Morgunblaðið - 01.07.1979, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 1. JÚLÍ1979
39
meira og minna óáreiöanlegar sögu-
sagnir um óvenjulega reynslu. Af ótta
viö aö hverfa aftur aö því, sem taliö
er vera úrelt hugmyndakerfi, er svo
bent á möguleika, sem eiga rót sína
aö rekja til steinrunninna kreddu-
kenninga, og niöurstaöan veröur
vægast sagt ömurleg. Fyrirheit
strandtrúarpostula vísindanna er til-
gangsleysi, — einstaklingnum er
búin tortíming innan fárra ára og
alheimurinn á sams konar framtíð
fyrir sér eftir nokkur þúsund ár.
Hver er ástæöan fyrir því aö
vísindin eiga svo bágt meö aö fallast
á aö mannlegar verur geti stigiö upp
frá líkama sínum og horft á hann úr
nokkurra feta hæð? Þaö er kenning-
in um aö vitundin orsakist af efna-
breytingum í heilanum. Samkvæmt
þessari kenningu hefur gamla gátan
um samband anda og líkama veriö
leyst með röksemdarfærslu efnis-
hyggjunnar. En þá er ekki tekið tillit
til staðreyndar, sem segja má að liggi
í augum uppi, þ.e. aö þaö sé manns-
hugurinn en ekki heilinn, sem búi til
kenningar.
Hvers viröi getur sá möguleiki
veriö, sem afneitar tilveru skapara
síns? Hvernig, sem það nú kann aö
vera og án þess aö nánar sé farið út í
þá sálma, stendur sú staöreynd samt
eftir aö ekki eru til neinar endanlegar
vísindasannanir um þaö hvernig heil-
inn og mannshugurinn starfa. Þar er
fleira huliö en vitaö, enn sem komiö
er, og þó ekki væri nema þess vegna
ætti dálítii auðmýkt ekki aö vera til
vansa.
Rannsóknir Moodys og Saboms
leiða í Ijós, aö „óútskýranleg" reynsla
er algeng hjá sjúklingum í sjúkrahús-
um og sennilega einnig við aörar
aðstæður. Slík reynsla er viðkom-
andi fólki mjög raunveruleg, og þaö
er ekki heilbrigöisstéttum til sóma aö
sjúklingar upp til hópa skuli vera
dauðhræddir viö aö opna munninn
þar sem ekki veröi tekið mark á
þeim, hæöst aö þeim, ellegar þá aö
þeir veröi úrskuröaöir truflaöir á
geösmunum. Þaö eru ekki margir
einstaklingar jafn harðir af sér og
Elizabeth Ross, sem hættir stöðu
sinni og viröingu innan stéttar sinnar
vegna hreinskilninnar.
Á síöustu tveimur til þremur árum
er hún farin aö tala opinskátt um
innri reynslu sína. Hingaö til hefur
hún áunniö sér orðstír og viröingu
um gjörvöll Bandaríkin fyrir störf sín.
En í þjóöfélagi okkar eru fieiri „tabú“
en þau, sem viökoma dauöanum og
því að deyja. Svo áhrifamikil eru
þessi „tabú“, aö þau hafa þaggað
niöur í þúsundum sjúklinga.
Aö frátöldu atvikinu er Elizabeth
Ross hitti frú Schwartz aö máli, varö
hún fyrst fyrir slíkri reynslu fyrir um
þaö bíl fjórum árum. Þaö var um
fimmleytið síðdegis, um það bil sem
löngum og ströngum vinnudegi var
að Ijúka. Hún var örþreytt og næsti
dagur var þrautskipulagöur.
Er læknirinn var um þaö bil aö
falla í svefn varð hún þess vör aö hún
fór út úr líkamanum. Þaö var eins og
„heill hópur af verum færi aö eiga viö
hann og endurnýja alla hluti hans“.
Tveimur stundum síöar vaknaöi hún
bráöhress og endurnærö.
Þetta varö til þess að Elizabeth
Ross fór aö leita sér aö bókum um
„reynslu utan líkamans". Hún komst
yfir bók eftir Robert Monroe, kaup-
sýslumann, sem skyndilega fór að
veröa fyrir margháttaöri andlegri
reynslu og setti á fót stofnun til að
rannsaka hvernig í málunum lægi.
Næsta skrefiö var aö leita til Mon-
roes, en tilraunir hans eru meöal
annars í því fólgnar aö kalla fram
ýmiss konar andlegt ástand hjá fólki
með því að nota hljóðbönd.
„í fyrsta skipti fór ég of hratt,“
segir Elizabeth Ross. „Monroe stóö
ekki á sama, svo hann sagöi mér aö
snúa til baka. Mér gramdist þetta
ákaflega. Þegar ég er búin aö ákveöa
eitthvaö vil ég framfylgja því. Þetta
varö til þess aö í næsta skipti sagöi
ég viö sjálfa mig: „Ég skal fara
hraöar og lengra en nokkur hefur
áður fariö.“ Ég fann hvernig ég fór út
um hliðar líkamans. Vísindaleg hugs-
un mín fylgdist gaumgæfilega meö
öllu því, sem fram fór. Þá sagöi ég
viö sjálfa mig: „Nei, heyröu núl Þú
ferö ekki í rétta átt. Ekki til hliöar,
heldur upp! Svo fann ég hvernig ég
fór upp meö ofsahraöa."
Skömmu síðar vaknaði hún upp til
venjulegrar meövitundar og mundi
ekkert af því sem fyrir hana haföi
borið, en orðin „Shanti Nilaya''
klingdu í eyrum hennar. Hún vissi
ekki hvað þau merktu, en henni
fannst hún vera eins og ný mann-
eskja. „Ég geislaöi. Mér fannst ég
vera eins og Ijósgeisli." Þegar hún
skýröi síöar frá þessari reynslu í
Kaliforníu gátu Búddatrúarmenn,
sem voru meöal áheyrenda, frætt
hana á því aö „Shanti Nilaya" væri
heiti á ákveönu andlegu sviði, og
merkti „friöarheimili".
En þetta var ekki þaö eina, sem
geröist meöan læknirinn dvaldist í
rannsóknastöö Monroes. Sama
kvöld var hún ein í gestahúsi stofn-
unarinnar úti í skóginum. Hún var
eiröarlaus og ónóg sjálfri sér.
Skyndilega þyrmdi yfir hana. „Ég fór
aö ganga í gegnum dauöa hvers
einasta sjúklings, sem ég haföi haft í
umsjá minni, meö öllum þeim sárs-
auka, þjáningum og þrengingum,
sem þeir höföu reynt. Þetta stóö yfir
klukkustundum saman. Tvívegis
greip ég andann á lofti og baö
innilega, aö ég heföi einhvern til aö
halla mér aö, einhvern til aö halda í
hönd mér. Þá heyröi ég sagt djúpri
röddu: „Þaö mun þér ekki veitast." í
þriöja sinni náöi ég andanum og þá
hugsaöi ég: „í þetta skipti biö ég
ekki.“ Ég vissi aö ég yröi aö ganga í
gegnum þetta ein og aö ég gæti
tekiö öllu, sem á mig væri lagt. Um
leiö og ég sætti mig viö þetta hvarf
allur sársauki."
Fleira bar fyrir lækninn í þessu
ástandi: „Maginn tók að skjálfa
heiftarlega. Ég man að ég virti hann
fyrir mér og með skírskotun til
læknisfræöilegrar þekkingar og
reynslu sagöi ég við sjálfa mig: Þetta
gerist ekki. Magar skjálfa ekki
svona." Skjálftinn breiddist út um
líkamann og út í andrúmsloftiö í
kring. Því næst birtist lýsandi hlutur
fyrir framan hana og tók á sig mynd
lótusblóms, sem opnaöi sig. Á bak
viö blómið var skínandi birta „eins og
sólarupprás". Andartak fann hún til
algjörrar sameiningar viö allt, sem í
kringum hana var, en svo féll hún í
djúpan svefn.
Siðan jsetta geröist hefur ýmislegt
boriö fyrir Elizabeth Ross, en þaö
hefur ekki breytt afstööu hennar til
starfsins. Hún lýsti þessum atburðum
af fullkominni ró, meö fulikominni
sjálfstjórn, enda þótt hún viöurkenni,
aö þessi reynsla hafi veri yfirþyrm-
andi og afar sterk.
En hvaöa áhrif hefur þetta haft á
störf hennar? Að því er viröist fyrst
og fremst þau aö heröa hana i þeirri
afstööu aö menningarsamfélag okk-
ar þarfnist þess aö skoöa dauðann í
nýju og skýrara Ijósi en hingaö til.
Hylli strangtrúaraflanna á sviöi vís-
inda og læknisfræöi skipta hana ekki
lengur máli, — þaö sem nú skiptir
máli er aö hjálpa sjúklingum í neyö.
Hún hefur löngum veitt því eftir-
tekt, að deyjandi börn sætta sig
yfirleitt betur viö hlutskipti sitt og
sýna meira hugrekki en fulloröna
fólkiö. Hún er líka sannfærö um aö
börn fari langtum auöveldlegar út úr
líkamanum þegar þau eru í nauöum
stödd. Ekki alls fyrir löngu myrti
kynferöisglæpamaöur barn í Chic-
ago, en um sömu mundir var Ross
óvenjumikiö á feröinni í fjölmiölum.
Þremur dögum síðar hringdi móðir
litlu stúlkunnar og lýsti því hvernig
hún heföi birzt sér skömmu eftir
útsendingu í útvarpi, og gefiö sér til
kynna aö henni liði vel.
— O —
Hér hefur veriö sagt frá ýmsu af
því sem drifiö hefur á daga geölækn-
isins Elizabeth Ross, en aö lokum er
ekki úr vegi aö skýra frá því sem hún
telur hafa lagt grundvöllinn aö lifs-
starfi sínu. Hún er fædd og uppalin í
Sviss og var viö nám í rannsókna-
stofu í Bern þegar síöari heims-
styrjöldinni lauk. Sumariö 1945 tók
hún sér ferö á hendur til Póllands til
aö taka þátt í hjálparstarfi sjúkra og
soltinna, sem höföu lifaö af vistina í
Auschwitz. Einkum var þaö tvennt
sem haföi á hana djúp áhrif í þeim
eymdar staö: Ung stúlka, sem gekk
algjörlega beizkjulaust aö störfum
sínum í búðunum, enda þótt fjöl-
skyldu hennar heföi verið útrýmt á
þessum sama staö. Hitt voru fiörild-
in, sem hún sá að börn í einhverjum
ógeöslegustu hreysunum höföu
teiknaö á veggina. Þegar hún kom
aftur til Sviss var hún gagntekin af
lotningu fyrir þeim mætti mannsand-
ans aö lyfta sér yfir „hinn lifandi
dauöa“, þeim mætti, sem kannski
býr í okkur öllum, en svo ákaflega
fáir hafa skilning á. Þaö var þessi
lotning, sem lagöi grundvöllinn aö því
starfi, sem hún átti framundan, segir
John Davy.
m< • . /
Einangrun
ÍSETNING SAMDÆGURS!
Verö frá 54.000.-
jSancécÆ?.
29800
BUÐIN Skiphotti19
UTVARP
OG SEGULBAND
í BÍLINN
I BILINN ÞEGAR A REYNIR
Plasieinangrun, steinull, glerull m/eða án ál-
pappírs, álpappírsrúllur, glerullarhólkar, plast-
einangrunarhólkar.
Allt til einangrunar - og verðið hefur náðst ólrúlega
^ langt niður vegna magninnkaupa.
_____________________
Byggingavörudeild
Jón Loftsson hf.
Hringbraut 121 Simi 10600
Fullkomin, fallcö og vönduð
á frábæru verði
cs-i
COSlf\| A

Verð með standard linsu og tösku:
49.900.- Auto winder
44.000.- Linsa: 28 mm. 2,8
48.000.- Linsa: 135 mm. 2,8
58.500.- Linsa: 200 mm. 3,5
m Linsa: 35-105 mm. 3,5
151.500. Linsa: 70-210 mm. 3,5
CS-1
með 50 mm. f 1,7 MC
CS-3
með 50 mm. f 1,7 MC
143.000.
156.400.-
Rafmagnsstýröur lokari (Electronisk)
K-Bayonett linsufesting
LED Ijósdíóöumælir
8 sek— V1000 sek.
Mjög handhæg
(Ultra compact)
o
CaSIINIA
SJONVARPSBUÐIN
BORGARTÚNI 18 REYKJAVÍK SÍMI 27099