Morgunblaðið - 05.08.1979, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 5. ÁGÚST 1979
af York, gæti tekið við krúnunni á
sem auðveldastan hátt.
Síðasta tilraun til að fá konung
til að víkja frá ákvörðun sinni
kom frá fjölskyldu hans. Bræður
hans reyndu að tala um fyrir
honum og Mary drottning sem var
ævareið ásakaði Játvarð son sinn
fyrir að taka ekki tillit til annars
en eigin tilfinninga.
3. desember flúði Wallis til
Frakklands vegna þess að aðsúgur
var gerður að heimili hennar í
London. 8. desember sendi hún
yfirlýsingu frá Cannes á þá leið að
hún væri tilbúin til að slíta öllu
sambandi við konunginn ef það
mætti verða til þess að forða
honum og krúnunni frá skaða og
óhamingju.
10. desember kom konungs-
fjölskyldan saman til kvöldverðar
þar sem Játvarður undirritaði
afsagnarskjal sitt í viðurvist
bræðra sinna.
11. desember flutti hann afsagn-
arræðu sína í útvarp, sem lauk
með orðunum: „Guð blessi ykkur
öll! Guð blessi konunginn!" Um
kvöldið hélt hann í ævilanga
útlegð til Frakklands. Játvarður
VIII. heyrði sögunni til.
Erkibiskupinn af Kantarborg
flutti erindi í útvarp 13. desember
þar sem hann gagnrýndi konung
fyrir gerðir hans. Sú ræða bitnaði
mest á erkibiskupinum sjálfum.
Því ekkert fékk breytt þeirri
staðreynd að frátöldum hinum
ástsæla Bonnie prins Charlie var
enginn prins í brezku sögunni eins
ástsæll meðal þjóðar sinnar og
Játvarður.
Hann og Wallis gengu í heilagt
hjónaband í júní 1937.
Hertoginn af Windsor lézt í
París 20. maí árið 1972. Nokkrum
dögum síðar flutti Edward Heath
forsætisráðherra Bretlands ræðu í
brezka þinginu, þar sem hann
sagði m.a.: „Það eru konur og
karlar víða um land, í Liverpool og
námuhéruðum Wales, sem muna í
dag minnast hægláts manns sem
kom eitt sinn inn í líf þeirra,
jafnvel inn á heimili þeirra á
erfiðum árum. . .
Hertoginn af Windsor sem
prinsinn af Wales og einnig sem
konungur ruddi leiðina að nútíma-
legra konungdæmi, sem nú er í
meira samræmi við tíðarandann
en álitið var mögulegt að yrði
fyrir fimmtíu árum. . .“
Hertoginn af Windsor í Austur-
ríki 1937.
INBTR'.JKENT OF A9DICATI0N
I, Edward the Sightli, ol' Great
9ritain, Ireland, and the British Do<ninions
beyond the Seas, King, Efflperor of India, do
herehy declare My irrevocable determination
to renounce the Throne for Myself and for
My descendants, and My desire that ei'fect
should be given to this Instrument of
/
Abdication immediately.
In token whereof 1 have horeunto set
My hand this tenth day of December, nineteen
hundred and thirty six, in the presence of
the witnesses whose signatures are subscribed.
SICNED AT
PORT 3ELVEDERE
IN THE PRESENCE
OF

Afsagnarskjal Játvarðar VIII.
Jv
Nú þegar sjónvarpsþættirn-
ir „Ástir erfðaprinsins“ hefja
göngu sína, rifjast upp ýmis-
legt, sem um þessi mál hefur
veið sagt og skrifað.
Þættirnir eru gerðir eftir
metsölubókinni „Edward VIII“
eftir Frances Donaidson, en
hertogaynjan reyndi árangurs-
laust að stöðva útgáfuna, og
gafst upp við málshöfðun
vegna mjög slæmrar heilsu.
Þó fátt væri nýtt í bókinni
og hún innihéldi lftið annað en
það, sem þegar hafði birst á
prenti, um ástir og afsögn
kongungs, seldist bókin gffur-
lega, eins og áður segir.
Nánustu vinum þeirra hjóna,
var mjög misboðið með útkomu
bókarinnar, og þykir hlutur
Hertogaynjan
af Windsor
frúarinnar þar gerður allt
annar en hann var. I henni eru
endursagðar ýmsar sögur, sem
um þessi mál spunnust, en höf.
bætir þó venjulega við, að engar
sannanir séu fyrir því, að þess-
ar sögur séu sannar, og reynir
með því að taka broddinn úr.
Þegar hertogaynjunni var
sagt, að gera ætti sjónvarps-
þætti um ástir þeirra hjóna
sagði hún. „það getur þó enginn
haft áhuga á þeim málum
lengur". En hún komst í mikið
uppnám vegna þessa og reyndi
að fá þættina bannaða.
Það sýnir sig, að enn þann
dag í dag, hefur fólk áhuga fyrir
þessari ástarsögu, enda ekki á
hverjum degi, sem menn afsala
sér konungdómi og samþykkja
að lifa í útlegð það sem eftir er
æfidaga, til að geta kvænst
konunni, sem þeir elska.
Winston Churchill sagði eitt
sinn: „að ást hertogans á konu
sinni væri einhver mesta ást,
sem um getur í sögunni", og
jafnvel móðir hertogans, Mary
drottning, varð að viðurkenna,:
að ást þeirra væri enginn venju-
leg ást“.
Hertogaynjan af Windsor er
nú orðin 82 ára gömul og farin
að heilsu. Hún býr enn í húsinu
þeirra í Bois de Boulogne í
útjaðri Parísar. í húsinu eru 25
herbergi, og þar er allt með
sömu ummerkjum og þegar
hertoginn lifði, föt hans hanga
enn í skápum og pípurnar eru í
„statifi" á borðinu. Frúin er oft
sárþjáð, og er hjúkrað dag og
nótt, af tryggu starfsliði, sem
búið er að vera hjá henni í
fjölda mörg ár. Tryggir vinir
heimsækja hana og sitja hjá
henni, þegar heilsan leyfir.
Suzanne Blum, sem er góð
vinkona hertogaynjunnar, og
hefur verið lögfræðingur henn-
ar í meira en 30 ár, segir að
mynd sú, sem dregin er upp af
hertogaynjunni í sjónvarps-
þáttunum og bókinni, sé að
sínum dómi, og fleiri náinna
vina, alröng. Þeir viti, að hún
sóttist aldrei eftir því að verða
drottning, né gerði sér vonir um
slíkt. Þessir vinir vita, að hún
þrábað konung um að afsala sér
ekki arfleifð sinni, enda vissi
hún sem var, að sér yrði um
kennt.
Það eina, sem vinunum finnst
vera hægt að álasa henni fyrir,
er að hún skyldi fara að þeim
ráðum, að fara til Parísar á
þessum örlagaríka tíma, skilja
konung eftir einan og láta hann
taka sínar ákvarðanir. Þeir
telja að hún ein hefði getað
fengið hann til að sitja áfram.
Þegar fjölskylda konungs
þrábað hann um, að hætta við
Wallis Simpson endurtók hann
í sífellu; „það eina, sem gildir er
hamingja okkar“.
Þau eru talin hafa verið ákaf-
lega hamingjusöm þessi 35 ár
sem þau voru í hjónabandi.
Sambúðin einkenndist af gagn-
kvæmri ást og virðingu, þau
voru ákaflega góðir vinir.
Wallis Simpson var kominn
nálægt fertugu þegar
konungurinn og hún kynntust,
hún var tvígift og seinna
hjónaband hennar í molum.
Maður hennar, Ernest Simpson,
átti sér hjákonu, sem hann
síðar kvæntist. Édvard VIII
varð sem bergnuminn af þessari
konu, hún var svo allt öðruvísi
og ólík öllum hinum. Hún var
bandarísk og ekki alin upp við
sömu óttablöndnu virðinguna
fyrir konungbornu fólki og
Bretar, heldur umgekkst hann
eins og jafningja. Hún var
hreinskilin, hlýleg og kát, og
kom konunginum í kynni við
annað fólk, en hann var vanur
að umgangast, fólk, sem ekki
var á höttunum eftir metorðum
eða að hafa annað gagn af
kunningsskapnum, heldur voru
aðeins vinir, og honum leið vel í
návist þeirra. Um Wallis Simp-
son sagði konungurinn,: „hún er
eina konan, sem ég hef kynnst,
sem ég skil og skilur mig“. Þau
voru þó ólík að því leyti, að
hann var lítið fyrir selskapslífið
og það, sem því fylgir, en kaus
heldur útilíf golf, veiðar og
garðyrkju, en lét eftir henni að
fara í, og halda veislur. Honum
sárnaði oft skrifin um konu
sína, og furðaði sig á að fólki,
sem ekkert þekkti hana gerði
henni upp orð og athafnir sem
ekki höfðu við rök að styðjast.
Um það sagði hertogaynjan
einu sinni: „það er von að
konungsfjölskyldunni sé ekki
um mig gefið, jafnvel þó þau
trúi ekki nema þriðjungi þess,
sem um mig er sagt“.
En maðurinn, sem fórnaði
fyrir hana konungsríki mat
hana mikils og bað þess síðustu
árin, að fá að kveðja þennan
heim á undan henni því hann
gæti ekki afborið að lifa án
hennar.
Ýmis bréf, viðvíkjandi afsögn
konungs, eru komin í hendur
sagnfræðinga og munu koma
fyrir almenningssjónir fyrr en
ætlað var. Upphaflega mun
hafa verið ákveðið að þessi bréf
yrðu ekki birt fyrr en að her-
togaynjunni látinni, en hún
mun hafa skift um skoðun eftir
útkomu fyrrnefndrar bókar, þar
sem aðeins þykir koma fram ein
hlið á málinu.
Uppstokkun í viðtali við Karl Hauksson
VIÐTAL Morgunblaðsins við Karl
Hauksson um veru hans í Ananda
Marga hefur stokkast upp við
frágang blaðsins í gær. Eftir
formála á það að byrja í neðstu
greinarskilum í fjórða dálki: „Karl
sagði...“ Og við greinarskilin
Meinlætalíf að halda áfram í
upphafi fyrsta dálks: „á Ítalíu
hætti ég við að fara til Ind-
lands...“
Leiðréttimí á listdómi
ÞÁ FÉLL niður eitt orð í mynd-
listardómi í blaðinu í gær, sem
gjörbreytti merkingu greinarinn-
ar. Niðurlagið á að vera svohljóð-
andi:
Dregið saman í hnotskurn er
Septem-sýningin listviðburður,
sem fæstir hafa efni á að láta
fram hjá sér fara.