Morgunblaðið - 17.07.1979, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 17. JÚLÍ1979
Sumarsýning undir berum himni í Purnu nálægt Tampare.
Haust.
Bragi Ásgeirsson
Sumarsprotar og
samanburðarfræði
Áður en ég hef þannan greinar-
flokk minn, þar sem ég hyggst
greina frá ýmsu, er fyrir augu ber
á flakki mínu í útlandinu að þessu
sinni, vil ég víkja að skottúr til
Kaupmannahafnar síðla ídmaí s.l.
Einnig og þar áður langar mig til
að láta hugann reika aftur til baka
yfir svið síðustu utanfarar minn-
ar, er ég lagði upp í seinni hluta
ágústmánaðar sl. ár, hófst í
Stokkhólmi og stóð yfir í tvo
mánuði slétta.
Svo hittist á, er ég kom til
Hafnar á dögunum, að sumarið
var einmitt fyrir alvöru farið að
hreiðra um sig og blómskrúðið í
Konungsgarðinum (Kongens
Have) og Tívoli breiddi úr sér í
allri sinni dýrð. Og hvílíkur
unaður að upplifa þetta eftir alla
vorkuldana og drungann heima á
Fróni. Þó hafði maður stórlega
undrast seiglu náttúrunnar og
fylgst náið með því, hvernig fyrstu
brumknapparnir á greinum trjáa
glottu við svartsýni mannfólksins,
— lífið lætur vissulega ekki að sér
hæða...
Litið til baka
Þannig hittist á, er mig bar að
garði í Stokkhólmi, að það var í
þann mund, er sumri tekur að
halla, og ég fekk einstakt tækifæri
til að fylgjast með litbrigðum
haustsins um öll Norðurlönd og
svo og í neðra Saxlandi, í
Harz-fjöllum og Kyffhauser
fjallagarðinum í N. Thúringen,
lengst inni í Mið-Þýskalandi.
Þetta voru mér eftirminnilegir
haustdagar, því að fegurri hef ég
naumast séð þá, og munu þetta
með blíðustu'og hrifmestu haust-
dögum víða á Norðurlöndum á
þessari öld.
Eftir 10 sólríka síðsumardaga í
Stokkhólmi og örfáa daga í
Helsingfors var haldið til
Leningrad og þá birtust mér
fyrstu sprotar haustsins í skógar-
þykkninu í Suður-Karelíu. Við
sáum bregða fyrir fölum roða í
laufi trjánna, og á bakaleiðinni
þrem dögum seinna sáum við
litbreytinguna ennþá skýrar.
Þegar til Helsingfors kom aftur,
voru haustrigningarnar byrjaðar,
— mánuði fyrir tímann að sögn og
það rigndi meira og minna allann
tímann, sem ég var þar. Náttúran
var og fljót að taka breytingum,
og ég fylgdist með þeim á
gönguferðum mínum um borgina,
en þær voru margar og langar.
Fegurst var þetta í garðinum við
Meilahti og í Seurasaari-náttúru-
garðinum, þar sem getur að líta
mikið af gömlum húsum og þjóð-
minjum, enda er allur garðurinn
eins konar byggða- og þjóðhátta-
safn. Þar hef ég séð mestu mergð
íkorna og hina gæfustu um dag-
ana.
Það eru víða opin svæði og
gróðurvinar í borginni, og Finnum
hefur víða tekist frábærlega vel að
láta byggingarlistina falla að
náttúrunni, enda leggja þeir ríka
áherslu á það atriði. Þeir nýta
iðulega jarðlaga- og klettaforman-
ir til hins ítrasta, svo sem í hinni
undursamlegu kirkju í miðborg-
inni, er nefnist „Kirkja musteris-
torgsins". Yfir kirkjurýmið, sem
sprengt hefur verið niður í klöpp,
hvelfist þakið og er eingöngu úr
kopar og gleri.
Einn daginn reis ég árla úr
rekkju og tók áætlunarbílinn til
Turku (Abo), það rigndi sterklega
þennan dag, en þó var mjög bjart í
lofti. Þetta var mjög skemmtileg
bílferð, því að litbrigðin í trjánum
voru svo hrífandi í rigningunni og
óræða birtu stafaði víða á milli
trjánna lengst inni í skógarþykkn-
inu. Áð var á klukkutíma fresti, og
Fáir munu þekkja þennan „skúlptúr“ eftir Sigurjón ólafsson. Nefnist
hann „tannpína“, en gæti allt eins verið táknmynd vanlíðanar þeirra
er bergja of stíft á nautnabikar stórborgarinnar.
gátu menn þá gengið þarfa sinna
og fengið sér hressingu á
þægilegum veitingastöðum, þar
sem snyrtimennskan sat í fyrir-
rúmi. I Turku var ég til kvölds og
skoðaði öll söfnin. Byrjaði á hinni
fornfrægu höll „Turun linna" og
endaði á Sibeliusarsafninu. Það
má sjá furðu mikið á skömmum
tíma í Turku, vegna þess að söfnin
eru svo þægilega staðsett og stutt
á milli þeirra, auk þess sem þau
eru frekar smá í sniðum. Eg
minnist þess, er ég var skyndilega
kominn inn í húsaþyrpingu
nokkra, þar sem sjá mátti fólk við
ýmis forn störf og uppgötvaði þá,
að ég var á lifandi þjóðháttasafni,
— ógleymanlegt!
Eftir þriggja vikna dvöl í
Helsingfors hélt ég aftur til
Stokkhólms og settist sem fyrr að
á vinnustofu vinar míns, málarans
og þingmannsins. Það hafði orðið
ótrúleg breyting á litrófi náttúr-
unnar á þessum fáeinu vikum,
Haustið var að ná endanlegum
yfirtökum á gróðrinum, og þessi
sambræðsla sumars og hausts var
svo eindæma litrík, að ég hafði
það eitt í huga að skoða þetta sem
mest og best. Þannig sótti ég í
þetta sinn aðallega heim þau söfn,
er voru staðsett, þar sem fjöl-
breyttastur var gróðurinn, svo
sem á Djurgárden-hólmanum og
var oft djúpt snortinn mitt í
þessari litasynfóníu haustsins.
Ég tyllti rétt tá í Kaupmanna-
höfn á leið til Quedlingburg,
hinnar fornu höfuðborgar
neðra-Saxlands. Þar upplifði ég