Morgunblaðið - 20.02.1980, Blaðsíða 12

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 20. FEBRÚAR 1980
Rabbað við Geira
í Sjóbúðinni um
30 ár til sjós
og 30 í verzlun
forlagatrúar ...
það fer enginn
fyrr en hann á
að far?.
að
„Þú hefur það þarna í bókinni,"
sagöi hann og slengdi á borðiö
doörantinum meö skipstjóra- og
stýrimannatalinu.
„Vestfirðingur,“ las ég.
„Frá Tröð í Álftafirði, nánar
tiltekið Djúpmaöur og er hreykinn
af."
„Hvers vegna?“
„Þar var sérstakt dugnaðar- og
myndarfólk á ferð. Þar var ég til 12
ára aldurs. Faðir minn var kaup-
maður og útgerðarmaður í Álfta-
firði. Djúpmenn sóttu þangað í
verzlunarerindum þannig að ég
kynntist þeim fljótt. Þarna voru
barnmörg heimili og það var byrjað
mjög snemma að vinna í fiski, við
línubeitingu og annað sem fiskinum
fylgir. Stráklingur fór maður að taka
til hendinni í þessu starfi og einu
atviki man ég sérstaklega eftir frá 8
ára aldri. Ég var að vaska fisk og
pabbi var að fletja, en venjan var sú
að útgeröarmaöurinn stóð lengst
við flatningsborðið. Hann var út-
geröarmaðurinn og var orðinn einn
eftir viö borðið. Þegar hann hætti
og var aö fara úr skinnklæðunum
þá átti ég nokkra fiska eftir í
stampinum, en ekki tókst að Ijúka
við þá, því ég datt steinsofandi út af
í fjörunni. Pabbi sagði við mömmu
þegar heim kom aö hún skyldi ekki
vekja mig næsta morgun.
Það var líka snemma byrjaö að
sækja sjóinn, róa í forföllum, og
grípa þannig inn í til þess að allt
gengi sem eðlilegast. Ég var fyrst
skráður á skiþ á tvístefnungnum
„föðurlandið"
bregst ekki í
harðindunum'
Grein og
myndir:
Árni
Johnsen
Harðfylginn, aflakló, útsjónarsamur. Þessi
orð má nota um marga af þeim eitilhörðu
sjósóknurum á fyrri hluta þessarar aldar og allt
fram til dagsins í dag, en hver og einn á þó að
sjálfsögðu sína sögu þar sem mismunandi
mikíð hefur verið beitt upp í.
Einn af þessum mönnum, sem dansa nú á
sjöunda áratugnum, er Ásgeir M. Ásgeirsson
skipstjóri, sem í 30 ár hefur rekið Sjóbúðina og
hún á einmitt afmæli í dag. Sjóbúðin setur svip
á Grandann í Reykjavík, því þar eru skipslíkön
fyrir fullum seglum, vitaljós í sífellu og
fjölmargir gamlir hlutir sem Geiri í Sjóbúðinni
hefur sankað að sér, en hver er Geiri í
Sjóbúöinni?
m/s Andvara, 11 tonna bát, þegar
ég var 11 ára gamall. í þessum
ígrípum voru aðallega börn og
gamalmenni. 10—12 ára aldurinn
og svo þeir sem voru jafnvel á
níræðisaldri. Það var fast sótt,
ýmist dagróðrar eða legið úti á
skakinu og saltað um borð. Allir
byrjuöu að vinna mjög ungir og á
það við um bæði kynin og við
höfðum gott af þessu."
„Þú hefur fljótt tekið tryggð við
hafið."
„Ég var ákveðinn í því í æsku að
verða sjómaður og ekkert annað.“
„Hvað batt þig svo hafinu?“
„Uppeldið og tengslin. Þegar við
fluttum suður var ég 12 ára gamall
og okkur taldist svo til að ég hefði
28 mánaða barnaskólanám. Einn
vetur bættist við það í Reykjavík.
Þá var ég settur í tossabekk, 7E, en
um áramótin var écj færður upp í
bezta bekkinn, 8B. Eg átti gott með
nám og reikningur var mér hugleik-
inn, en ég hafði tekiö aðra stefnu.
Foreldrar mínir sóttu fast að mér
að ganga menntaveginn og sérlega
áherzlu lagði móöir mín á þaö. Það
varð aö samkomulagi að ef ég næði
inn í menntaskóla þá skyldi ég
stefna aö því að Ijúka gagnfræða-
prófi, en meira vildi ég ekki semja
um. Þetta gekk allt vel fyrir sig, en
þegar að því kom að Ijúka gagn-
fræðaprófi var ég alvarlega að
hugsa um að falla á prófinu til þess
að lenda ekki í þessu helvítis kvabbi
áfram. Ég sagöi Einari Magg að ég
væri aö hugsa um aö fara niður
undir núlliö, en hann fór þá í Ólaf
Dan og þeir stöppuöu i mig stálinu
og hvöttu mig til þess að taka eins
gott próf og ég gæti. Ég haföi haft
mjög gaman af því í stærðfræðinni
að finna út mismunandi aðferðir til
þess að leysa dæmin og þá hrópaöi
Ólafur oft upp: „Vel gert, vel gert.“
Á þessum árum stundaði ég
alltaf sjó á sumrin, eitt sumar vann
ég hjá Ellingsen. Það var 1927 sem
ég tók gagnfræðaprófið, það var
gagn í því prófi þá, góð alþýðu-
-menntun. Eftir það fór ég alfarið á
sjóinn, tók minn eigin kóss í þeim
efnum og stundaöi sjómennsku upp
frá því, allajafna með beztu afla-
mönnum, en sjómennsku hætti ég
eftir 30 ár vegna veikinda."
„Voru þeir harðsæknari sjó-
mennirnir þá?“
„Það meina ég, það var harka aö
sækja á þriggja til fjögurra tonna
bátum, allt niður á björg, út úr
Djúþinu. Maöur hafði svo sem gott
af lærdóminum í skólanum, en eitt
er víst að maður lærir svo lengi sem
maður lifir á sjónum.
Hart sótt? spurðir þú. Það má
kannski minnast á það út af þessu
helvítis hallærishorni, noröaustur-
horninu. Það ætti að draga línu frá
Húsavík í Dalatanga og loka svæð-
inu, þaö hefur verið of dýrt. 1918
brutust ísfirsku sjómennirnir út í
gegn um 10 sm þykkan ís þegar
frostið skall á og þeir sem ekki
náðu að taka veiðarfærin um borð
drógu þau á sleðum út ísinn.
Engum hefur dottið þetta í hug
síðustu ár þegar eitthvert íshröngl
hefur verið á norðausturhorninu."
„Þeir hafa löngum verið hörku-
tól, Vestfirðingarnir."
„Aldrei heyrði ég innan við ferm-
ingu minnst á orðið vinnuþrælkun.
Mér blöskraði þegar stúdentar í
Háskóla íslands komu fram í fjöl-
miðlum og kvörtuðu undan vinnu-
þrælkun í Háskóla íslands. Ég held
satt að segja að það sé offram-
leiðsla á þessum blessuðu mennta-
mönnum og vildi ráöleggja þeim að
hvíla sig frá náminu sem finnst
vinnuþrælkunin of mikil. Oft held ég
líka að prófessorarnir sem krefjast
sífellt hærri launa geri sér ekki grein
fyrir því hvað búið er að kosta upp
á þá til náms, því menntakerfið er
dýrt. Manni dettur jafnvel stundum
í hug hvoet ekki væri snjallast að
skella í lás um sinn.“
„Hvenær laukst þú Stýrimanna-
skólanum?"
„Það var 1933. Þá var útlitið ekki
gott. Aðeins einn af 28 sem luku þá
prófi átti von í skipsrúmi sem
háseti. Það var Bjarni Ingimarsson,
sá mikli aflamaður, en það rættist
úr fyrir mörgum okkar, sérstaklega
þar sem mikil veikindi urðu á einu
skipi og við réðum okkur þangað 5
félagar úr Stýrimannaskólanum.
Góö ráð voru dýr, því það voru
engir peningar til, komið kvöld og
sjógallann vantaði, en við áttum að
mæta til skips kl. 5 um nóttina. Ég
hringdi þá í Jón í Verðanda og hann
kvaö þaö sjálfsagt að afgreiða
okkur um nóttina.
Eftir að ég fór að verzla hef ég
ávallt boðið sjómönnum upp á
þessa næturþjónustu sem mér þyk-
ir sjálfsögö."
„Þú varst 30 ár á sjónum og í
dag ertu búinn aó vera 30 ár í
verzlun."
„í þrettán tíma á dag í 30 ár fyrir
utan helgidaga og næturvinnu. Ég
var svo heppinn að enginn vildi sjá
mig til neins þegar ég varð að fara í
land 1950 vegna veikinda og þess
vegna er Sjóbúðin til. Ég byrjaði á
3'/* fermetra í húsi Alliance og
vörurnar voru tóbak, sælgæti og