Morgunblaðið - 13.11.1979, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 13. NÓVEMBER 1979 3 9
Ásdís Erlingsdóttir:
Flokkaspeki
Að kjósa
Kannski fær maður að lifa það að
einn flokkur fái meirihluta á Al-
þingi eftir kosningarnar.
Ég ætla að kjósa Sjálfstæðis-
flokkinn, því að nú er einmitt rétti
tíminn til þess að fá í reynd að
kynnast þessari stefnu, þar sem
ákveðin öfl innan flokksins hafa
þorað að leggja drög að því að
framkvæma stefnuskrá flokksins.
En það væri rangt af mér að ýta
undir gegnum gangandi flokka-
tryggð þegar í kjörklefann er kom-
ið, því að það hefur sýnt sig að
framkvæmd kosningaloforða fer
ekki eftir flokkaspeki, heldur þeim
mönnum sem kosningaloforðin eiga
að efna.
Kommúnistar
og mennta-
málin
Hvort sem að Sjálfstæðisflokkur-
inn fær meirihluta á þingi eða ekki,
eftir kosningar, þafer kominn tími
til þess að flokkurinn sinni embætti
menntamálaráðherra ef til kæmi,
því að það embætti er að mínu mati
fjöregg þjóðarinnar.
Sjálfstæðisflokkurinn afhenti
kommúnistum þetta dýrmæti í
stjórnartíð Ólafs heitins Thors, og
þeir kunnu sannarlega að notfæra
sér þá aðstöðu fyrir hugsjónir sínar
og siðgæðisáform. Guðleysisstefna
þeirra hefur fengið að ausa úr
brunnum sínum yfir ungviðið í öll
þessi ár og ávöxturinn leynir sér
ekki. Kommúnista andinn má ekki
eiga rúm í stjórnun á félags- og
siðgæðishugsjónum grunnskólans.
Og ef það er rétt að stór hópur
skólastjóra og kennara hafi flækt
sinni sál saman viðð langlokur
þýska Gyðingsins þá er ekkert við
því að gera, því að nú er svo komið
að hirðuleysi í trúmálum hefur
stóraukist með árunum og þarf ekki
kommúnistaspeki til. En því er ver
farið, vegna þess að boðskapur
Frelsarans hélt lífinu í þjóðinni
fyrr á tímum í þrengingum hennar
og erfiðleikum.
En vissulega ber að athuga að
það fer ekki eftir stjórnmálaskoðun
hvort að skólastjórar eða kennarar
eru góðir fræðarar í mannlegri
þekkingu og speki. Þess vegna gæti
kommúnisti sem hver annar góður
fræðari haft yfirstjórn þessara
mála eftir grunnskólann, t.d. ef
embættinu væri skipt.
Unglingarnir eru sjálfráðir 16
ára að aldri og boðskapur Krists er
aðeins gefinn í frelsi til að velja og
hafna.
Kommahræðsla?
Það örlaði á þeirri tilhneigingu
hjá sumum ráðamönnum Sjálf-
stæðisflokksins (fyrr á árum) að
viðra sig sérstaklega upp við skoð-
anabræður öreigavaldsins fram yfir
aðra flokka, jafnvel með stöðuveit-
ingum ef ekki vildi betur.
I skjóli þessara verka þrifust
laumukommarnir og undu sér vel í
fósturkassa íhaldsins og velgengni
kommúnista á íslandi en verk
hálfvelgju pólitíkusa Sjálfstæðis-
flokksins.
Meðalmennskan og lágkúruand-
inn sigldi hraðbyri, og ekki er
ennþá séð fyrir endann á því
hvernig fara muni í þessu litla
lygasamfélagi okkar.
Að segja
sannleikann
Þegar Ellert B. Schram sat fyrir
svörum í sjónvarpinu eftir fall
stjórnar Geirs Hallgrimssonar þá
sagði hann í viðtalinu að stjórn
Geirs hafi staðið sig vel, ekki
mistekist. En þó að Geir Hall-
grímsson sé ágætis maður og hafi
viljað vel þá mistókst stjórn hans,
hverju eða hverjum sem um var að
kenna.
Pílatus spurði Krist forðum.
Hvað er sannleikur? Rómverski
heiðinginn þekkti ekki þetta himn-
eska lyf til handa mannlegu samfé-
lagi. Ef stuðla á að heiðarleika í
samskiptum manna á meðal, þá er
það alger forsenda til þess að svo
megi verða að sannleikurinn sé í
heiðri hafður í hvívetna.
Sæluríkið
Fyrr á árum var kjörorðið m.a..
Allir á ríkisspenann. Þá voru þeir
einstaklingar litnir hornauga sem
höfðu hugrekki til að ráðast í
framkvæmdir, og það leit út fyrir
það að framtaksemi þeirra væri
tilræði við fátæka fólkið. Fátækt
þess og umkomuleysi var ekki
vegna hugmyndasnauðra ráða-
manna þjóðarinnar, heldur sakir
stórhuga athafnamanna, sem þurfti
að klekkja á . Að stuðla þyrfti að
uppbyggingu atvinnufyrirtækja
sem gætu borgað mannsæmandi
laun án opinberra styrkveitinga var
ekki keppikeflið ef einstaklingur
átti frumkvæðið. Því að fólkið í
landinu (ríkísforsjá) átti sameigin-
lega að eiga allt og allt. „Það var
hið fullkomna sæluríki".
Af hverju gangast valdamenn
öreiganna ekki fyrir því að stofnuð
verði fyrirtæki víðsvegar um land-
ið, sem síðan nytu góðs af útsjónar-
semi og hyggjuviti öreigavaldsins.
Þá stæði ekki á löngum lista með
allskonar hlunnindum og kröfu-
gerðum eins og góðu styrkjakerfi
sæmdi. Þar væru engin verkföll,
allir jafnir og allt kæmi af sjálfu
sér, því að allir ráða öllu. Og þó að
framleiðslan seldist illa eða ekki, þá
skyldi fólkið fá sitt kaup hvað sem
það kostaði.
„Mannræktar hugsjónir Nasista
fengu ekki langan tíma.“ En hvað
segið þið? Ekki er öll nótt úti
ennþá. Og í því samfélagi yrði
enginn ópíum neytandi, sem þýðir.
Enginn Guð til.
Guðsgjafir
Guð hefur gefið manninum frelsi
til að velja og hafna en menn á
öllum öldum hafa reynt að stela
þessari Guðsgjöf af manninum.
Einnig hefur Guð gefið það fyrir-
heit að sérhver eigi rétt á að njóta
og gleðja sig af ávöxtum vinnusemi
sinnar.
Allt er strit undir sólinni. Sællíf-
ið er líka strit, en það gefur ekki
friðsælan ávöxt.
Sjálfsbjargar-
viðleitni
Það vekur beiskju og vonleysi hjá
launþegum þegar þeir geta varla
eða ekki lifað af launum sínum,
nema með alltof löngum vinnutíma.
En rétta leiðin til að ná settu marki
í þeim efnum er ekki að ráðast á
frjálst framtak einstaklingsins,
heldur er meira vit í því að rækta
og hlúa að sjálfsbjargarviðleitninni
og hvorki hefta né mismuna ein-
staklingum í þeim efnum (t.d. með
lántöku).
En við það að letja einstaklinginn
í svo sjálfsögðum gjörðum, þá er
hætt við því að ábyrgðartilfinning-
in hverfi ásamt því að gera kröfur
til sjálf sín. Einnig eykur það og
ýtir undir heimtufrekju og kröfu-
gerðum í samskiptum við ríkið, og
þar með minnka möguleikar þeirra
einstaklinga sem ekki geta borið
hönd fyrir höfuð sér og þurfa
reglulega á ríkisforsjá að halda, t.d.
sjúkir, lamaðir, vangefnir, aldraðir
o.fl.
Heilbrigt fólk á að vinna fyrir
sínu brauði án heimtufrekju og
þakka Guði fyrir að fá að lifa og
hafa heilsu til þess.
Launafólk
Það er augljóst mál að þeir sem
hafa hærri laun en láglaunafólk
tíma ekki að gefa af launum sínum
til að jafna bilið, ekki einu sinni
menntakommarnir, sem hafa hengt
sinn hjálpræðishatt á kjör lág-
launafólks.
Næsta ríkisstjórn, hvort sem hún
verður til hægri eða vinstri, þarf að
gefa þessu fólki von og skilning svo
að það eygi mannsæmandi laun og
styttri vinnutíma.
A þessum tveimur stéttum og
vinnusemi þeirra byggist m.a. af-
koma þjóðarinnar: I fyrsta lagi
launafólki sem vill fá góð laun,
hóflegan vinnutíma og er fjárhags-
leg hlið fyrirtækis óviðkomandi. í
öðru lagi þeim einstaklingum sem
eiga fyrirtækin sjálfir, og eru með
fjárhagsáhyggjur á hælunum, og
einnig þurfa þeir oft að vinna
myrkranna á milli til að eygja von
að úr rætist, og skiptingin m.a.:
Heppni og óheppni.
Virkjanir
í áramótaávörpum fyrr á árum
heyrðist oft: Að nú þyrfti að herða
sultarólina, þó að nógir möguleikar
væru fyrir hendi án þess að leigja
landið eða selja.
Reykvíkingar voru framsýnastir í
virkjunarframkvæmdum og létu
ekki bugast á sinni tíð vegna
mikillar andstöðu á Alþingi. Nú er
orðið augljóst að þeir einstaklingar
sem þurfa ríkisforsjá og launþegar
almennt séð, eru og verða á flæði-
skeri staddir, nema að ráðist verði í
virkjunarframkvæmdir víða um
land, og þá þarf ekki að sækja allt
til Reykjavíkur. Einnig atvinnufyr-
irtæki sem gefa arð án opinberra
styrkveitinga, sambr. Álverið. Það
var orðið dauft yfir atvinnulífi
Hafnarfjarðar. Keyrið um t.d.
Norðurbæinn og sjáið breytinguna.
Bændur myndu einnig njóta góðs
af slíkum framkvæmdum, og þá
kæmi það að sjálfu sér með tíman-
um að þeir gætu hagrætt búskap-
arháttum sínum. Ég er sammála
Gunnari Guðbjartssyni, formanni
bændasamtakanna að frekari
byggðarröskun megi ekki verða. En
ef bændur eru hræddir við mengun,
eða treysta ekki mengunarvörnum,
þá geta þeir ekki ásakað samfélagið
ef illa gengur án slíkra fram-
kvæmda. Við Sunnlendingar tókum
áhættuna og vonum það besta, og
nú er röðin komin að bændum.
En allt tekur tíma-og það væri að
bæta gráu ofan á svart ef flanað
væri að málefnum bænda sem
augljóslega hafa orðið að gjalda,
vegna atkvæðakapphlaupa stjórn-
málamanna flokkaspekinnar.
Verkföll
Hvort sem að ríkisstjórnin er
rauð eða blá þá þarf hún vinnufrið.
Ef fólkið í landinu skilur sjálft hvað
um er að vera, þá er engu að kvíða.
En ef undirrótsöflin, hvort sem þau
eru rauð eða blá, taka sig ekki á þá
logar allt í verkföllum og landið
verður stjórnlaust.
Þó að Álþýðuflokkurinn hefði átt
að bíða eftir setningu Alþingis, þá
var það rétt hjá honum að hyggja á
afsögn en að sitja í vonlausu
ástandi að hans mati.
Þetta átti stjórn Geirs Hall-
grímssonar að gera, i staðinn fyrir
að láta B.S.R.B. gera út af við sig
með kröfugerðarspekinni.
Mannaval
Það væri óskandi að allir flokkar
eða flokksráð hefðu þessi orð í huga
þegar þeir velja sína forystumenn:
Orðskv. 27k. En hver fær staðist
öfundina?
Veljið þið vel gefna og sannleiks-
elskandi forystumenn eða konur
sem þora að standa og falla með
hugsjónum sínum. Einnig þurfa
þessir stólpar flokkaspekinnar að
vera hugmyndaríkir, víðsýnir og
úrræðagóðir og fljótir að hugsa og
taka ákvarðanir.
Og umfram allt ef þeim mistekst
í að efna gefin kosningaloforð,
hverju eða hverjum sem um er að
kenna, þá komi það af sjálfu sér að
aðrir taki við forystuhlutverkunum.
Og öfundið ekki hæfileikamenn
ykkar, heldur styðjið við bakið á
þeim og leyfið okkur kjósendum að
njóta góðs af verkum þeirra.
Halldór Jónsson verkfr.:
Um framboðsmál
Fyrir nokkrum vikum síðan
voru Sjálfstæðismenn vígreifir og
bjartsýnir. Á Varðarfundi, kvöldið
sem stjórnin sprakk endanlega,
var stemmingin þannig að meiri-
hluti væri raunhæfur möguleiki.
Fólkið hlyti að velja lýðræðis-
flokkinn með opnu prófkjöri, flokk
allra stétta og flokkinn með kláru
stefnuskrána.
Síðan hefur margt breyzt. Lýð-
ræðishugsjónin reyndist vera svo
afstæð hjá flokknum, að spurn-
ingar hljóta að vakna um fleiri
mál, t.d. stefnumálin, hjá fólki
sem álengdar stendur. í Reykjavík
fór fram opið prófkjör, þ.e.a.s.
allir atkvæðisbærir menn, komm-
ar, kratar o.s.frv. máttu velja
frambjóðendur Sjálfstæðisflokks-
ins. Urslitin urðu þannig að 6
lögfræðingar og einn heildsali
lenda í efstu sætunum, af því að
fólkið kaus þá í þeirri röð. Þá var
nóg komið af lýðræðinu í bili.
Fulltrúar þrýstihópa launþega,
Pétur sjómaður og Guðmundur H.
lenda of neðarlega að sínu mati.
Líklega af þeirri ástæðu að fólkið
vildi þá ekki, þrátt fyrir að
hóparnir þeirra hefðu átt að
styðja þá, eða studdu þá. Hvers-
vegna þetta fór svona veit aðeins
fólkið sem kaus. Það breytir hér
engu þó ég gæti unnt Pétri og
Guðmundi hinna æðstu metorða
og telji þá þar til hæfa. Úrslitin
voru svona, punktur og basta.
En fólkið hefur sem sagt ekki
vit á þessu fremur en öðru. Það er
talað hátt og skýrt um sérfram-
boð, laus skipsrúm, og þess háttar.
Þetta gengur þar til að Ellert rís
upp úr réttu sæti sínu og leggur
þingmennsku sína að veði til þess
að Pétur sjómaður geti orðið
gustukaþingmaður. Og það er gef-
ið út sem sannleikur, að listinn sé
þarmeð sterkari en áður. Skyldi
Pétur trúa þessu sjalfur? Trúir
þessu yfirleitt nokkur maður?
Ekki er að efa, að íslendingar
kunna vel að meta geigleysi og
stórhug Ellerts. En í rauninni
hefur flokkurinn vanvirt kjósend-
ur sína með þessu og styrkt þá í
þeirri trú, að í raun kæri forystan
sig ekki um afskipti þeirra af
uppstillingum. Ellert hefur í raun
brugðist því fólki sem kaus hann
en ekki Pétur. Sætaflutningurinn
lyktar líka óneitanlega eitthvað af
„blackmail", hvað sem þeir segja.
I Norðurlandskjördæmi eystra
og Suðurlandskjördæmi gerast
einnig atburðir.
Flokksforystan lætur þar við-
gangast að ráðin hleypa öllu í bál
og brand, með því að hafna
lýðræði og prófkjörum. Afleiðing-
in er klofningur og töpuð þing-
sæti. Menn falla í þá gryfju að
halda að einn þingskörungur sé
betri en 2 meðalþingmenn.
Sama hefði orðið upp á teng-
ingnum í Reykjaneskjördæmi ef
ekki hefði farið fram opið prófkjör
þar. Ég bý í stærsta byggðarlagi
þess og næststærsta byggðarlagi
landsins, Kópavogi. Þar var fjálg-
lega talað um það fyrir kosn-
ingarnar að við þyrftum að fá
Kópavogsbúa í öruggt sæti. Af
hverju skil ég illa, því mér sýnist
litlu breyta hvaða persónur sitja á
þingi, það eru hlutföllin sem ráða
því hvað fæst fram á Alþingi og
hvað ekki, því stefna flokksins
liggur jú fyrir. Og kjósendur voru
á þessu. Þeir röðuðu listanum
þannig, að Kópavogur og Suðurnes
eru fyrirsjáanlega án beinna full-
trúa. En þó að það sé fýla í
Halldór Jónsson verkfr.
einstökum frambjóðendum og
kannski fleirum yfir úrslitunum,
þá getur fólkið samt sætt sig við
þetta. Það hafði sitt tækifæri og
það fór bara svona punktur og
basta.
Það liggur því nokkuð greini-
lega í augum uppi, að fólk kýs
menn á framboðslista eftir hvaða
álit það hefur á viðkomandi per-
sónum, en gefur frat í hvaða
þrýstihópi þeir tilheyra og af
hvaða hundaþúfu þeir koma. Því
hefur flokksforystunni gersam-
lega brugðist bogalistin í sam-
stöðumálunum, því með röggsam-
legri og framsýnni verkstjórn
hefði kannski mátt forðast þetta.
Það er hinsvegar of seint að
hlaupa í brunaútkall þegar aðeins
rýkur úr rústunum.
Eftir stendur að kjördæmin eru
svo sundurleit í atvinnulegu tilliti,
að ekki er til frambúðar. Sömu-
leiðis er misvægi atkvæðanna orð-
ið vægast sagt óvinsælt hjá okkur
léttu atkvæðunum og sættum við
okkur ekki lengur við það, að
leiðréttingum sé aðeins lofað fyrir
kosningar en síðan þagað á þingi.
Þó að kosningasókn Sjálfstæð-
ismanna hafi farið svona hrapal-
lega á stað þá skal ekki slakað á
sókninni. Ég held að flokkurinn
ætti núna að leggja áherslu á að
skýra f.vrir fólki um hvað flokkur-
inn muni ekki sernja víð aðra
flokka til þess áð' kómást í stjórn,
þannig áð fólk átti sig'á því, að
stjórnarandstaða Sjálfstæðis-
flokksins eftir þessar kosningar er
hreint ekki útilokaður möguleiki.
Og þá ætti fólk ekki að vera eins í
vafa hvað atkvæðið þýðir. Þó
Ólafur geti lætt því inn hjá fólki,
að hann sé stjórnspekingur með
því að tala í gátum, þá gengur það
ekki fyrir stjórnmálaflokk. Flokk-
urinn verður að gera sér grein
fyrir því, að það getur verið betra
að fara ekki í stjórn núna, ef
fólkið sýnir honum ekki það traust
sem hann telur nauðsynlegt. Ann-
að ár er ekki lengi að líða, — ef
það tekur svo langan tíma.