Morgunblaðið - 26.01.1980, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 26. JANÚAR 1980
37
Húshitunarolía þrítugfaldast í verði:
„Olíuhitun verði ekki hærri
en 2,5-falt heitavatnsverðu
Feðjíarnir Kristján og Símon
dóttir hennar er aðeins hafði gift
verið Kristjáni Ragnari syni
þeirra hjóna í tæplega eitt ár er
slysið varð og áttu þau tveggja
mánaða gamlan son.
Væri sá dagur einn hinn hlýj-
asti sólskinsblettur í vegferð okk-
ar samtíðar, að okkar ágætu
rækjuveiðisjómenn, allir sem
einn, afhjúpuðu látlausan minnis-
varða sem vott virðingar og heið-
urs þessum merka frumherja í
okkar framfarasögu, með söfnun
arðs þeirra eigin handa úr loka-
róðri vertíðar, þar til svo dygði, að
vel mætti fara.
Hér var sá geisli tendraður í
okkar atvinnusögu, sem eftir átti
að lýsa í órofa framvindu tímans.
Þessi maður barðist hörkubaráttu
við skilningsleysi og vantrú við að
ryðja þá braut, sem eftir átti að
verða hraðfaravegur til bættrar
og óþekktrar afkomu, til órofa
nytja þess auðs sem á botni allra
okkar fjarða lá óþekktur og ónot-
aður. — Þetta er og þá ekki síður
einn sá þáttur í okkar þjóðarsögu
sem ekki má gleymast hver sá
brautryðjandinn var, sem blá-
snauður landnemi lagði alla sína
lífsorku til fullkomnunar þeirra
verka, að nú fleytir þjóðin milljón-
um gullkróna af árangri þeirra
vanþökkuðu verka þeirra manna,
sem hér lögðu orku sína og
afkomu alla á einum þeim lökustu
eymdartímum, sem á seinni árum
muna mega þeir bezt, sem þá
stóðu í nokkru því, sem til
lífsbjargar mátti verða, fjárvana
og undir háðskum himni þeirra,
sem hér töldu slíka ævintýra-
mönnum líkasta.
En þetta er ekki eina dæmið um
þann huga, sem oft á landi hér
hefir verið sýndur þeim mætu
mönnum sem fremstir í víglínu
staðið hafa til framvindu þeirra
hluta, sem giftusamlegast oft hafa
af sér leitt ómælda farsæld til
virkra athafna og betra lífs.
Yfir minningu þeirra feðga
hvílir unaðsleg rósemd þakkar og
virðingar, sem um ókomin ár
stendur sem óbrotgjarn minnis-
varði um þrotlausa baráttu fyrir
því málefni til sigurs, sem ein-
beitni og trú megna ein að leysa.
Þó nú með hinu sorglega slysi,
er Símon Olsen og sonur hans
Kristján Ragnar fórust í norðan-
áhlaupi hér í Djúpi 25. september
1961, væri þeirra lífssögu hér
lokið, mátti nærri geta, að í huga
og tilveru þeirra nánustu hafði nú
sú djúpa og sára blæðandi und
gagntekið svo hug þeirra og um-
hverfi allt, að seint mun svo heilt
gróa, að ekki rifjist upp minningar
þeirra liðinna stunda. En ekki
hafði það eplið langt frá eikinni
fallið, sonurinn Ole N. Olsen, frá
þeirri þrautseigju og áræði til
virkra athafna, þá hér var komið
sögu. Hann einsetti sér þá ásamt
móður sinni, að hvað sem það
kostaði, skyldi öllu til þess fórnað,
að ná Karmöy upp af sjávarbotni,
sem þeim og tókst á giftusamleg-
an máta, og þá ekki síður hvatti
þau til þeirra dáða vonin um fund
jarðneskra leifa þeirra feðga.
Höfðu enda forlögin svo um búið,
að formaðurinn góði og farkostur-
inn voru þar knýtt órofaböndum,
og lágu þar saman hver við annars
hlið. Símon Olsen var því jarðsett-
ur á ísafirði að viðstöddu miklu
fjölmenni. Sonurinn Kristján
Ragnar fannst hins vegar ekki.
Hann lét eftir sig hina elsku-
legustu konu eftir um árs hjúskap,
og tveggja mánaða gamlan son.
En saga súðbyrðingsins, sem
settur var niður kambinn við
Fjarðarstrætið vormorguninn
góða 1935, var, þrátt fyrir þær
djúpu rúnir sem nú höfðu verið
ristar í lífssögu hans og aðstand-
enda allra, ekki hér með öll. Lét
nú sonurinn Ole N. Olsen fram
fara þá aðgerð sem framast þurfa
þótti til nýrrar sóknar og áfram-
haldandi virkra athafna sem áður.
Gerði hann bátinn út um tveggja
ára skeið, en var þá seldur nýjum
eiganda, Kjartani Sigmundssyni
frá Hælavík. Telur Kjartan bát
þennan hafa verið hina mestu
sjóborg og afburðagott sjóskip.
Eftir að Kjartan eignaðist
þennan ágæta bát, var hann
skírður Reynir og hélt þá áfram
sínu upphaflega verkefni: rækju-
veiðum á vetrum en færaútgerð á
sumrum, og til þess að ekki fari á
milli mála, hver endalok fleytunn-
ar urðu, skal þess hér getið, að
hinn 13. ágúst 1974, er tveir
bræður, þeir Kristmundur og Gísli
Skarphéðinssynir frá ísafirði,
höfðu hann á leigu til færaveiða
og voru að koma á land úr róðri,
að óstöðvandi leki kom að bátnum
undir ísvarningu að framan, og
hafði þá Ágúst Einarsson, frá
Dynjanda dregið bátinn inn með
Grænuhlíð meðan á floti hélst, en
sem svo að lokum sökk grunnt
fram af Staðarskorum.
Hér er þá til enda skráður ferill
fleytunnar góðu, sem Bergsveinn
vélsmiður færði niður malar-
kambinn við Fjarðarstrætið vorið
1935. Margt hafði hún mátt súrt
og sætt þola á sinni löngu og
söguríku ferð um sitt lífsins haf.
Enginn gerði sér grein fyrir því, er
kjölur hennar var lagður, að eftir
hann lægju þær ristu rúnir, sem
nú geymast á spjöldum sögunnar
um fengsæla fiskimenn á inn-
fjörðum íslands þar sem áður
enginn þekkti þau ósköp af auðæf-
um, sem nú eru þaðan dregin, á
þeim árstíma einmitt, sem myrk-
urskuggarnir hvíla jafnlengst yfir
og veðrafár ógnar oft athöfnum
minni báta til langsóknar út á úfið
haf.
Þótt e.t.v. mætti hér margt
betur gera, vil ég þó ekki láta það
aftra því, að þeir minnispunktar,
sem hér að framan skráðir eru,
týnist svo úr minni, að torveldara
verði upp að tína, er frá eru farnir
þeir sem í mestri snertingu geta
vitni um þann merka söguþátt
borið í íslenskri athafnasögu, —
sem jafn gífurlega þýðingu hefur
átt í allri framvindu hennar hin
síðari ár. Og þótt enga orðu hafi
okkar landsfeður séð ástæðu til að
veita þessum merku frumherjum
á hinni stórkostlegu framfara-
braut til nýrrar og áður óþekktrar
atvinnusköpunar og dáða, og
nema síður væri, séð ástæðu til að
veita þeim eftirlifandi eiginkonum
þeirra hina minnstu umbun, verð-
ur minning þeirra engu að síður
talin sem ein sú merkasta sem
skráð verður á spjöld okkar at-
vinnusögu.
Jens í Kaldalóni.
FRAM er komið frumvarp á
Alþingi sem gerir ráð fyrir
niðurgreiðslu olíu til húshitunar
þann veg, að olíukostnaður við
kyndingu húsa verði eigi hærri
en sem nemur 2,5—földu vegnu
meðalverði hjá hitaveitum lands-
ins. Ríkissjóður greiði Orkusjóði
óafturkræft framlag, sem varið
skal til niðurgreiðslunnar. —
Fyrsti flutningsmaður er bor-
valdur Garðar Kristjánsson (S),
þingmaður Vestfirðinga. Með-
flutningsmenn eru Tómas Árna-
son (F), fyrrverandi fjármálaráð-
herra, Stefán Jónsson (Abl),
þingmaður af Nl-eystra og Eiður
Guðnason (A) þingmaður Vest-
lendinga og formaður fjárveit-
inganefndar Alþingis.
Hvað verður greitt niður?
Samkvæmt frumvarpinu skal
hið vegna meðaltal heitavatns-
verðs reiknað út fjórum sinnum á
ári og verði þá jafnframt tekið
tillit til þeirra verðbreytinga, sem
orðið hafa frá síðasta útreikningi.
Niðurgreiðslan verði í formi
styrkja til eftirtalinna aðila:
• 1. Til húsráðenda, sem nota
olíu til upphitunar íbúðar-
húsnæðis. Skal upphæð fara
eftir stærð fjölskyldu og
stærð íbúðar.
• 2. Til þeirra, sem nota olíu til
upphitunar atvinnuhúsnæð-
is.
• 3. Til skóla og annarra menn-
ingarstofnana, sjúkrahúsa
og annarra heilbrigðisstofn-
ana og dvalarheimila fyrir
aldraða og unga.
• 4. Til þeirra aðila, sem ekki
eiga kost á raforku frá
samveitu og verða að leysa
raforkuþörf sína með rekstri
dísilstöðva.
Verð olíu, sem hitaveitur nota
sem orkugjafa og rafveitur nota
til framleiðslu rafmagns til upp-
hitunar húsa, skal greitt niður.
Niðurgreiðslur verði í formi
styrkja í sama hundraðshluta af
verði olíunnar. Styrkir greiðist
ársfjórðungslega. Þeir teljast ekki
til tekna við álagningu opinberra
gjalda. Enginn, sem á möguleika á
upphitun frá hitaveitu, á rétt á
olíustyrk. Iðnaðarráðherra setji
reglugerð um nánari fram-
kvæmdaatriði.
— Frumvarp
um breyttar
olíuniður-
greiðslur
Þorvaldur Garðar Kristjánsson
Hækkun gasolíu 2800%
í greinargerð kemur fram að
gasolía til húshitunar hefur hækk-
að úr kr. 5,30 hver lítri í kr.
155,25 eða um 2829%, þ.e. verðið
hefur nær þrítugfaldast. Gildandi
olíustyrkur hefur aðeins tífaldast.
Samkvæmt útreikningum, sem
sýndir eru í greinargerð, kostar
upphitun á olíuhitunarsvæði (des-
ember/79) á meðalíbúð verka-
manns nærri 13 vinnuvikur eða
24,6% af árslaunum umfram það
sem kostar að kynda samsvarandi
íbúð í Reykjavík. Er þá miðað við
árslaun verkamanns í fiskvinnu
og 40 klst. vinnuviku.
Áætlaður kostnaður við hitun
450 rúmmetra einbýlishúss með
olíu er 978.000 krónur, ef kynnt
er með olíu. Núverandi olíustyrk-
ur er 288.000 (miðað við 4ra
manna fjölskyldu). Raunverulegur
kyndingarkostnaður er því tæp
700.000. Niðurgreiðslan er því
29,5% af olíuverði. Samkvæmt
þessu frumvarpi hækkar niður-
greiðslan í 59%, þann veg að
raunverulegur hitakostnaður sem
var 700.000 lækkar í 402.000.
Frumvarpið felur einnig í sér
verulegar breytingar á fram-
kvæmd olíustyrkja.
Sanngirnismál — og styð-
ur heildarhagsmuni
Lokaorð greinargerðar frum-
varpsins eru þessi:
„Frumvarp þetta fjallar ekki
um heildarskipan á verðjöfnun á
þeim orkugjöfum, sem þjóðin not-
ar. Það mál er í biðstöðu nú og
tekur tima að leysa. En hvaða
skoðun sem menn kunna að hafa á
verðjöfnun hljóta allir sanngjarn-
ir menn að sjá, að við svo búið má
ekki standa sem nú er hjá þeim
hluta þjóðarinnar, sem notar olíu
til upphitunar húsa. Þær busifjar,
sem verðhækkun olíu veldur þessu
fólki, eru svo miklar, að jafna má
við áföll vegna náttúruhamfara
eða aðra óáran, sem sjálfsagt
þykir að hið opinbera bæti úr
þegar í stað. Aðgerðaleysi í þess-
um efnum er í hróplegri mótsögn
við anda þeirrar samhjálpar og
skilnings, sem þjóðin er vön að
sýna þeim, sem í nauðum eru
staddir.
í þessu ljósi ber að líta á það
frumvarp, sem hér er lagt fram.
En hér er ekki einungis um
sanngirnismál að ræða, heldur
hagsmunamál þjóðarheildarinnar.
Ef ekkert er aðhafst og ekki er
skjótt við brugðið, vofir yfir
brottflutningur fólks frá olíuhit-
unarsvæðunum og stórfelld
byggðaröskun í landinu öllum til
ómælanlegs tjóns.
Meginatriði þessa frumvarps er,
að komið sé til bjargar með því að
gera mögulegt, að kostnaður við
olíukyndingu húsnæðis verði á
hverjum tíma sem næst því, sem
upphitunarkostnaður er hjá nýj-
ustu hitaveitunum, sem hafa jarð-
varma að orkugjafa. Kostnaður
olíukyndingar er ákveðinn eftir
viðmiðunarreglu, sem felur í sér
sjálfvirkar breytingar á olíunið-
urgreiðslunni eftir breytingum á
verði olíu og gjaldskrám hita-
veitna. Þetta þýðir nú, að kostn-
aður þeirra, sem búa við olíukynd-
ingu, lækki sem næst um helming
frá því sem nú er, miðað við
óbreytt verð á olíu og óbreyttar
gjaldskrár hitaveitna."
Útgjöld ▼egna oliukaupa til húshitunar i ísafirði borið aaman við kaup á tilsvarandi orku frá Hitaveitu Beykjavikur.
HÍ c * áí B k U o. a II! « ou X •o II Jfí 1 Si3i! lii H - Jt 'SÍ j s| sP.s“ > > a l:'s )?
VerÖlag 1/7 1973:
6 034 136 ltr. gasolia .... 5/30 31 980 920 3 051 10 482 43186 135/70 3183 8.0
-h oliustyrkur (enginn) 0 0
5/30 31 980 920 3 051 10482 43 186 185/70 818.8 8.0
Jafngildi í hejtu vatni:
781 975 ms 18/25 14 278 863 3 051 4 680 19 282 135/70 142.1 3 3
Mismunur 17 702 057 3 051 5 802 23 904 135/70 176.a 43
Verðlag 1/3 1979:
5 332 975 ltr. gasolia .... 68/90 367 441 978 3 054 120 315 495 698 981/— 505.3 12.6
-4- oliustyrkur 5/96 31 761 600 3054 10 400 42 858 981/— 43.7 1.1
Nettóútgjöld notenda .. 62/94 335 680 378 3 054 109 915 452 850 981/— 461.6 113
Jafngildi í heitu vatni:
691 110 m3 103/50 71 529 885 3 054 23 422 96499 981/— 98.4 2.5
Mismunur 264150493 3 054 86 493 356 351 981/— 363.2 9.0
Verðlag 21/12 1979:
5 392 512 ltr. gasolia .... 155/25 837 187 488 3 088 271110 1116 973 1391/— 803.0 20.1
-f- oliustyrkur 41/23 222 336 000 3 088 72000 296 640 1391/— 213.3 5.3
114/02 614 851 488 3 088 199 110 820 333 1391/— 589.7 14.8
Jafngildi í heitu vatni:
698 826 m» 119/— 83 160 294 3 088 26 930 110 952 1391/— 79.8 2.0
Mismunur 531 691194 3088 172 180 709 382 1391/— 509.9 12.8