fyrstu bækistöð sína í
gömlu smiðjunni hans Þorsteins
í Lækjargötu.
— Almenna byggingafélaginu
varð strax vel ágengt. Þá var
Bretavinnan í hámarki g við
unnum mikið fyrir Bretana í
fyrstu. En við ákváðum þá strax,
að hafa aldrei nema um helming
verkefna bundin hjá þeim. Við
tókum að okkur margar stór-
byggingar. En fyrsta stóra verk-
efnið var stækkun Ljósafossstöð-
varinnar 1943. Þetta var fyrsta
virkjunarverkefnið, sem við lögð-
um í, og unnum útboðið naum-
lega. Það var mjög áhugavert
verk, þótt búið væri að vísu að
hanna stöðina áður. Ýmsum
þótti ekki nægt öryggi í því að
láta svona verk í hendurnar á svo
ungum mönnum. En Steingrímur
Jónsson rafmagnsstjóri hafði trú
á því að við mundum ráða við
það. Þetta varð til þess að samið
var við okkur um Andakílsár-
virkjunina, þar sem við unnum
að lokahönnun og framkvæmd-
um. Og fleiri virkjanir komu á
eftir, svo sem Gönguskarðsár-
virkjun á Sauðárkróki og
Rjúkandisvirkjun við Ólafsvík.
• Fyrsta vélvæðing
verktaka
— Ekki hafið þið haft jafn-
stórvirk tæki og nú þekkjast við
þessi fyrstu verkefni?
— Nei, stórvirk vinnutæki
voru ekki til á þeim tíma. Við
skiptum með okkur verkum. Ég
var mest við virkjunarmálin, en
Gústaf meira í rekstri fyrir-
tækisins. Og hann gekkst fyrir
því að við keyptum á árinu 1942
erlendis frá jarðýtu með
moksturskóflu og fengum hana á
„láns- og leigu„-kjörum. Mun það
vera sú fyrsta sem Islendingar
keyptu, en Vélasjóður fékk aðra
rétt á eftir okkur. Þetta var
byrjunin á vélvæðingu verktaka
hérlendis. Þegar ég hóf störf má
segja að við höfum orðið að flytja
allt á kerrum og hjólbörum. Til
dæmis var allt það grjót, sem for
í að fylla upp Giljareitina tekið
upp með haka og skóflu og því
síðan ekið á hjólbörum á staðinn.
— í kjölfarið á þessu kom svo
síldarverksmiðjuævintýrið, segir
Árni. Þá byggðum við Síldar-
verksmiðjuna á Skagaströnd og
Síldarverksmiðju ríkisins á
Siglufirði, báðar sumarið 1946,
enda lá á. Og svo kom Hval-
fjarðarsíldin og rokið var í að
Árni Snævarr og kona hans Laufey Bjarnadóttir á hcimili þeirra við Laufásveg.