Morgunblaðið - 18.07.1979, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 18. JÚLÍ 1979
Björn
Sigfússon
Biskup skal vígður til lands síns
og hinnar almennu kristni. Hitt er
tímanleg veraldarvaldsafmörkun,
hver landamæri séu sett fram-
kvæmdaumdæmi hans, og við viss
tækifæri ber honum að þjóna líka
í öðru biskupsdæmi. Það hve
vígslan setur stólsbiskup út og upp
fyrir geirneglt ríkisstarfsmanna-
kerfi, og ætti að gera hann því
frjálsari, skal ekki útskýrt núna
að neinu leyti nema þessu. Það
frelsi valds, sem er vígt, kemur
einnig í veg fyrir að Alþingi skikki
hann til að vera t.d. ráðuneytis-
stjóri Kirkjumálaráðuneytis þó
sagt sé að eitthvert íslenska
kirkjuþingið (um 1960) hafi álitið
kristninni feng að hann þjóni því.
Líkt og fagskipting er gerð milli.
prófessora í háskóladeild eða ráð-
herra í ráðuneyti má hugsa sér
dálitla fagskipting milli 2 biskupa
vígðra til íslands og lanáamerkja-
skipting milli þeirra komi í öðru
lagi til á hinu hversdagslegra
starfsþrepi embættis, lægri og
vinnufrekari „level", þeir verði
jafnir að tign, ójafnir f ráðstöfun-
arvaldi.
Á þessum hugmyndagrundvelli
er það byggt, og sett inn í frum-
vörp kirkjuþinga og stjórnarráðs
um biskupa, að sá þeirra er situr á
höfuðstaðarsvæðinu skuli tíðast
standa einn að fyrirsvari þjóð-
kirkju vorrar gagnvart öðrum
löndum og sömuleiðis stýra ásamt
kirkjumálaráðuneytinu afgreiðslu
á þeim beiðnum og erindum, sem
þorri landsmanna vill heldur fá
afgreidd í Reykjavík en í einhverj-
um sjaldfarnari landshluta.
Hvorki er þessi hagræðing né
faglega skiptingin efni mér skylt
en eitt af tilefnum að mér finnst
þessa þurfi nú að geta er ótti
sumra manna um að ný biskupsaf-
greiðsla fyrir norðan mundi í jafn
ríkum mæli og önnur ríkisstofn-
anasundrun burt úr höfuðstaðnum
auka síendurtekinn ferðaþveiting
manna á landshornin til að koma
erindum sínum hér og þar fram.
Ef heppnast má téð hagræðing, og
dálítil fagskipting með, eru þarna
minni hættur á óhagræði en
vænta má af skiptingu stofnana á
öðrum sviðum þjóðar.
Önnur mikilvæg niðurstaða
dregin af þeim hagræðingarvon-
um er þessi: Það þarf varla að
valda meira sundurlyndi að tengja
í kirkjustarfi þrjá landsfjórðunga
við Hólabiskup en 3—4 fjórðunga
hingað til við sunnlenskan biskup.
Helst er að ferðaþörf yxi dálítið
svo rætt skal nú ögn um hana.
Vegur bundinn slitlagi allt frá
Hvalfirði og Borgarnesbrú að brú
Héraðsvatna hjá flugvelli Sauðár-
króks mun koma fyrr í gagn og
betur vetrarfær en Öxnadalsheið-
arvegur steyptur til Eyjafjarðar,
sem þó að lokum kemur, og vegur
fær svo slitlag til Húsavíkur en
(löngu?) seinna til Austurlands.
Af þessu mætti ráða að áhyggju-
minna verði að ieggja til Hóla-
stóls og biskups á Sauðárkróki
Vesturlandskjördæmi heldur en
Austurland. Öfugt kann þessu
raunar að vera farið en frágangs-
Heim til Hóla — úr þrem fjórðungum Seinni grein:
Átján sýslna andlegt
veldi — og rýmra þó
sök er hvorugt, síst fyrir vondar
samgöngur. Væri biskup á Akur-
eyri hlyti vond Öxnadalsheiði að
setja strik í reikninginn. Góðvegur
úr Djúpi yfir Steingrímsfjarðar-
heiði og inn í Hrútafjörð mun
bæta mjög samskipti Vestfjarða
við Húnaflóasvæðið og þaðan
norður í land. En vitanlega mun
þorri farþega af Austurlandi og
Vestfjörðum neyta batnandi flug-
samgangna hvenær sem stefnt er
í aðra landshluta. Sá háttur að
hver slík flugferð þarfnist milli-
lendingar í Reykjavík mun ekki
standa um aldur og ævi. En játa
ber að þvert í móti hringvegs-
áhrifum er hann farinn að ein-
angra kjördæmin, binda þau
Reykjavík einni meira en var.
Stofnun vinabæjatengsla úr ein-
um landsfjórðungi við annan ger-
ist því tímabær ekkert síður en
norrænu tengslin með því nafni.
Engin sérleg hvatning til frá-
spyrnu dreifbýlissamtaka gegn
veldi Suðvesturlands felst í ósk,
sem mér finnst tímabær, um |
vaxandi samstöðu „þriggjafjórð-
ungafólks" á menningar- og sam-
hjálparsviðum. Fast fylkjaskipu-
lag á þessu yrði aldrei nema ólán.
Hlutseig afskipti frjálsra sam-
taka, sem væru þess eðlis er
nyrðri biskupsstóllinn mundi taka
ópólitískan þátt í, geta orðið
áhrifameiri en lögboðið kerfi.
Hvað eina sem bætir „integration"
milli þjóðarparta eykur um leið
þörf fólks til samgangna, sem
skrifast þá ekki á kostnaðarreikn-
ing Hólastóls.
Leiðir til að kynnast guðdómin-
um eru, sem leikir menn vita,
fleiri en ein eða tvær. Ágsborgar-
játning fortekur varla heldur að
vel kynni að rýmka um þá leit ef
vér hefðum hér biskupsstólana
báða. Ekki eru þessi orð trúfræði
heldur þáttur í baráttu venju-
legra íslendinga við að þekkja
sig eða æðra sjálf sitt í skapara
sínum og verki hans. Upphaf fyrri
greinar minnar sagði eitthvað í þá
átt. Frekari ályktun: Biskupsmál
þetta er ekki fyrst og fremst
sérmál safnaðarfulltrúa heldur
væntanleg aðgerð, sem stuðli að
því að gera alla þjóðina heil-
steyptari og trúarlega opna.
Fjöldi
prófastsdæma
lúti Hólabiskupi
Áðan kom lauslega fram að ég
tilheyri þeim hlutum þjóðar sem
illa líst á að reyna (norska)
fylkjaskipting í fámenni voru og
að spyrna með þeim hætti móti
höfuðstaðarsvæðinu, sem er 2
kjördæmi af 8 alls. Fyrr gat ég
komandi þingsætatilfærslu til
brýnnar kosningaréttarjöfnunar
og hins að eins konar bætur þarf
kjördæmi í móti þegar það missir
einn þingmanninn sinn. En það
sýnist mér einmitt Norðurlands-
kjördæmi vestra munu gera og
vildi feginn að tafl þess landshluta
hlyti ekki miklu lakari stöðu í
framtíð þótt mannakaup gerðust,
sakir ytri orsaka sem ég hef tjáð,
og skipt yrði á hrók og biskupi,
sem báðir yrðu áfram á lífi. Oftrú
á að ríkið og hvert eitt þingsætið
sé það sem haldi kjördæmi og
landshluta á floti mætti víst þoka
dálítið fyrir nýrra trausti til
áhrifanna, sem bæði frjáls samtök
og stofnanir eins og biskupsstóll
geta haft.
Á hversdagslegra starfsþrepi
biskupsvinnunnar standa próf-
astsdæmin, sem honum verður
ætluð umsjón með og hann vitjar
reglubundið í vísitasíuferðum.
Göngum út frá mestri vídd, þrem
landsfjórðungum.
Prófastsdæmafjöldinn hefur
mestan part 20. aldar verið sami
og sýslnafjöldinn, nema hvað
ógert var látið að kljúfa prófasts-
dæmi Húnvetninga og Barð-
strendinga þegar þeir klufu sýslur
sínar í eystri og vestri hluta. I stað
prófasta ætla ég að telja sýslur;
það er hlutlaust. Sameining á
þeim sumum í stærri prófasts-
dæmi er hafin og fyrst hún er það
er hún varla enduð né mörk hvers
um sig föst, sbr. niðurlagsorð mín
í fyrri grein. Þá eru í Austurlands-
kjördæmi 3 sýslur, á Norðurlandi
6 (forðum fjórar), í Vestfirðinga-
fjórðungi 9, samtals 18 sýslur. En
á Suðurlandi heilu (3 kjördæmi og
tveir þriðjungar þjóðar) eru Kjal-
arnesprófastsdæmið forna og sýsl-
urnar 3, sem mynda ásamt Vest-
mannaeyjum Suðurlandskjör-
dæmið.
Víst er þetta takmarkað raun-
gildi, sem felst í hlutfallamunin-
um milli 18 sýslna nyrðra stiftis
og aðeins 4 eða 5 prófastsdæma í
hugsuðu „Skálholtsbiskupsdæmi";
hið síðarnefnda er viðameira í
reynd. Átján sýslna andlegt veldi
býður fjölþætta möguleika og
krefst ótökulegra persónukynna.
Hafi einhver óttast Parkinsonlög-
málaþróun í 16%-biskupsdæminu,
þarf engum að koma hún í hug
vegna tillagna, sem hér eru reifað-
ar.
Óröskuð stæði meginhugmynd
tillagna og túlkun mín á henni þó
Vesturlandskjördæmi, 4 sýslur,
fengist eigi til annars en fylgja
syðra biskupsdæminu. Meiri
smækkun á þriðjungskröfu til
Hólastóls kalla ég ekki góðs vita,
betra sé að fresta afgreiðslu uns
hún gangi fram að mestu. Enda er
vissa að öllum er það léttbærast
að una góðum þjóðkirkjufriði svo
lengi sem núverandi biskup er yfir
íslandi. „ ,
Kvöldi fynr
uppstign i ngardag 1979.
- B.S.
„Aðstaða sportbátaeigenda
súsama og fyrir 1100 árum”
TVEIR sportbátar slitnuðu upp
í bátalegunni í Elliðavogi um
hádegisbiiið í gær. Fyrir hádeg-
ið hafði hvesst nokkuð og f
hádeginu var kominn norð-vest-
an strekkingsvindur. Létu bát-
arnir illa á legunni og bátaeig-
endur voru uggandi um öryggi
þeirra. Fyrir snarræði tókst að
forða þeim bátum sem slitnað
höfðu upp frá þvf að brotna í
stórgrýttri fjörunni, en margir
þessara báta eru milljóna virði
og því mikið áfall fyrir eigend-
urna að missa þá bótalaust.
Er Mbl. menn bar að garði
voru margir sportbátaeigendur
að fylgjast með framvindu mála
og reyndu eftir megni að forða
bátunum frá skemmdum. Þar
var m.a. Hörður H. Guðmunds-
son varaformaður Snarfara, fé-
lags sportbátaeigenda, og var
hann inntur eftir, hvernig
ástandið væri.
„Þetta veður byrjaði rétt fyrir
hádegið og slitnuðu þá tveir upp
af legunni,“ sagði Hörður. „Menn
í Steypustöðinni létu okkur þá
strax vita hvernig ástandið var
og kunnum við þeim, lögreglunni
og öðrum, sem með bátunum
fylgjast, mikla þökk fyrir. Þegar
ég kom hingað var búið að
bjarga öðrum bátnum, en hinn
var hér uppi í fjörunni. Sá bátur
Hörður H. Guðmundsson, vara-
formaður Snarfara.
Ljósm. Mbl. Kristján.
er 6—7 milljóna króna virði, sé
allt talið, vélar, tæki og annar
aukabúnaður. Fyrir snarræði
tókst að forða honum frá því að
brotna hér í grjótinu og var
honum siglt upp að flotbryggj-
unni hér fyrir framan og verður
þessi bátur líklega notaður til að
draga aðra báta, sem upp kunna
að slitna, burt af hættusvæð-
inu,“ sagði Hörður.
— Hvernig er aðstaða sport-
bátaeigenda hér í Reykjavík?
„Aðstaðan er nákvæmlega
engin. Hins vegar er búið að
skipuleggja smábátahöfn hér við
Elliðavoginn og var það skipulag
samþykkt í tíð síðustu borgar-
stjórnar, en síðan hefur ekkert
gerst í þessu máli. Á síðasta ári
vorum við inni við Keili en
urðum að færa okkur þaðan
þegar Sambandið keypti það
svæði. Þá fluttum við hingað en
hér er engin aðstaða, eins og sjá
má, en hér er samt betra en ekki.
Þetta svæði er eina svæðið sem
völ er á hér í Reykjavík og gæti
orðið hér prýðileg aðstaða ef
smábátahöfnin fyrirhugaða risi.
Við erum ekki að fara fram á
einhverja dýra höfn fyrst um
sinn, aðeins að við fáum leyfi til
að vera hér og að vogurinn verði
dýpkaður. Hins vegar höfum við
frétt að laxveiðimenn séu mjög á
móti hafnarbyggingu á þessu
svæði, því þeir telja að slíkt geti
drepið og fælt laxinn sem gengur
upp í Elliðaárnar. Við höfum
aftur á móti kannað hvort smá-
Oft var erfitt að fóta sig á flotbryggjunni, eins og sjá má, en
sportbátaeigendur létu það ekki á sig fá.
bátahöfn við ósa laxveiðiár hafi
einhver áhrif á laxagengd. Fyrir
nokkrum árum var byggð höfn
fyrir smábáta við á í Skotlandi,
en tilkoma hennar hafði engin
áhrif á laxagengd í þeirri á,“
sagði Hörður.
— Hafa sportbátaeigendur
orðið fyrir einhverju tjóni að
undanförnu?
„Við höfum orðið fyrir miklum
áföllum á undanförnum árum.
Bátarnir eru auk þess allir ó-
tryggðir, því ekkert tryggingar-
félag vill tryggja hluti sem
liggja undir skemmdum, ef eitt-
hvað er að veðri, en það skeður
oft hér á landi eins og kunnugt
er. í hittiðfyrra kom t.d. vont
veður og slitnuðu þá tólf bátar
upp, en einn rak á land og
gjöreyðilagðist hann. Menn óðu
upp undir hendur í köldum sjón-
um til að reyna að bjarga þeim
bátum sem losnað höfðu. Það er
ljóst að bráðnauðsynlegt er að
hafa hér sportbátahöfn. Slíkar
hafnir eru út um allan heim og
og þykja sjálfsagðar. Einnig eru
hafnir í nágrannasveitarfélög-
unum og hafa þau boðið okkur
afnot af þeirri aðstöðu. Hins
vegar þykir okkur hart að þurfa
að flýja höfuðborgina vegna
aðstöðuleysis og þversköllumst
því við. Við viljum heldur bíða
lengur og fá höfn sem er viðun-
andi, en að fara og fá aðstöðu á
óhentugum stað, því höfnin kem-
ur fyrr eða síðar. Aðstaðan hér
fyrir minni skip er engin eins og
áður sagði og virðist vera sú
sama og var þegar Ingólfur
Arnarson kom hér fyrir rúmum
ellefuhundruð árum,“ sagði
Hörður Guðmundsson að lokum.