Morgunblaðið - 03.02.1980, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 3. FEBRUAR 1980

Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
hf. Arvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033.
Áskriftargjald 4.500,00 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 230
kr. eintakið.
Verðlækkun íslenzkra
fiskafurða á Banda-
ríkjamarkaði, sem er
stærstur og hagkvæmast-
ur markaða okkar, vekur
ugg í brjósti alþjóðar.
Lækkunin er talin nema
2—21/2 milljarðs króna
tekjutapi, miðað við verð-
lag í upphafi þessa árs.
Þessi ótíðindi koma að
vísu ekki á óvart, því vitað
hefur verið um sinn að
markaðsstaðan var veik,
vegna harðnandi sam-
keppni og efnahags-
ástands í Bandaríkjunum.
Búizt var við að hallað
gæti undan fæti.
í þessu sambandi er
rétt að minna á verðfallið,
sem hófst á miðju ári
1966, og varð upphafið að
einhverjum alvarlegasta
afturkipp í efnahags- og
atvinnusögu okkar síðustu
áratugina. Fyrsta verð-
fallið — upp úr miðju ári
1966 — náði til freðfisks,
fiskimjöls og lýsis. Lækk-
unin var ekki veruleg í
upphafi en frá vori 1966
fram á haust það ár lækk-
aði verð á þorskblokk í
Bandaríkjunum um 20%.
Samhliða varð alvarlegur
samdráttur í þorskafla,
sem varð 43.000 tonnum
minni árið 1966 en 1965. Á
næstu tveimur árum, 1967
og 1968, héldu efnahags-
áföll þjóðarbúsins áfram,
og síldveiðarnar, sem þá
voru mikilvægur þáttur í
verðmætasköpun og
tekjuöflun þjóðarbúsins,
skruppu saman í svo til
ekki neitt. I stuttu máli
sagt: verðfall sem fór
hægt af stað óx eins og
snjóboltþ sem vindur upp
á sig. Á tveimur árum,
1967 og 1968, hrapaði
gjaldeyrisverðmæti út-
flutnings sjávarafurða
um hvorki meira né
minna 45% — og sam-
dráttur nettó gjaldeyris-
verðmætis af framleiðsl-
unni varð enn meiri eða
yfir 50%. Þetta tröllvaxna
efnahagsáfall var höfuð-
ástæða atvinnuleysis og
nokkurs landflótta á
síðustu árum sjöunda ára-
tugarins.
Á síðustu árum við-
reisnarstjórnar, 1969—
1971, tókst að rétta þjóð-
arskútuna af, og sá til
nýrrar grósku á fram-
leiðsluakri þjóðarbúsins.
Engu að síður er nauðsyn-
legt að rifja upp þetta
stóra áfall vegna hættu-
boða nú á þeim erlendum
markaði, sem íslending-
um er mikilvægastur.
Verðsveiflur geta að vísu
alltaf orðið á frjálsum
markaði, en því miður eru
fá teikn á lofti, sem benda
til þess, að verðið hækki í
bráð. Réttara er að gera
ráð fyrir einhverjum frek-
ari lækkunum. Slíkar
lækkanir, samfara öðrum
viðskiptakjaraáföllum,
svo sem olíuverðsþróun,
hljóta að setja mark á
kaupmátt gjaldeyristekna
okkar af útflutningi og
þar með lífskjör í landinu.
Óhjákvæmilegt er að taka
mið af þessum viðblas-
andi staðreyndum, bæði á
íslenzkum launamarkaði
og í efnahagsstjórnun
þjóðfélagsins.
Samhliða verður að
leggja áherzlu á hvort
tveggja: 1) að halda í
horfinu og helzt styrkja
sölustöðu okkar á Banda-
ríkjamarkaði, svo mikið
gildi sem hann hefur fyrir
íslenzkan þjóðarbúskap,
— og 2) að hefjast handa
af fullum krafti við að
styrkja markaðsstöðu
fyrir fiskafurðir okkar í
V-Evrópu. Þar eigum við
Áttaviti
staðreyndanna
verk að vinna, sem er
áhugaverðara vegna við-
skiptasamninga okkar við
EBE. Nú er ljóst orðið,
hve tolleftirgjöf á fiskaf-
urðum okkar á V-Evrópu-
markaði er mikilvæg, þó
skammsýnir menn gagn-
rýndu þá samninga á
sinni tíð.
Útflutningsaðilar á
vettvangi fiskafurða hafa
unnið þrekvirki í sölu-
starfi á gengnum áratug-
um. Við ríkjandi aðstæður
þarf jákvæður byr að
blása í segl þeirra, bæði í
almannaafstöðu og opin-
berri, til að styrkja
vígstöðuna í mikilvægasta
þætti lífskjarabaráttu
þjóðarinnar. En sú þörfin
er ekki síður brýn að efla
innviði þjóðarframleiðsl-
unnar með friði á vinnu-
markaði, hófsemd í kröfu-
gerð og samstilltu átaki
þjóðfélagsstéttanna í bar-
áttu gegn verðbólgu og
efnahagsvanda. Veldur
hver á heldur, segir mál-
tækið, og hver er sinnar
gæfu smiður, segir annað.
Það á við um þjóðina sem
heild fkki síður en sem
einstaklinga. Á þeirri erf-
iðu leið, sem framundan
er, verður að sigla þjóðar-
skútunni eftir áttavita
staðreyndanna, ef hún á
að ná heil í höfn öryggis
og velfarnaðar næstu
framtíðar.
j Rcykj avíkurbréf
♦♦♦♦♦ ♦♦♦♦♦♦ Laugardagur 2. febrúar*
Oraunsæiog
óskhyggja
Naumast blandast nokkrum
hugur um, að myndun þingræðis-
stjórnar sé brýn nauðsyn. Óþarfi
ætti að vera að undirstrika, að slík
stjórn getur aldrei orðið annað en
nafnið tómt, nema að henni sé
unnið af heilindum. Síðustu þrjú
misserin hafa kenrtt okkur, hversu
dýru verði það er keypt, ef svik-
semin og undirhyggjan ræður
ríkjum á hæstu stöðum. Stephan
G. Stephansson kvað:
Þó hafin sé dyrgjan á
drottningar stól
tók dáminn af kotinu allt.“
Svo hefur reynslan orðið hér af
sl. ári, að lausungin og lygin í
stjórnarráðinu hafa aukið á upp-
lausn og öryggisleysi í þjóðfélag-
inu, enda bætzt ofan á siðlausa,
flokkspólitíska misbeitingu al-
mannasamtaka eins og verkalýðs-
hreyfingarinnar.
Ef atburðir síðustu vikna eru
brotnir til mergjar, er augljóst, að
ýmsir forystumenn vinstri flokk-
anna hafa dottið ofan í sama farið
að kosningum loknum og þeir
spóluðu í næstu tvö misserin þar á
undan. „Ný vinstri stjórn" hefur
verið vanaviðkvæðið jafnvel hjá
krötum, sem nú mættu til þings
fjórum þingmönnum fátækari en í
haust, þegar þeir sprengdu síðustu
vinstri stjórn í loft upp. Allar
götur fram undir þetta hafa
vinstri flokkarnir þannig ekki
fengizt til að ræða í alvöru aðra
möguleika á stjórnarmyndun en
vinstri stjórn. Ef eitthvað annað
hefur borið á góma, hefur einlægt
slitnað upp úr því utan þann
stutta tíma, sem Geir Hall-
grímsson hafði stjórnarmyndun-
ina á hendi.
Eftir að Svavar Gestsson hafði
kveðið upp úr um það, að vinstri
stjórn væri úr sögunni, og Fram-
sóknarflokkurinn hafði hafnað
viðræðum við Benedikt Gröndal
án þess að reifa málin, beindust
allra augu að Geir Hallgrímssyni,
sem hafði unnið sér og flokki
sínum traust með málefnalegum
og heiðarlegum vinnubrögðum all-
an þann tíma, sem stjórnarmynd-
unarviðræðurnar höfðu staðið.
Ekki hefur enn' reynt á, hvort
honum verður einhvers ágengt.
Um stjórnarmyndunarviðræðurn-
ar að Víðimel verður ekki fjallað
hér. Það var gert í forystugrein
Morgunblaðsins í gær. En það fór
ekki fram hjá nokkrum manni að
þar voru forystumenn kommún-
ista og framsóknarmanna, en
hvorki formaður Sjálfstæðis-
flokksins né þingflokks hans og
hafði hinn fyrrnefndi þó umboð
þingflokks síns til stjórnarmynd-
unar og vann að því ötullega
annars staðar. Þetta umboð var
síðan að gefnu tilefni ítrekað
mótatkvæðalaust í þingflokki
Sjálfstæðisflokksins á föstudag.
Það fer því ekki milli mála, hver
er hugur þingflokks Sjálfstæð-
ismanna, hvernig sem allt veltist
að öðru leyti.
Eins og nú er komið fækkar
óðum þeim möguleikum, sem eftir
eru til myndunar þingræðisstjórn-
ar. Þess er að vænta, að um
helgina reyni á það til þrautar,
hvort á meðal þeirra leynist ein-
hver lífvænlegur kostur eða ekki.
Það veltur á því, hvort menn tali
saman í einlægni og af hreinskilni,
— eða hvort óraunsæi og ósk-
hyggja eigi áfram að byrgja þeim
sýn.
Göngum
viö götuna
fram til góðs?
Oft er gaman að því hent, að
allir tímar séu „hinir síðustu og
verstu", svo mikli menn fyrir sér
erfiðleikana, að þeir telji líðandi
stund jafnan verri hinum, sem
áður liðu. Eflaust á þetta við sín
rök að styðjast. Sá er eldurinn
heitastur, er á sjálfum brennur.
— A.m.k. heyrist því fleygt af
býsna mörgum nú um stundir, að
ástandið fari hríðversnandi, svo
að enginn sjái fram úr því, enda
höfum við lifað um efni fram og
ekki kunnað okkur hóf í kröfugerð
á hendur hinu opinbera og at-
vinnufyrirtækjum. Hinir eru
færri, sem það geta sagt með
sanni, að á síðasta ári hafi þeir
verið reiðubúnir til að draga úr
einkaneyzlu sinni til þess að búa í
haginn fyrir heildina í fram-
tíðinni. Flestum þótti nóg um
skerðingu lífskjaranna, ekki sízt
þar sem einskis bata var að vænta
í þeim efnum í fyrirsjáanlegri
framtíð. Og svo bættist það við, að
launamismunurinn hefur farið
vaxandi. Sumir eiga fárra eða
engra kosta völ að rétta ögn sinn
hag, meðan aðrir bera margfalt úr
býtum fyrir sama vinnuframlag af
því að verðbólgan hefur komið
þannig við þá.
Með því að lesa söguna sjáum
við, aö erfiðleikarnir eru einlægt
þeir sömu. Mannssálin breytist
ekki, veikleiki hennar né styrk-
leiki, metnaður né langanir. Ýmsir
hafa bent á líkinguna með munað-
arþjóðfélagi nútímans og yfirstétt
Rómar á hrörnunarskeiðinu. Aðr-
ir draga lærdóm af Sturlungaöld
og bera ugg í brjósti sökum þess,
að innbyrðis erjur og átök, svik-
semi og brigðir, muni öðru sinni
ræna okkur því, sem dýrmætast
er, sjálfstæðinu og þar með frels-
inu, örygginu.
„Framfarir
og þroski
kosta
áreynslu“
Guðmundur Finnbogason segir
m.a. svo í bók sinni íslendingum,
þar sem hann fjallar um lífsskoð-
un og trú: „í einni af lausavísum
sínum kallar Egill Arinbjörn
„dreng", og í engu orði felst meira
af æðstu siðgæðishugsjón forn-
manna. „Drengir heita vaskir
menn ok batnandi,“ segir Snorri. í
þeirri skilgreiningu kemur þróun-
in fram, líkt og „heiðþróaö" hjá
Agli.“ Síðan víkur Guðmundur að
því, að „vaskleikurinn“ sé í raun
og veru engu ónauðsynlegri, þar
sem friður sé á yfirborði þjóð-
lífsins en til forna, þegar enginn
gat verið óhultur um líf sitt:
„Baráttan er þá ekki um það að
halda lífi sínu, heldur um það að
lifa samkvæmt eðli sínu og þörf,
fegra líf sitt og fullkomna. Með
samlífinu hættir mönnum löngum
við að verða hver öðrum háðir,
háðir yfirmönnum sínum, vinum,
fylgismönnum, flokksmönnum,
háðir tízkunni, almenningsálitinu.
Þar af sprettur sú hættan, að
menn týni sjálfum sér, láta teygj-
ast frá því, sem þeir sjálfir telja
rétt,
„vinni það fyrir vinskap manns
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 3. FEBRÚAR 1980
17
Birgir ísl. Gunnarsson:
Olympíuleikar
eru pólitík
— því miður
Að undanförnu hafa ýmsir
vinir mínir í íþróttahreyfing-
unni haft það á orði, að ekki eigi
að blanda saman íþróttum og
pólitík. Af þeim ástæðum sé
eðlilegt að íslendingar taki þátt í
Ólympíuleikunum í Moskvu og
reyndar allar aðrar þjóðir.
Ólympíu-
hugsjónin
Undir það má taka að æski-
legast sé að íþróttum og stjórn-
málum eigi ekki að blanda sam-
an. Og víst er Ólympíuhugsjónin
byggð á því, að undir hennar
merki komi saman til drengi-
legrar keppni ungt fólk óháð
trúarbrögðum, litarhætti eða
stjórnmálaskoðunum.
Þrátt fyrir þessa hugsjón
íþróttamanna og íþróttafrömuða
um allan heim, hefur reynslan
gengið í allt aðra átt undanfarna
áratugi. Framkvæmd og undir-
búningur Ólympíuleika hvíla í æ
ríkari mæli á ríkistjórnum og
stjórnmálamönnum viðkomandi
landa. Það eru ríkisstjórnirnar,
sem keppast um að fá Ólympíu-
leika til sín. Hversvegna? Með
því að halda Ólympíuleikana
trúa stjórnmálaleiðtogarnir því
að þeir fái aukin áhrif og völd í
samfélagi þjóðanna. Og það má
vissulega til sanns vegar færa.
Reynslan
frá Berlín
Ekki alls fyrir löngu sagði
þýzkur kunningi minn mér frar-
eynslu sinni eitthvað á þessa
leið: „Faðir minn var virkur í
andstöðuhreyfingunni gegn naz-
istum í Þýzkalandi og ég fetaði í
fótspor hans og tók einnig sjálf-
ur þátt í andspyrnunni. Við
skynjuðum hvað var að gerast í
Þýzkalandi Hitlers og þegar
undirbúningur Ólympíuleikanna
í Berlín stóð sem hæst árið 1936
var það einlæg von okkar að
þjóðir heimsins skynjuðu þetta
með okkur. Við vonuðumst eftir
því, að þær tækju þátt í barátt-
unni með okkur og vildu hrinda
af höndum sér þeim öflum kúg-
unar og ofbeldis, sem stjórnuðu
Þýzkalandi og ógnuðu heims-
byggðinni.
Það var því eins og hnefahögg
í andlit okkar, þegar þjóðir sem
við litum upp til, streymdu til
Þýzkalands til að taka þátt í
þeim Ólympíuleikum, sem Hitler
hafði lagt ofurkapp á að fá að
halda. Það voru erfiðar stundir,
þegar margar vinaþjóðir okkar
gengu inn á Ólympíuleikvanginn
undir grunnfáunum Hitlers og
dynjandi hergöngulögum og
hvarvetna hljómaði kveðjan
„Heil Hitler." Þetta var andlegt
áfall fyrir okkur, sem andæfðum
gegn Hitler. Þá skynjuðum við
að baráttan var töpuð."
Sagan mun
endurtaka sig
í Moskvu
Þetta var frásögn míns þýzka
kunningja. Ég sé fyrir mér að
sagan frá Berlín er nú að
endurtaka sig í Moskvu. Undan-
farið ár hafa borizt fréttir aust-
an þaðan, að verið sé að flytja
allt óæskilegt fólk á brott frá
borginni. Engir þeir sem eru á
móti valdhöfunum eiga að fá að
vera á staðnum. Allt á að vera
fægt og pússað, götur og torg
jafnt sem hugur og ^amvizka
þeirra, sem fyrir móttökum eiga
að standa. Blásið verður í lúðra,
rauðir fánar munu blakta og
foringjarnir, sem réðust inn í
Afganistan munu með velþókn-
un horfa á fulltrúa þjóða heims
ganga fyrir hásæti sitt. Þá
minnist enginn Sakarovs.
Hanzkanum
kastað
Það var réttlætanleg ákvörðun
að velja Moskvu sem næsta
mótsstað fyrir Ólympíuleikana.
Allir gerðu sér þó vonir um að
slaknað væri á spennunni milli
þjóða og að allar þjóðir stefndu
að batnandi sambúð sín á milli.
Nú hafa Sovétmenn hins vegar
kastað hanzkanum, ráðist á frið-
sama nágrannaþjóð og fótum
troðið mannréttindi innan sinna
eigin vébanda. Að taka þátt í
Ólympíuleikum þar nú jafngildir
því að skrifa upp á siðferðisvott-
orð fyrir herrana í Kreml.
Ólympíuleikarnir í Berlín voru
pólitík. Þeir veittu Hitler sið-
ferðislegan styrk, efldu hann í
árásarhneigð sinni og voru eins
og hnefahögg í andlit þeirra,
sem reyndu að andæfa honum.
Ólympíuleikarnir í Moskvu
verða einnig pólitík, hvort sem
mönnum líkar betur eða verr.
Mikilvægur póli-
tískur viðburður
Ég veit að það ði sársauka-
full ákvörðun að hætta við þátt-
töku nú. Allur undirbúningur er
á hástigi og fjöldi góðra íþrótta-
manna hefur lagt sig alla fram í
æfingum og undirbúningi. Þá
ákvörðun getur enginn tekið
annar en íþróttahreyfingin sjálf.
En við endanlega ákvörðun
verða menn að hafa í huga, að
með því að fara til Moskvu, taka
menn þátt í leiknum, sem að
mati Kremlverja verður einn
mikilvægasti pólitíski viðburður,
sem fram hefur farið í Sovétríkj-
unum um langan tíma.
Ljósm. Mbl. RAX.
að víkja af götu sannleikans."
Allar mannlegar framfarir og
þroski kosta áreynslu, fást ekki
nema menn beiti kröftunum vask-
lega og þoli margar raunir. Stað-
fastur getur sá einn verið, sem
hugprúður er og hopar ekki af
hólmi, hvað sem á móti er:
„Hrökkvit þegn fyr þegni,
þat var drengs aðal lengi."
En vaskleikurinn einn er ekki
nógur til drengskapar: „Drengir
heita vaskir menn ok batnandi."
Drengskapurinn fæst með því að
beita vaskleikanum þannig, að
maður batni við — vinna þau verk,
sem göfga mann, breyta svo að
maður verði „heiðþróaður“.“
Hrein-
skilnina
vantar
Enginn vafi er á því, að þorri
manna gæti orðið ásáttur um
fjölmargt það, sem helzt bagar
okkar þjóðfélag. Það er okkur í
fersku minni, að um síðustu helgi
tók fjörgömul kona fyrstu skóflu-
stunguna að „Hjúkrunarheimili
aldraðra" í Kópavogi, sem ætlað
er að ljúka á næsta ári án þess að
leitað sé forsjár hins opinbera.
Þvílíkt framtak mun „kosta
áreynslu“, áður en lýkur, menn
munu „beita kröftunum vasklega“.
Við verjum svimandi fjárhæðum
af almannafé til „félagslegra
þarfa". Samt hefur ekki tekizt um
það samkomulag, að á málefnum
þess fólks, sem bágast á, ellihrums
fólks og sjúks, finnist viðhlítandi
lausn, — sennilega af því að þetta
fólk er „lélegur" kröfugerðarhóp-
ur, þótt það hafi greitt keisaran-
um sitt kannski í hálfa öld eða
aldarfjórðungi betur eða svo.
Sumt af þessu fólki greiddi aldrei
í lífeyrissjóð, — sumt er í mörg-
um, sem allir eru verðtryggðir.
Ólafur Björnsson prófessor
sýndi fram á það með óyggjandi
rökum á sínum tíma, m.a. með því
að hyggja að því sem fólk veitir
sér borið saman við skattskrá, að
stighækkandi tekjuskattur væri
umfram allt skattur á launþega,
— skattur á vinnu. Því meir sem
þú vinnur, því hærri skatt borgar
þú. Samt er einlægt haldið áfram
að leggja þennan skatt á, —. og
sum árin tvisvar eins og hjá
síðustu vinstri stjórn, — „hinna
vinnandi stétta", eins og hún
kallaði sig. Tekjuskatturinn etur
upp eigið fé í fyrirtækjum, — á
hinn bóginn mælir hann ekki
verðbólgugróða. Þetta er ein af
höfuðástæðum þess, að fólk fæst
ekki lengur til þess að leggja fé
sitt í atvinnurekstur, heldur vill
kaupa fyrir það ríkisskuldabréf af
því að það er áhyggjuminnst, — og
skattfrjálst.
Áður er getið um launamismun-
inn eða launamismununina. Á
misserisfresti eða svo álykta ASÍ
og BSRB um launajöfnuð og það
er talið, að „lægstu laun“ verði að
hækka borið saman við önnur laun
í landinu. Um þetta geta allir
sammælzt áð sé sanngirnismál.
En enginn fæst til að skilgreina,
hvað „lægstu laun“ séu. Ofan í þá
flækju treystir enginn sér að fara,
af því að hann er samdauna kerf-
inu eða hefur e.t.v. atvinnu af að
vera samdauna því. Iðnverkakona
eða verkamaður, enda vinni hvor-
ugt eftir launahvetjandi kerfi, eða
þá verzlunar- eða skrifstofu-
maður, óbreyttur, þetta fólk er
allt á lægstu launum. Svo fer að
vandast málið. Aukagreiðslurnar
fara að segja til sín og sumir hafa
meira að segja skattfríðindi, af
því að þeir hafa samið um það í
sínum kjarasamningum, sem öðr-
um verkalýðsfélögum hefur láðst.
Sposlurnar eru margar. Og kjara-
misréttið heldur áfram að vaxa, af
því að verðbólgan kemur svo
misjafnt niður; — menn þurfa að
hafa töluvert fé milli handanna til
þess að geta mætt henni eins og
vextirnir og lánskjörin eru orðin.
Að beztu manna yfirsýn verða
lífskjörin ekki bætt að marki
nema með nýju átaki varðandi
orkufrekan iðnað. Samt er ein-
kennilega hljótt um það mál. Á
meðan drögumst við æ meir aftur
úr nágrannaþjóðunum að ástæðu-
lausu, — á meðan þagna hvorki
verkalýðsforingjar né stjórnmála-
menn, heldur hrópa í síbylju á
hærri laun, betri lífskjör. Það má
bara engu kosta til að ná þessu
marki. Og einlægt er það svo, að
þeir, sem frekast spilltu fyrir að
árangur næðist, kenna jafnan
öðrum um.
Málefni og
gódur vilji
Þjóðin horfir til sinna stjórn-
málamanna, vegur það og metur,
hverjum sé að treysta. Sanngjörn
skoðun sýnir, að einum flokksfor-
ingja, Geir Hallgrímssyni, verður
ekki kennt um ringulreiðina núna.
í öllum stjórnarmyndunarviðræð-
unum hefur hann komið fram af
drenglyndi og greitt fyrir því, að
skipzt yrði á skoðunum, svo að
málefnalegur grundvöllur næðist.
Því að vitaskuld verður ný ríkis-
stjórn, ef hún á að duga, að
byggjast á málefnum og góðum
vilja.
I hinum tilvitnuðu orðum Guð-
mundar Finnbogasonar er lögð á
það áherzla, að allar mannlegar
framfarir og þroski kosti
áreynslu. Enginn getur fengið allt
sem hann vill, — og ef einhverjum
áskotnast það í bili, er jafnvíst að
það snúist honum til ógæfu síðar.
Þegn á ekki að hrökkva fyrir
þegni, — í kröfugerðarþjóðfélag-
inu þarf ekki að áminna menn um
það, eftir að upplausnin er orðin
slík, að sá þykir einatt mestur,
sem hæst hefur. Á hinn bóginn
skulu menn gá að því, að þessi orð:
„Hrökkvit þegn fyr þegni,
þat var drengs aðal lengi“
skírskota ekki til heimtufrekju
eða sjálfsbyrgings, heldur hvetja
til þess að staðið sé á rétti sínum
af fullum drengskap. Og á því er
mest þörf núna. Okkar þjóðfélag
er þjóðfélag málamiðlunar og
skilnings á aðstöðu og sjónarmið-
um hver annars. í okkar litla
mannfélagi á ekki að vera ofraun
að sýna hver öðrum tillit og
trúnað. Ef við erum menn til að
gera það, má eins búast við því, að
í hönd fari þeir tímar sem ekki
verði kallaðir „hinir síðustu og
verstu" á líðandi stund.