Morgunblaðið - 03.08.1979, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 3. ÁGÚST 1979
Minning - Magnús Sig-
urðsson frá Miklaholti
Fæddur 31. mars 1883
Dáinn 29. júlí 1979
Um áratuga skeið hafa margir
séð á göngu vestur á Melum eða
vestur í Högum roskinn mann,
kvikan á fæti, skarpan í andliti,
höfðinglegan á svip og ljúfmann-
legan í bragði. Engum, sem ekki
vissi deili á, datt í hug, að hér væri
aldraður maður á ferð, nú síðustu
sex árin maður á tíræðisaldri. Ef
til vill verður einhverjum að orði,
að hann hafi borið ellina vel. En
hæpið er að taka svo til orða.
Hann þekkti í rauninni ekki ellina,
varð aldrei gamalmenni. Hann
lagaði sig að tímanum og hélt
reisn sinni til hinztu stundar.
Þessi maður var vinur minn
Magnús Sigurðsson frá Mikla-
holti, sem lézt á Landakotsspítala
29. júlí — 96 ára að aldri. Hann
hélt vitsmunum sínum og minni
fram í andlátið.
Ég þekkti Magnús 28 síðustu
árin, sem hann lifði, ekki aðeins á
götum úti, heldur á heimili hans,
dætrá hans og á heimili okkar
hjóna. Sálufélag við hann fannst
mér alltaf notalegt.
Magnús Sigurðsson fæddist í
Stóruþúfu í Miklaholtshreppi 31.
marz 1883, sonur hjónanna Guð-
ríðar Magnúsdóttur og Sigurðar
Kristjánssonar, sem lengst af
bjuggu í Syðra-Skógarnesi. Hann
kvæntist Ásdísi Sigurðardóttur
frá Yztugörðum í Kolbeinsstaða-
hreppi 25. nóv. 1909. Ásdís var
lærð ljósmóðir með læknishendur
auk þess að vera kvenskörungur,
mannkostum gædd og góðvild
hjartans. Þau Magnús hófu bú-
skap í Syðra-Skógarnesi, en flutt-
ust að Miklaholti í fardögum 1911.
t Miklaholti bjuggu þau 28 ár eða
til ársins 1939. Eg er ókunnugur
búskap þeirra og lífi þar vestra, en
styðst við frásagnir raanna, sem
ég tel dómbæra, um það, að
Miklaholtsheimilið hafi verið
myndarheimili, gestum hafi verið
tekið af rausn, meðal annarra
kirkjugestum, sem í þann tíð þutu
ekki á braut á bílum sínum, um
leið og prestur hafði lokið blessun-
arorðum, heldur biðu eftir kaffi-
sopa.
Mér er sagt, að Magnús hafi að
eðlisfari ekki verið fenginn fyrir
búskap, hugur hans hafi staðið til
annars. En hvernig sem því var
háttað, munu þau hjón hafa efn-
azt allvel á þeirra tíma vísu, og
vitanlega hefir húsfreyjan átt þátt
í því — ef til vill mikinn. Þetta er
engan veginn sagt Magnúsi til
hnjóðs. Hann vann jafnframt
búskapnum að öðrum málum, átti
sæti í hreppsnefnd Miklaholts-
hrepps 27 ár og var oddviti
hreppsins um tíu ára skeið. Einn
sýslumanna Snæfellinga mun
hafa sagt, að hann væri tvímæla-
laust bezti oddviti sýslunnar. En
fjárreiður sveitarfélagsins voru
ekki einu áhugamál Magnúsar.
Hann hafði yndi af tónlist, lærði á
orgel og var organleikari og for-
söngvari í Miklaholtskirkju um
árabil. Hann var skáldmæltur vel,
en auk þess lagasmiður, og hafa
nokkur laga hans verið sungin í
Ríkisútvarp.
Árið 1939 verða þáttaskil í lífi
Magnúsar. Hann flyzt til Reykja-
víkur. Ég hefi enga trú á því, að
það hafi tekið mikið á hann. Hann
kunni að laga sig að aðstæðum.
Hann var ekki af neinni eðlis-
nauðsyn fæddur til þess að eyða
ævinni vestur á Snæfellsnesi.
Strjálbýlið hélt honum ekki föst-
um. Hann gat engu síður búið í
þéttbýli. Hann var fæddur heims-
ins maður. Þegar til Reykjavíkur
kom, gerðist hann starfsmaður
ÁTVR og vann hjá þeirri stofnun
fram á áttræðisaldur. En alltaf
var honum hlýtt til heimahaganna
— honum var Ijóst, að hann átti
rætur. Þau Magnús og Ásdís áttu
forgöngu um endurreisn kirkju í
Miklaholti, sem var forn kirkju-
staður. Af kynnum mínum af
Magnúsi hefi ég trú á, að ræktar-
semi við reisn staðarins og sögu
hafi átt mestan þátt í þessu mikla
framtaki.
Þeim Ásdísi og Magnúsi var sex
barna auðið. Af þeim komust
fimm á legg. Þau voru þessi:
1. Sigurður, f. 6. júlí 1911,
kunnastur sem blaðafulltrúi Loft-
leiða, tvíkvæntur. Fyrri kona
Anna Guðmundsdóttir hjúkrun-
arkona frá Stykkishólmi, síðari
kona Dýrleif Ármann.
2. Kristín, f. 1. nóv. 1913, d. 13.
sept. 1949, gift Gunnlaugi Jóns-
syni vélstjóra frá Hrísey. Þau
hjón bjuggu lengst af í Siglufirði.
3. Guðríður, f. 9. júlí 1918,
kennari. Hún giftist dr. Róbert A.
Ottóssyni, sem lézt fyrir 5 árum.
4. Þórður f. 29. des. 1922,
kennari í Reykjavík, tvíkvæntur.
Fyrri kona var Hrefna Bjarna-
dóttir frá Ólafsvík. Þau skildu.
Síðari kona er Sigurlaug Sigur-
jónsdóttir úr Reykjavík.
5. Ingibjörg, f. 17. apríl 1929,
gift Magnúsi Jónssyni frá Mel,
fyrr alþingismanni og fjármála-
ráðherra, nú bankastjóra Búnað-
arbankans.
Þeim Ásdísi og Magnúsi tókst
að koma börnum sínum til þroska,
svo að þau eru öll nýtir þegnar í
íslenzku þjóðfélagi. Á barnabörn-
unum kann ég ekki tölu.
Rúm 20 síðustu árin, árin, sem
ég þekkti Magnús bezt, gegndi
hann engu skyldustarfi utan
heimilis. Þetta er regla í íslenzku
þjóðfélagi. En þetta er líka vanda-
mál þeim einstaklingum, sem í
rata. Mörgum tekst illa að ákveða
til hvers þeir eigi að verja tíman-
um, þegar ævistarfið hefir hlaupið
frá þeim. Þeir veslast upp úr leiða,
sem á rætur í skorti á hugðarefn-
um. Þessi vandi var Magnúsi
auðleystur, eins og ég kem brátt
að.
Þau Ásdís og Magnús höfðu að
því leyti góða aðstöðu, að þau
bjuggu á efri árum í sambýli við
dóttur sína, Guðríði, og mann
hennar, Róbert A. Ottósson. Þetta
er mikið menningarheimili og
raunar griðastaður systkina Guð-
ríðar og náinna ættmenna og vina.
Þar ríkti engin lognmolla, alltaf
var eitthvað að gerast. Þar var
erfitt að láta sér leiðast. Ásdís lezt
6. júlí 1965 og Róbert 10. marz
1974. Að þeim báðum var mikill
sjónarsviptir. Þau Magnús og
Guðríður héldu áfram að búa í
sambýli fram að láti Magnúsar og
báru harm sinn í hljóði.
Þó að Magnús hefði, eins og
rakið hefir verið, að ýmsu leyti
góðar aðstæður á efri árum og
heilsan væri betri en almennt
gerist um fólk á hans aldri, var
það vitanlega um fram allt hans
eigin skapgerð, sem réð því, að
hann bar sinn háa aldur vel og
undi lífinu, þótt árum fjölgaði.
Magnús var þannig af guði gerður,
að hann gat alltaf fundið sér
eitthvað til að gera. Hann var
sístarfandi. Ég kann ekki að rekja
öll störf hans. En ég veit, að hann
lá mikið í ættfræðigrúski og
skráði ýmsar frásagnir um menn
og atburði. Mest af þessu liggur í
handriti, vel og snyrtilega frá
gengið, tilbúið til prentunar. Hann
var afburðaritfær, kunni móður-
mál sitt flestum betur, skipulagði
efnið af gerhygli og lagði sig fram
um, að allt væri satt og rétt, sem
hann ritaði. Og dómgreindin var
einn ríkasti þáttur í eðli hans.
Hennar gætti í ritverkum hans,
orðræðum og öllu dagfari. Vand-
virkni hans og gagnrýni á sjálfan
sig hafa að líkindum valdið því,
hve fátt birtist eftir hann.
En fleira hafði Magnús fyrir
stafni. Hann var tónelskur og lék
á orgel til hinztu stundar sér til
ánægju, sótti tónleika og samdi
lög, eins og áður getur.
Þó að Magnús væri ekki hvers
manns viðhlæjandi, naut hann
mjög samvista við fólk. Hann var
höfðingi í lund og lét sér ekki
nægja að þiggja annarra boð.
Hann hélt vinum sínum veizlur
fram á síðustu stund, og var þá
ekkert til sparað. Auðvitað naut
hann við þetta aðstoðar dætra
sinna og sonardætra, ekki sízt
Þorgerðar Sigurðardóttur. Það
var alltaf tilhlökkunarefni að eiga
von á boði til Magnúsar, enda var
húsbóndinn hrókur alls fagnaðar,
veitull og skemmtilegur í viðræð-
um. Hann var samkvæmismaður,
sem kunni að halda veizlur, setja á
þær frjálslegan svip, svo að allir
fóru glaðir og reifir af fundi hans.
Um hann mátti segja, sem stendur
í Hávamálum:
Mildir fræknir
menn bazt lifa;
sjaldan 8Út ala.
Að lokum vil ég senda ástvinum
Magnúsar heitins samúðarkveðjur
okkar hjóna. Minningin um hann
mun lengi lifa í hugum okkar.
Halldór Halldórsson.
Magnús Sigurðsson, vinur minn,
fyrrverandi oddviti í Miklaholti er
látinn. Hann var mikill mann-
kostamaður. Heilsteyptur per-
sónuleiki sem vildi öllum vel, sem
til hans þekktu hinn hollráðasti
vinur. Það sem einkenndi Magnús,
var auk góðvildar, skarpar sálar-
gáfur, mikil listhneigð og fræði-
mannshæfileikar.
Hann var af merku fólki kom-
inn, sem gegndi forustuhlutverk-
um í sveit sinni. Sjálfur tók hann
við þeim arfi og var oddviti í sveit
sinni og organleikari við sóknar-
kirkju sína um áratugaskeið, auk
þess sem kona hans Ásdís heitin
Sigurðardóttir var ljósmóðir
sveitarinnar. Hann gegndi þessum
störfum með hinum mesta sóma.
Er hann fluttist til Reykjavíkur
1939 og hóf að starfa hjá Áfengis-
verzlun ríkisins, hélt hann áfram
að þroska með sér listræna hæfi-
leika sína og samdi fjölda söng-
laga oftast við eigin ljóð, en
Magnús var ágætlega skáldmælt-
ur og liggur eftir hann fjöldi ljóða,
sem hann orti allt til hins síðasta.
Þá má ekki gleyma þeim þætti,
þar sem við Magnús áttum mest
sam2an að sælda, það var fræði-
mannsáhugi hans. Magnús hafði
mikla unun af ættfræði og sat
löngum stundum á Þjóðskjala-
safninu og sótti þangað ekki að-
eins fróðleik um sína eigin ætt,
heldur safnaði miklum fróðleik
um sveitunga sína og samferða-
menn og vann mjög vel úr öllum
heimildum. Hann skrifaði ágæta
æviþætti um ættingja sína og vini.
Hafði hann nýlokið viðað skrifa
um foreldra sína, einnig ljósmæð-
ur í ætt sinni og konu sinnar.
Magnús var höfðingi heim að
sækja og naut sín þá vel fróðleikur
hans og minningar um forna
hætti, enda var hann skarpgreind-
ur og stálminnugur. Magnús var
mjög ern fram til hins síðasta og
var áhugi hans ávallt mikill á öllu
því sem gerðist kringum hann og
var unun að hlýða á skoðanir hans
á mönnum og málefnum og var
ekki annað að heyra, en þar væri
maður á bezta aldri, enda kom
andlát hans mér á óvart.
Við sem minnumst Magnúsar
eigum þar kærkomnar minningar
um mikinn mann, sem ávallt
skildi eftir sig gleði og ánægju
hvar sem hann var eða kom.
Sigurgeir Þorgrímsson
Fyrir tæpum aldarfjórðungi átti
ég því láni að fagna að eignast að
einlægum vini Magnús Sigurðsson
frá Miklaholti. Þrátt fyrir breytta
hjúskaparstétt mína, sem að öðru
jöfnu hefði átt að fækka vinafund-
um, varð því öfugt farið.
Þó að rúm 52 ár skildu okkur að
gat engan rennt grun í, sem á
samræður okkar hlustaði, hvor
væri yngri að árum.
Heilsteyptari mann hef ég ekki
þekkt og hollráður var hann svo af
bar. Hann grundaði vel hugsanir
sínar og framsetning slík að fáir
voru til andmæla. Minni hans var
með eindæmum og held ég helst
að hann hafi munað ævi sína alla,
í smáu sem stóru, fram á síðasta
dag.
Fyrir rúmum áratug fór honum
að daprast sjónin, svo að hann sá
ekki lengur á bók og greindi vart
birtu frá skugga. Á þeim árum las
ég gjarnan fyrir hann og þá helst
afmælis- og minningagreinar, því
hann var með ættfróðari mönnum.
Þetta var harla einkennilegur
lestur. Upplesari þagði oft lang-
tímum saman á meðan hann hélt
heilu fyrirlestrana um fólkið, sem
greint var frá. Um ættir og upp-
runa, lífsferil og endalok. Hefði
mátt skrifa heilu bókakaflana upp
eftir Magnúsi á þeim stundum.
Hann tók þá ákvörðun að láta
skera upp á sér augun og bjóst
hann við, sem aðrir, að það myndi
mistakast. En mikil var gleðin á
öðrum degi spítalalegunnar, þegar
hann ávarpaði undirritaðan, með
bros á vör, þessum orðum: „Og ég
sem hélt að þú værir miklu fal-
legri".
Nú var ekki til setunnar boðið í
lífi Magnúsar. Hann festi kaup á
sinni fyrstu ritvél, þó kominn væri
hátt á níræðisaldur og var tekið til
við að vélrita upp allar handskrif-
uðu ættartölurnar, ásamt tæki-
færisljóðum, sem hann hafði ort í
gegnum tíðina og mörg dýrt kveð-
in.
Ótalin eru hlaup hans á þessum
árum á milli heimilis og Lands-
bókasafns, því það sem á prent fór
átti að vera rétt. Þeir sem sáu til
ferða hans töldu hann áratugum
yngri. Ritvélakost endurnýjaði
hann 92ja ára að aldri og mætti
hver Verzlunarskólanemi vera
fulisæmdur af frágangi hans, enda
var snyrtimennsku hans viðbrugð-
ið. Sem dæmi um það keypti hann
ásamt ritvélinni ný gólfteppi,
húsgögn og listaverk eftir færustu
málara í íbúð sína. Allt var þetta
gert með hugarfari tvítugs ung-
mennis.
Það eina sem minnti á gamla
tíma voru fjölskyldumyndir og
gamla orgelið, sem hann lék á sér
og öðrum til ánægju. Auk þess að
vera hagyrðingur samdi hann lög
sem hafa verið flutt oftar en einu
sinni í útvarp.
I sumar fór ég til útlanda og bað
Magnús mig að koma tveim dög-
um áður í kaffisopa, en þeir gátu
einatt tekið tímanna tvenna. Þar
var slegið, eins og svo oft, á létta
strengi sem ívaf með alvarlegri
málefnum. Þá var ákveðið að
gantast smávegis við vini og kunn-
ingja og tengja það jólum, en ég
náði rétt til að taka í hönd hans á
banasænginni, sjá hann brosa og
heyra hann af veikum mætti bjóða
mig velkominn heim.
Þegar ég hraðaði mér út af
sjúkrahúsinu kom upp í huga
minn, eitt af því sem bar á góma á
síðasta kaffifundi okkar. Ósk sem
var einlæg eins og allt sem frá
honum kom: „Ég vona að ég eigi
aldrei eftir að verða gamalmenni."
Honum varð að ósk sinni.
Sverrir Garðarsson.
Þegar góðir menn falla frá,
verður jafnan skarð fyrir skildi og
því tilfinnanlegra, sem hinn látni
hefur verið betri og ástsælli mað-
ur og í nánari tengslum við þá,
sem eftir lifa.
Þessu líkar voru hugsanir mín-
ar, þegar mér var tilkynnt andlát
Magnúsar Sigurðssonar frá Mikla-
holti, en við þann stað var hann
jafnan kenndur. Andláthans kom
mér mjög á óvænt, þótt undarlegt
megi heita, þar eð hann var
kominn fjóra mánuði á nítugasta
og sjöunda aldursárið. Munu sjálf-
sagt margir telja það fjarstæðu-
kennt að láta sér bregða við
andlátsfregn manns, sem svo var
kominn fast fram á grafarbakk-
ann, að hver dagurinn gat orðið
hans síðasti. En Magnús var ólík-
ur flestum öðrum, sem ég hef
kynnzt um mína daga. Hann var
lífsglaðari en flestir aðrir og naut
þess að mega lifa, hlakkaði jafnan
til morgundagsins og hefði aldrei
getað sagt, að nú dæi hann saddur
lífdaga eins og mörgum er tamt að
segja.
Hann var að vísu orðinn aldrað-
ur, en hann var lifandi maður með
lífslöngun og jarðlífshungur fram
í andlátið. Þó hraus honum ekki
hugur við að kveðja þetta líf.
Hann var ekki í neinum vafa um
áframhald lífsins eftir þetta. Að
því mundi koma fyrr eða síðar og
þá var að taka því, sem verða
skyldi.
Þótt hann væri orðinn gamall
að árum, var hann engu að síður
ungur í anda. Hann hélt öllu sínu,
bæði andlegum og líkamlegum
ferskleika eða svo gott sem, allt
fram að því, er hann lézt að kvöldi
þess 29. júlí s.l.
Nokkrum vikum fyrir andlát
hans, var ég gestur hans og átti
með honum langa kvöldstund.
Skemmtum við okkur við að rifja
upp gamlar minningar frá liðnum
dögum. Og svo endaði þetta eftir-
minnilega kvöld, að hann fylgdi
mér heim ásamt frú Guðríði, sem
alla tíð hefur búið undir sama
þaki og hann, nema eitt einasta
ár. Það var siðasta skiptið, sem við
sáumst og sakna ég þess mjög, því
að vinátta okkar var bæði góð og
löng, hvorki meira né minna en 45
ár.
Ég mun aldrei gleyma, hversu
mér fannst til um, er ég kom að
Miklaholti í fyrsta sinn og hitti
hjónin þar. Það var eins og stund-
um er sagt, ást við fyrstu kynni
eða vinátta, sem fór vaxandi með
+
Hjartans þakkir tii allra, sem auösýndu okkur samúö og vinarhug
viö fráfall og minningarathöfn,
Stefóns Árnasonar,
Þinghólsbraut 61,
Kópavogi.
María Sveinsdóttir,
Þórólfur Jónsson
og systkini hins látna.
+
Þökkum innilega auðsýnda samúö og vináttu við andlát og útför
móöur okkar, tengdamóður, ömmu og langömmu,
HELGU SIGURGEIRSDÓTTUR,
Hamrahlíö 31.
Ólafur Geirsson, Páll Geirsson,
Erla Geirsdóttir, Björn Bjarnason,
Adda Geirsdóttir, Benedikt Sígvaldason,
barnabörn og barnabarnabörn.
+
Þökkum innilega samúö og vinarhug viö andlát og útför móöur
okkar og tengdamóöur,
MARÍU JÓHANNSDÓTTUR,
Heiöavegi 24, Vestmannaeyjum.
Trausti Jakobsson, Jessy Friöriksdóttir,
Jóhann Ævar Jakobsson, Sólveig Pálsdóttir.