Morgunblaðið - 26.01.1980, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 26. JANÚAR 1980
Rögnvaldur Ólafsson:
Breytingar á launahlutf öllum
nái kröfur ASÍ fram að ganga
Breytingar á launa-
hlutföllum nái kröfur
ASI fram að ganga
Eftir lestur á kröfum ASI reikn-
aði ég út breytingar á launum í
landinu á næstu árUm, nái þessar
kröfur fram. Þetta var gert mér til
glöggvunar en ekki til að birta
opinberlega, þar sem ég þóttist
viss um að aðrir yrðu til þess. Ég
hef hins vegar ekki séð það gert,
og því tel ég rétt að benda á hver
áhrif þessar kröfur munu hafa á
hlutföll launa í landinu, nái þær
fram að ganga. Hér er um tvenns
konar breytingar að ræða, annars
vegar miklar breytingar á launa-
hlutföllum og hins vegar stórfelld-
ar færslur milli hópa með mis-
munandi launakerfi en svipuð
laun, þar eð frá hópum með föst
mánaðarlaun til hópa með lágan
grunntaxta en ýmiskonar álögur
ofan á hann til dæmis vegna
ákvæðisvinnu, uppmælinga og
annarra kaupauka. Mér þykir
ólíklegt að kröfur um jafnmiklar
færslur milli launþegahópa hafi
áður verið gerðar hér og vona að
þetta greinarkorn verði til þess að
auka umræður um réttmæti
þeirra, kosti og galla.
Kröfur ASÍ og for-
sendur reikninganna
Kröfur ASÍ eru þríþættar:
1. Kröfur um félagslegar breyt-
ingar svo sem breytingar á
orlofi, sköttum og tryggingum.
2. Krafa um almenna 5% kaup-
hækkun.
3. Kröfur um verðbætur sem fari
eftir grunnlaunum manna.
Félagsmálakröfurnar er erfitt
að meta til fjár og verður það ekki
reynt hér. Almenna 5% krafan
hefur ekki áhrif á launahlutföll og
verður því heldur ekki uin hana
fjallað, heldur einungis þriðju
kröfuna, þ.e. kröfuna um verðbæt-
ur og verða henni nú gerð frekari
skil.
Kröfurnar gera ráð fyrir þrenns
konar verðbótum eftir því hver
grunnlaun manna eru:
1. Á laun milli 300 og 400 KKr á
mánuði komi fullar vísitölu-
bætur, þ.e. þessi laun halda
verðgildi sínu á samningstím-
anum. Þessi laun mun ég kalla
„meðallaun“.
2. Á laun yfir 400 KKr komi sama
krónuhækkun og á 400 KKr
laun. Þau fá því ekki fullar
verðbætur og lækka því á
samningstímanum að raun-
gildi. Þessi laun kalla ég „há-
laun“.
3. Á laun undir 300 KKr komi
sama krónuhækkun og á 300
KKr laun. Þessi laun hækka því
að verðgildi þar sem prósentu-
hækkun þeirra er meiri en sem
nemur verðbólgu. Ég kalla
þessi laun „láglaun".
Áuk þessa er krafist að sama
prósentuhækkun komi á alla
kaupauka og álög eins og á
grunntaxtann. Þetta leiðir til þess
að ein tegund launa, sem ég mun
nefna „kaupaukalaun", sker sig
mjög úr öðrum. Þessi laun byggj-
ast á lágum grunntaxta með
ýmiskonar kaupaukum sem koma
raunverulegum launum upp og
verða til þess að laun sem teljast
„láglaun“ verða í raun „meðal-“
eða „hálaun“. Þrátt fyrir það fá
þau sömu vísitölubætur, í prósent-
um, og lágu launin og hækka því
mun meira en sem nemur verð-
bólgu. „Kaupaukalaun“ hækka því
að verðgildi á samningstímanum.
Þekktasta dæmi um „kaupauka-
laun“ eru laun uppmælingamanna
en mjög margir aðrir hafa á
undanförnum árum byggt sín laun
upp á sama veg og nægir að nefna
verkfæraálag, óþrifaálag, starfs-
þjálfunarhækkun, bónus, fæðis-
peninga, greudda en óunna mat-
artíma, yfirborganir o.s.frv.
í reikningunum hefur verið gert
ráð fyrir ofangreindum kröfum
ASI og síðan reiknað út hverjar
hækkanir hinir ýmsu launaflokk-
ar fengju miðað við 25% og 50%
árlega verðbólgu. Laun eru reikn-
uð 1. janúar ár hvert á því verðlagi
sem þá gildir en eru síðan færð
aftur til verðlags 1. janúar 1980 til
þess að gera samanburð möguleg-
an. Þegar talað er um raunlaun er
átt við laun á verðlagi nú, þ.e.
miðað við 1. jan. 1980.
Reikningarnir ná 4 ár fram í
tímann, en auðvelt er að sjá hver
áhrifin eru eftir styttri tíma t.d. 1
eða 2 ár.
Niðurstöður
Niðurstöður eru sýndar á tveim-
ur gröfum. Annars vegar fyrir
25% verðbólgu en hins vegar fyrir
50% verðbólgu. I raun eru niður-
stöðurnar ekki mjög háðar verð-
bólgu þótt áhrifin komi nokkru
fyrr fram þegar verðbólga er
mikil.
Á hvorri teikningu eru annars
vegar sýndar breytingar á grunn-
töxtum eða þeim launum sem ekki
hafa kaupauka, föstum launum, en
hins vegar á launum með kaup-
auka. Við reikning á „kaupauka-
launum" er miðað við grunntaxta
230 KKr/mán. en viðmiðunartaxti
uppmælingamanna mun nú vera
229 KKr/mán.
Á gröfunum eru laun 1. janúar
1980 merkt á lóðrétta strikið
lengst til vinstri og með því að
fylgja ferlunum til hægri má sjá
hvernig raungildi launanna breyt-
ist allt fram til 1. janúar 1984.
Athugasemdir
Þrennt vekur sérstaka athygli
þegar litið er á gröfin:
1. „Kaupaukalaun" hækka
Gullaldartungan
fær taugaáfall
Bjarni Bernharður:
LJÓÐFÖRÁ
IIENDUR GRÁSTEINI
Orð og myndir.
Útgáfa höfundar 1979.
Ljóðför á hendur grásteini er
fjórða ljóðabók Bjarna Bernharðs.
Þótt manni sé ekki alltaf ljóst
Bókmenntlr
eítir JÓHANN
HJÁLMARSSON
hvert Bjarni Bernharður stefnir
með skáldskap sínum má hafa
gaman af ljóðum hans og oft getur
hann verið hnyttinn. Kannski er
þó mest um vert að ljóð hans
virðast ort utan við alfaraveg,
líklega í einhvers konar vímu. Sem
slík eru þau forvitnileg án þess að
til sé ætlast að lesandinn láti
heillast af þeim, verði upphafinn
við lesturinn.
Ljóð Bjarna Bernharðs eru yfir-
leitt ruglingsleg og oft virðist
höfundurinn fastur í einhverri
hugmynd eða bundinn einni sýn
sem birtist honum. Málfarslega
eru ljóð Bjarna Bernharðs gölluð
og stafsetningin er hans eigin.
Samt kysi maður ekki að hann
fengi sér leiðbeinanda sem geril-
sneyddi ljóð hans og breytti þeim í
Bjarni Bernharður
gullaldaríslensku. Tungan er einu
sinni verkfæri, ekki minjagripur
um forna frægð.
Með hliðsjón af boðskapnum
virðist mér Ljóðför á hendur
grásteini með því veikasta sem
Bjarni Bernharður hefur sent frá
sér. Hann er jafn ákafur að
prédika og gamall stúkumaður
sem skilur ekki að með skrifum
sínum vinnur hann það eitt að
gera þjóðina þyrsta. í Bréfi til
félaga svarar Bjarni Bernharður
sjálfum sér með niðurstöðunni:
„Heimskulegt að gera ónæði í
flugnaskítnum“.Gamlir hippar
fríka á neyslu og taka glaðir þátt í
lífsgæðakapphlaupinu. Hvers
vegna útiloka þá og er ekki fríkað
á margan veg? Samt þykir mér
ádeila Bjarna Bernharðs
skemmtilegri en háalvarleg um-
ræða margra róttæklinga.
Til þess að gefa nókkra hug-
mynd um ljóðasmíð Bjarna
Bernharðs þegar hann er ekki að
gegnumlýsa þjóðfélagið og al-
þjóðaauðhringana birti ég dæmi
um martraðarkennda þjóðernis-
hyggju hans, hneigð til að ánetjast
hefð sem ekki hefur alveg kallað
kútinn:
Tók nú sollurinn:
blóð nndveKÍspilta
af noróurlandi
þrjá hra'óur frá Bakka
Kverinu KÓða stampað
á þjóðráði
holvaður kotturinn étur allt
og hann bróður minn líka
Nú hampa strengum þeir:
Af ruslahaug gamla
frasa
er hyggjast á spánýrri óld
uppi þilið draga. Sóískinið
brennheitt á krabbafæti
(Sagan)
Fá Kín-
verjar vopn
frá Banda-
ríkjunum?
Washington. 24. jan. — AP.
CARTERSTJ ÓRNIN hef ur
ákveðið að selja vopn og
hergögn til Kína til að
draga úr áhrifum Sovét-
manna í þessum heims-
hluta, að sögn formanns
utanríkismálanefndar öld-
ungadeildarinnar Lester
Wolff. Aftur á móti sagði
háttsettur aðili innan
stjórnar Carters að engin
ákvörðun hefði verið tekin
um þetta mál og væri
sennilegt að Wolff hefði
þarna gefið full kröftuga
og ekki tímabæra yfirlýs-
ingu.