Morgunblaðið - 19.07.1979, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 19. JÚLÍ1979
27
Vegna sérstakra atvika hefur birting þessar-
ar greinar dregist. K.F.
Þrímenningaklíkan,
ekkja Maós og
Jóhannes Nordal
Síðustu árin hefur það verið
mikið til siðs í því mikla landi
Kína, að kenna svonefndri fjór-
menningaklíku um margt sem mið-
ur fór í stjórn landsins — og haft
fyrir satt af mörgum, að þessi klíka
hafi verið í forystu fyrir óstjórn og
upplausnarástnadi af ýmsu tagi
þar í landi.
Hér skal nú ekki lagður dómur á
þessa kínversku klíku, en minnið
um hana aðeins notað til að beina
að því athygli, að við hér á íslandi
höfum nú eignast okkar klíku, sem
að vísu er aðeins þrímenninga-
klíka, en þó þarf samsvörun við
hina kínversku klíku ekki að líða
fyrir vöntun á samsvörun af þeim
sökum að „ekkju Maós“ vanti í
myndina, því í hennar stað gæti
hæglega komið hvort heldur sem
væri af fyrrverandi sjávarútvegs-
ráðherrum, þ.e.a.s. Matthías
Bjarnason eða Lúvík Jósepsson.
Morgunblaðsgrein,
undirrituð af
þremur frá 8. maí
Þetta er merkileg grein — og í
rauninni söguleg — því þarna gera
þrir ágætismenn — já, úrvalsmenn
— sig bera að því að vera málssvar-
ar þeirra mestu ranginda og
afturhaldsstefnu, sem nú er til í
þjóðfélagi okkar. Þetta eru þeir
Tómas Þorvaldsson, Eyjólfur ísfeld
Eyjólfsson og Kristján Ragnars-
son. Mest undrunarefni er afstaða
Tómasar, því ekki sýnist hann
muni vera háður hylli misfram-
sýnna útvegsmanna. Vanhæfni
hinna tveggja til hlutlausrar álits-
gerðar er skiljanleg vegna starfa
þeirra fyrir samtök þrýstihóps,
sem vill halda í sérréttindi.
Þessir menn gerast málsvarar
þeirra ranginda, að þjóðin fái ekki
að njóta sigursins í sínu mesta
hagsmunamáli um langan aldur,
þ.e. í landhelgismálinu. Þeir gerast
forystumenn fyrir því liði, sem vill,
vegna skammsýni og stundar-
hagsmuna og staðbundinna hags-
muna — koma í veg fyrir að þjóðin
vinni sitt eigið landhelgisstríð. Og
jafnvel er hótað að stöðva fiskiflot-
ann og krefjast aðstoðar, — en
hvaðan?
Eg rengi ekki þær tölur, sem
birtust í Morgunblaðinu 7. júní, um
að hallinn á rekstri fiskveiðiflotans
sé um 14 milljarðar — og mun sá
halli aukast enn við hækkun olíu-
verðs — miðað við óbreytta flota-
stærð.
í grein þremenninganna frá 8.
maí segir þannig orðrétt: „Benda
má á að sjávarútvegur okkar helstu
samkeppnislanda nýtur stórfelldra
opinberra styrkja" ... Lesendur
veiti athygli á hvað er verið að
benda.
Greint er frá því í kvörtunartón
„að sífellt stærri hluti útgjalda
greinarinnar (þ.e. sjávarútvegins)
breytist í hlutfalli við gengi hvers
tíma og einnig hefur þáttur verð-
bindinga í fjárskuldbindingum
aukist mjög á sl. árurn"!
Þetta er rétt, en sýnir einmitt að
uppbygging hins allt oí stóra
veiðiflota naut að verulegum
hluta til styrkja í því formi að
hvorki stofnfé netrekstrarfé var
að fullu verðtryggt — einmitt
meðan á hröðustu uppbygging-
unni stóð.
33* 32' 31* 30* 29* 28" 27* 26* 25* 24- 23’ 22’ 21* 20’ 19” 18” 17" 16” 15” 14" 13’ 12" 11* 10” 9* 8* 7* 6* 5'
■ ______l_____I_____I------1-----1-----1------■ ■ ■ ■ ■■_____l-----1-----1-----1------1-----1-----'------1-----1'---->------1------1-----1 1 —
68”
DREIFING SÓKNAR MINNI SKUTTOGARA 1975 OG 1976.
ALLIR TOGARAR ALLT TÍMABILIO.
Deplarnir syna titkynningar togara þridja hvern dag á timabiiinu.
Hver depill táknar eina tilkynningu.
52"-
K.F. hefur bætt inn á kortið brotnum línum til að tákna f'riðunarhólF.
rRAMKVÆMOASTOFNUN RlKISINS
---1--
-69
-68
-66°
-65"
-63°
t-----1------1-----1-----1-----1-----1------1-----1-----1-----1-----1-----í i----------1-----1 i----------1 i i i t "i i r t
34” 33” 32” 31* 30* 29” 28” 27” 26’ 25” 24’ 23” 22” 21” 20” 19” 18” 17’ 16” 15’ 14” 13” 12” 11” 10” 9” 8* 7* 6” 5'
Kristján Friðriksson:_Fyrri grein
Orð í belg á
örlagastund
Örlagastund, sem
ætti að hagnýta í
þágu framtíðarinnar
Hinn allt of stóri og afkastamikli
veiðifloti hefur rányrkt fiskimiðin,
hvað mest á undanförnum árum.
Friðunaraðgerðir svonefndar hafa
verið gagnslítið kák — þar til helst
nú í tíð núverandi sjávarútvegs-
ráðherra — og er þó fjarri lagi að
nokkur trygging sé fyrir að þær
komi að því gagni, sem þörf er á og
til er ætlast.
Nei, nú ætti að nota tækifærið og
koma á þeirri skipulagsbreytingu
við hagnýtingu fiskimiðanna, sem
ein getur fljótt og örugglega bætt
lífskjör þjóðarinnar — og leyst
fjárhagsvanda útgerðar.
Nú ætti að minnka
veiðiflotann og koma
á markvissri friðun
I stað þess að styrkja ofveiðina,
eins og víða er gert í útlöndum —
þá á að skattleggja. Selja veiði-
leyfi. Skipta veiðileyfum niður á
fiskverkunarstaðina sbr. uppá-
stungur mínar um þá tilhögun.
Ef sama fiskmagn og það sem
óhætt er að veiða — dreifist á
einum fjórða færri skip eða jafnvel
Va færri skip, þá getur sá hluti
flotans, sem eftir er, hæglega borið
olíuverðshækkunina, og enn betur
gæti hann borið hana strax og
fiskimagn vex — en fiskmagns-
aukning mundi fara að segja til sín
strax eftir eitt ár, ef allt norðaust-
uruppeldishólfið yrði friðað, eins
og ég hef gert tillögur um — en sú
aðgerð er örugg til að skila ár-
angri.
Auðlindaskatturinn — eða fisk-
uppeldisgjaldið yrði svo lítið til að
byrja með, að það vegur ekkert
teljandi í útgerðarkostnaði.
Hitt viktar miklu þyngra, að
aflinn dreifist á færri skip — um
33% aflaaukning pr. sóknareiningu
— ef flotinn yrði minnkaður um
20%, — um 50% ef flotinn yrði
minnkaður um 33%.
Sparnaður í útgerðarkostnaði
yrði stórkostlegur — og er sá
sparnaður enn meiri knýjandi en
fyrr, vegna hækkunar olíuverðsins.
Það fé, sem inn kæmi fyrir seld
veiðileyfi mætti m.a. nota til að
greiða fyrir sölu skipa þeirra út-
gerðarmanna sem hættu útgerð.
En víða í heiminum eru iila nýtt
fiskimið og því líklegt að markaður
sé fyrir svona skip.
Jafnvægisgengi
Sennilega væri einfaldast að
hætta því vonlitla striti að vera að
ákveða fiskverðið í opinberum
nefndum. Hví ekki að sjá til hvaða
verð fiskverkunarstöðvarnar teldu
sig geta greitt? Og hví ekki að leyfa
útgerðarstöðvunum að taka það
verð fyrir gjaldeyrinn, sem fáan-
legt væri hér innanlands. Koma á
jafnvægisgengi.
Ég tel að gengisskráningin hafi
aldrei verið viðráðanlegt verkefni
fyrir þá sem með hafa farið. Ég
held að gengið mundi festast við
aukið frjálsræði á því sviði. Seðla-
bankinn gæti stjórnað genginu —
betur með"óbeinum hætti, en með
þeim hætti sem nú tíðkast. Ég bið
rétta aðila að athuga þetta gaum-
gæfilega.
Of stór floti
Eg spyr: Hver getur neitað því að
flotinn sé of stór, fyrst þarf að
stöðva hann langtímum saman?
Halda menn að það kosti ekki
neitt að gera út miklu fleiri skip en
þörf er á?
Reynslan, sem fyrir liggur þarna
er svo glöggur rökstuðningur að
ekki er þörf á öðrum betri.
Með þessari grein fylgir kort,
sem Framkvæmdastofnun hefur
gert. Það sýnir mjög glöggt hið
taumlausa dráp á fiski í uppeldi.
Þetta er rányrkjan sem heldur
niðri lífskjörum þjóðarinnar og
sömuleiðis það sem veldur fjár-
hagsvanda fiskveiðanna.
Og það er þetta, sem „þrímenn-
ingarnir — og „ekkjur Maós“ hafa
gert sig að málsvörum fyrir.
Halli og Laddi mega
fara að vara sig
í grein þremenninganna er ein
klausa, sem ég tilfæri hér til
skemmtunar. Þar segir svo:
„Fullyrða má, að frekari tak-
mörkun á frjálsræði því, sem hefur
verið undirstaðan í hinni miklu
framleiðni sjávarútvegsins, mun
þegar til lengri tíma lítur, hafa
neikvæð áhrif á efnahagsþróunina
og þar af leiðandi rekstrarskilyrði
annarra atvinnugreina, ekki síður
en sjávarútvegs."
Eg spyr: Hvaða frelsi er verið að
biðja um? Meiri fiskiskipakaup?
Meira frelsi til að drepa niður
fiskaeign landsmanna meðan fisk-
urinn er í hvað örustum vexti, eins
og nú er gert? Mér finnst klausan
grátbrosleg.
Ólæsi hið nýja
Víða um heim er ólæsi mikið
vandamál.
Nú virðist vera komið til sögunn-
ar ný tegund af ólæsi.
Vissir menn virðast ekki vera
„læsir“ á þau fræði, sem þó helst
snerta þeirra eigin viðfangsefni.
í grein sinni frá 8. maí, vitna
þremenningarnir í ræðu Jóhannes-
ar Nordals seðlabankastjóra þann-
ig:
„Síðara atriðið, sem bankastjór-
inn nefnir sem hugsanlega leið til
að leysa skipulagsvandamál fisk-
veiðanna, er sala veiðileyfa. Hann
talar um sölu veiðileyfa til útgerð-
arinnar, rétt eins og um sölu
veiðileyfa í laxveiðiám landsins, en
málið er ekki svo einfalt. Hann
fullyrðir að fræðilega hafi verið
sýnt fram á, að skynsamlegt sé að
leggja auðlindaskatt á útgerðina
með sölu veiðileyfa, en þau fræði
eru okkur ókunn.“ (Leturbreyting
K.F.)
Og ég spyr: Hvað hafa mennirnir
verið að lesa? Er fjölmiðlamengun-
in komin á það stig, að forystu-
menn helstu greinar atvinnulífsins
lesi ekki megin atriði, er snerta
atvinnugrein þá, sem þeir eru
forystumenn fyrir? Er hér á ferð-
inni ný tegund af „ólæsi“?
Og þrímenningarnir halda
áfram: „... Við höfum velt fyrir
okkur, hvernig slíkt kerfi yrði í
framkvæmd, en án niðurstöðu."
Og þeir halda enn áfram:
„Hvernig samrýmist byggðastefn-
an sölu veiðileyfa?"
Og nú spyr ég: Á að halda sífellt
áfram drápi á uppeldisfiski og
skjóta sér nú á bak við stefnu þá,
sem að hluta til er ranglega
uppbyggð? Þ.e. byggðastefnu, sem
að hluta er mislukkuð.
Á að drepa allan fiskinn okkar,
þegar hann er 1,2—2,5 kg. eins og
meiri hluti hans hefur verið drep-
inn (miðað við tölu fiska) á undan-
förnum árum?
Ef því „frelsi“ verður haldið, sem
lengst af hefur ríkt — og miðað við
núverandi flotastærð og sóknar-
tækni, þá gæti svo farið að lítið
yrði um fisk fyrir suðurlandi (t.d.
við Grindavík) svo og vesturlandi
sunnan verðu — sbr. aftur með-
fylgjandi kort — og þá hygg ég að
útgerðin og þjóðin mundu seint
losna út úr efnahagskreppunni.
Með „friðunaraðgerðum" eins og
þeim sem Lúðvík og Matthías
beittu, tel ég að afrakstur miðanna
mundi haldast lítt breyttur næstu
áratugi.
Ég mun í næstu grein víkja
ofurlítið nánar að Jóhannesar
Nordals-þætti í þessu máli.