Morgunblaðið - 23.09.1979, Side 7

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 23. SEPTEMBER 1979
7
Þættinum hafa borist nokkur
góð bréf, og fer hér á eftir
meginefni tveggja þeirra. Olav
Einar Lindtveit í Hafnarfirði
segir svo: „Það er alltaf gaman
að fræðast meira um móður-
málið og ekki spillir að lesa
vísur í leiðinni.
Ástæðan fyrir skrifum
mínum er annars sú að ég
heyrði nokkuð í útvarpinu í
gærmorgun sem ég þóttist viss
um að væri ekki rétt mál. Það
átti að fara að lesa yfirlit úr
forystugreinum dagblaðanna og
var sá lestur kynntur sem
úrdráttur en mér finnst endi-
lega að eigi að vera útdráttur
(auðk. hér). En svo fór ég að
efast þegar ég las stuttu síðar í
Lesbók Morgunblaðsins í grein
á annarri síðu, en þar er talað
um yfirlit sem nefnt er „úr-
dráttur og niðurstöður". í út-
varpinu í morgun var hins
vegar talað um útdrátt en það
var annar þulur en í gær.
Vegna þessa langaði mig að
bera þetta undir yður og sendi
til gamans tvær vísur:
í útvarpinu úr þeir draga
orðum ritstjóranna,
já, það er kannski þörf að laga
það er slíkir hanna.
Þeir ættu samt þó út að draga
allt er máli skipti.
Að hlusta á þvílíkt hjal um daga
huga sjálfsagt lyfti.“
Hafi bréfritari þökk fyrir. Ég
hef lengi glímt við rugling
þessara orða, reynt að halda
þeim sundur. Máltilfinning
bréfritara er alveg hárrétt. Efn-
iságrip bókar eða greinar er
útdráttur og er því rétt að
þulur segir að lesinn verði
útdráttur úr forystugreinum
dagblaðanna.
Urdráttur merkir hins vegar,'
eins og fram kemur í fyrri
vísunni, það að draga úr fyrri
staðhæfingu, fullyrða ekki eins
mikið og fyrr var sagt. En
úrdráttur merkir einnig sér-
stakt stílbragð (á grísku litot-
es), „þar sem tvöföld neitun
leiðir af sér jákvæða
merkingu", svo að orðalag sé
þegið úr Menningarsjóðsbók-
inni um bókmenntir. Dæmi um
slíkt væri: ekki óvitlaus, í
merkingunni vel greindur eða
ekki smeykur = mjög hugrakk-
ur. Þessi drýgindatónn mun
vera í ætt við það sem Englend-
ingar nefna understatement.
Hákon Bjarnason í Reykjavík
segir: „Mig hefur löngum óað
við því að heyra hvernig menn
misbrúka orðin jurt, gras og
jafnvel blóm, bæði í ræðu og
riti. Það er eins og menn kinoki
sér við að nota orðið planta,
sem er þó samheiti yfir alla
einstaklinga plönturíkisins, orð,
sem Stefán skólameistari not-
aði í formála að 1. útgáfu Flóru
íslands árið 1900. Samtímis tók
hann upp orðið flóra fyrir
gróðurríki lands eða landshluta,
en það orð fékk strax festu í
málinu.
Bæði almenningur og ekki
síður fræðimenn hafa kinokað
sér við að nota orðið planta
(nema þá helst í óeiginlegri
merkingu) og fyrir þá sök rugl-
ast margir í ríminu og kalla tré
jurtir og jurtir grös ásamt öðru
ámátlegra og tala um blóm og
rósir. Tvær af fimm fylkingum
plönturíkisins, þörunga og
sveppi, er erfitt að heimfæra
undir þessi nöfn og því verður
að vera samheiti. Nafnorðið
planta fellur jafn vel að okkar
máli og plata, prestur o.fl.
Af því að okkur er þörf á
skýrum orðum í allri framsetn-
ingu vildi ég biðja þá, sem tala
og skrifa um náttúrufræðileg
efni, að gæta sín þegar þeir fara
inn á svið plöntufræðinnar svo
þeim verði ekki hált á svellinu."
Um þessi orð Hákonar kann
ég ekki að bæta, en hann segir
einnig: „En finnst þér ekki ljótt
orð, sögnin að yfirvega. Hún
skýtur alltaf upp kolli við og
við, og sumir virðast halda að
hún sé eitthvað sérlega fín og
beri vott um lærdóm. Geturðu
ekki lagt þennan fjanda að
velli?"
Ekki býst ég við því, en ég er
ekkert hrifinn af sögninni og
hún er auðkennd viðvörunar-
merki í Orðabók Menningar-
sjóðs. í stað hennar má margt
nota, svo sem gaumgæfa, íhuga
og velta fyrir sér.
Eysteinn munkur Ásgríms-
son segir í Lilju, að sum skáld
ofnoti svo torskilin fornyrði í
kvæðum sínum að slíkt geti
dvalið skilning manna á efninu.
En fleira kemur þar til, svo sem
langar og álappalegar, jafnvel
botnlausar, málsgreinar.
Ragnheiður Magnúsdóttir frá
Hvítárbakka sendi mér klippur
úr Morgunblaðinu 8. ágúst s.l.
Svohljóðandi upphaf frétta-
greinar þar mætti hafa dvalið
skilning margra:
„Mesti jarðskjálfti sem komið
hefur í Norður-Kaliforníu í 68
ár eða síðan 1906 þegar borgin
jafnaðist við jörðu, á um 560
ferkílómetra svæði í gærdag,
þannig að skýjakljúfar San
Francisco-borgar skulfu, raf-
magn fór af skamman tíma á
stórum svæðum og símalínur
slitnuðu."
Líklega hefur sögnin að verða
fallið niður á eftir orðinu jörðu.
Að minnsta kosti kemst botn í
málsgreinina með því að skjóta
henni þar inn á eftir kommunni.
Árlegur fundur norrænna
r áðgj af arverkfr æðinga
ÁRLEGUR fundur félaga ráð-
gjafarverkfræðinga á Norður-
löndum var haldinn dagana 6,—
7. september s.l. á Hótel Loftleið-
um. Fundur sem þessi gengur
undir nafninu RINORD og er
haldinn til skiptis á Norðurlönd-
unum öllum. Þar skiptast þessir
aðilar á skoðunum og upplýsing-
um um starfsemi og þróun mála
er varðar ráðgjafarstörf.
Að þessu sinni sátu fund RIN-
ORD 18 fulltrúar frá Norðurlönd-
unum fimm. Til umræðu voru
meðal annars mál er varða breyt-
ingar á skipan byggingarmála á
Norðurlöndum, útboð ráðgjafar-
þjónustu, þóknun fyrir störf
ráðgjafarverkfræðinga og hug-
sjónir um óháð störf ráðgjafar-
verkfræðinga undir öllum kring-
umstæðum.
Félag ráðgjafarverkfræðinga,
FRV, á íslandi telur nú 83 ein-
staklinga frá 26 ráðgjafarfyrir-
tækjum með mismunandi fjölda
starfsmanna, alls um 270 manns.
Sem kunnugt er þurfa ráðgjaf-
arverkfræðingar að uppfylla eftir-
farandi skilyrði:
Hann skal vera félagi í Verk-
fræðingafélagi íslands.
Hann skal hafa starfað minnst
8 ár í þeirri verkfræðigrein, sem
hann hyggst stunda sem ráðgjaf-
arverkfræðingur. Af þessum tíma
skal hann í minnst 5 ár hafa
starfað sem sjálfstæður ráðgjaf-
arverkfræðingur eða unnið sam-
bærileg störf.
Hann má ekki vera hluthafi,
stjórnandi, starfsmaður eða um-
boðsmaður neins þess fyrirtækis
eða félags, sem rekur verktaka-,
verzlunar- eða framleiðslustörf, er
NORRÆNA félagið á íslandi
stendur fyrir ráðstefnu dagana
21. og 22. september þar sem
fjallað verður um kennslu i
Norðurlandamálum. Menning-
armálaskrifstofa Norðurlanda í
Kaupmannahöfn fór fram á það
að norrænu félögin i hverju
Norðurlandanna fyrir sig aðstoð-
uðu við ráðstefnuhald um málefn-
ið „Nágrannatungumál okkar“ á
árinu 1979. Ákveðið var að Finn-
land, Noregur og Svíþjóð héldu
þegar í vor sínar ráðstefnur en
Danmörk, Færeyjar og ísland
skyldu halda sinar á haustmán-
uðum.
Um 60 fulltrúar munu sækja
íslensku ráðstefnuna, en hún verð-
ur í Norræna húsinu í Reykjavík,
snerta verksvið það, er hann
hyggst stunda sem ráðgjafarverk-
fræðingur.
Hann má ekki vera fastráðinn
opinber starfsmaður.
Stjórn FRV skipa nú þessir
verkfræðingar: Svavar Jónatans-
son, formaður, Andreá Svan-
björnsson, varaformaður, Þorkell
Erlingsson, meðstjórnandi, Sigþór
Jóhannsson, meðstjórnandi, Guð-
mundur M. J. Björnsson, með-
stjórnandi, Framkvæmdastjóri er
Sigurbjörn Guðmundsson verk-
fræðingur.
og verða þeir frá ýmsum kennara-
samtökum, framhaldsskólum og
námsflokkum auk norrænu sendi-
kennaranna við Háskóla íslands.
Ennfremur verða þar fulltrúar frá
menntamálaráðuneytinu. Menn-
ingarmálaskrifstofan sendir fyrir-
lesara bæði frá Svíþjóð og Finn-
landi og auk þess verður þátttak-
andi frá Færeyjum. Norræna fé-
lagið og vinafélög Norðurland-
anna eiga og sína fulltrúa á
ráðstefnunni, svo og væntanlega
sendiráð Norðurlandanna hér-
lendis.
Árið 1980—81 verður norrænt
málaár, og má segja að ráðstefnur
þær er hér að ofan var getið, séu
eins konar aðdragandi þessa
málaárs.
Ráðstefna um kennslu
í Norðurlandamálum
c row inV
SHC 3350
sambyggt
magnari 120 wött
+
útvarp LW, MW,
SW, FM stereo
+
piötuspilari
S-armur magnetískur
+
segulband
DOLBY teljari
upptökumælar
Sértilboð
Verð
aðeins:
kr.
366.000
GREIÐSLUKJÖR
298
BÚÐIN Skiphotti19
STJORNUNARFRÆÐSLAN
ER BÓKHALDIÐ í LAGI?
BÓKFÆRSLA I
Stjórnunarfélag íslands efnir til námskeiös í Bókfærslu I í fundasal
félagsins aö Síöumúla 23, dagana 1.—4. október
kl. 13:00—19:00, samtals 22 klst.
Fjallaö veröur um sjóðbókafærslur, dagbóka-
færslur og færslur í vlöskiptamannabækur. Sýnt
veröur uppgjör fyrirtækja og rædd ýmis ákvæöi
bókhaldslaganna.
Skráning þátttakenda og nánari uplýsingar á
skrifstofu félagsins, sími 82930.
Hringlö og óskiö eftlr aö fá ókeypis eintak af Lelöbeinandi:
kynningarriti um starfsemi félagsins. Kristján
Aðalsteinsson,
viöskiptafræöingur.
Sími 82930